پرداخت تسهیلات به زودبازده‌ها ساماندهی می‌شود

گروه بازار پول- پرداخت تسهیلات به طرح‌های زودبازده در سال‌جاری ساماندهی می‌شود.این تازه‌ترین خبری است که از طرح چالش‌برانگیز طرح‌های زودبازده که ابتکار دولت نهم بود، اعلام شده است. محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی، با تایید کلی تاثیرگذاری طرح‌های زودبازده از پرداخت تسهیلات بانکی به این طرح‌ها صرفا از طریق سه بانک دولتی در سال‌‌جاری خبر داده و گفته است: به طور کلی طرح‌های زودبازده در تمام کشورهای پیشرفته دنیا مورد پذیرش است. در حالی بهمنی از قابل توجیه بودن طرح‌های زودبازده سخن می‌گوید که از ابتدای پرداخت تسهیلات به این طرح‌ها دراسفندماه سال ۸۴ تا شهریورماه امسال، موضوع پرداخت تسهیلات به زودبازده‌ها، در بین مقامات دولتی چالش‌برانگیز بوده است. حساسیت اجرای این طرح‌ها برای دولت نهم تا آنجا بود که به یکی از علت‌های مهم برکناری مظاهری، رییس کل سابق بانک مرکزی منجر شد. به گفته بهمنی تا پایان سال گذشته رقمی معادل ۴۶۶هزار میلیارد ریال سهم تسهیلات ابلاغی بنگاه‌های زودبازده در بانک‌ها بوده و از این میزان ۲۶۱هزار و ۲۳۹میلیارد ریال به قرارداد منجر شده و تاکنون ۲۱۴هزار و ۶۵۰میلیارد ریال از این مبلغ به طرح‌های زودبازده تسهیلات پرداخت شده است. به گفته رییس کل بانک مرکزی، در سال گذشته بانک مرکزی بخشنامه‌ای به بانک‌ها صادر کرد که طی آن اعلام شده بود، طرح‌های نیمه‌کاره و آنهایی که بخشی از تسهیلات را دریافت کرده‌اند در اولویت قرار گیرند. وی خاطرنشان کرد: در سال جاری نیز به بانک‌ها اعلام شده که ۵۰درصد تسهیلات قابل پرداخت خود را به بنگاه‌های زودبازده اختصاص دهند. در سال جاری در طرح ساماندهی زودبازده‌ها مقرر شده که پرداخت تسهیلات مسکن مهر توسط بانک مسکن و بقیه طرح‌ها از سه بانک ملت، کشاورزی و ملی، تسهیلات مورد نظر را دریافت کنند. رییس کل بانک مرکزی همچنین تاکید کرد که پرداخت تسهیلات به طرح‌های زودبازده ادامه می‌یابد.

گزارش‌های متناقض از انحراف زودبازده‌ها

در حالی رییس کل بانک مرکزی از ساماندهی طرح زودبازده‌ها و ادامه روند پرداخت تسهیلات به آنها سخن می‌گوید که از ابتدای اجرای این طرح، گزارش‌های متفاوتی از میزان انحراف تسهیلات و میزان اشتغالزایی این طرح‌ها منتشر شده است. از آمار ۴درصدی انحراف پرداخت تسهیلات که توسط وزارت کار اعلام شده تا انحراف ۵۰درصدی که توسط یک مقام پلیس آگاهی ناجا اعلام شده در کارنامه این طرح‌ها به ثبت رسیده است. آمارهایی که هیچ‌گاه صحت و سقم آن مشخص نشده و معمولا توسط متولیان این طرح‌ها تکذیب شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس هم تاکنون چندین بار، گزارش‌هایی را در مورد عملکرد طرح‌ها منتشر کرده است. آخرین گزارش این مرکز حاکی است، میزان اشتغال محقق شده در این طرح‌ها نسبت به اشتغال تعهد شده ۲/۴۸درصد بوده است. به عبارت دیگر؛ عملکرد هدف ایجاد اشتغال از طریق زودبازده‌ها حدود ۵۰درصد بوده است. نگاهی دقیق‌تر به این گزارش مرکز پژوهش‌ها حاکی است، تنها ۱/۳۸درصد تحقق اشتغال تثبیت شده (بیمه‌شده) به تعهد تثبیت اشتغال بوده است.طبق این گزارش، ۳/۸درصد تسهیلات پرداختی به این طرح‌ها هم دارای انحراف بوده‌اند. صرف‌نظر از میزان انحراف مالی این طرح‌ها، چنانچه آمار مربوط به اشتغال ۲/۴۸درصدی زود بازده‌ها را بپذیریم، طرح‌های یادشده تنها توانسته‌اند ۵۰درصد هدف اشتغال موردنظر را محقق کنند.

گزارش مرکز پژوهش‌ها را نشنیده‌ام

بهمنی در پاسخ به این سوال که مرکز پژوهش‌های مجلس درباره بنگاه‌های زودبازده و عدم تحقق بخش زیادی از اهداف اشتغالزایی گزارش را منتشر کرده‌است، گفت: من این گزارش را نشنیده‌ام؛ ولی اشتغال ایجاد شده توسط طرح‌های زودبازده به تعداد آن بستگی ندارد.

به گزارش مهر، سید محمد جهرمی وزیر کار و امور اجتماعی دولت نهم، هفته گذشته در آخرین نشست رسمی خود با رسانه‌های مختلف ضمن دفاع مجدد از طرح‌های زودبازده، گفته است: اگر طرح‌های زودبازده نبودند نرخ بیکاری تا ۱۵‌درصد نیز افزایش می‌یافت.

بی‌ثباتی بانکی سد راه طرح‌های زودبازده

وزیر کار و امور اجتماعی دولت نهم همچنین در آخرین رویارویی خود به عنوان وزیر کار با خبرنگاران از موضع بانک مرکزی در طول اجرای طرح‌های زودبازده انتقاد کرد.

جهرمی تاکید کرد: اگر سیاست بانک مرکزی با ثبات بیشتری همراه بود و انقباض در پرداخت تسهیلات بانکی اتفاق نمی‌افتاد، امروز اشتغال در طرح‌های زودبازده به مراتب وضعیت بهتری داشته است.جهرمی از اسفند ماه ۸۴ تا پایان سال گذشته که می‌توان از آن به عنوان اوج دوران فعالیت طرح‌های زودبازده و حمایت‌های دائمی وی از این طرح‌ها دانست، در اکثر اظهارنظرهای خود با رسانه‌ها از وضعیت تسهیلات دهی بانک‌ها و مواضع بانک مرکزی انتقاد کرده است.در طول دوره اسفند ماه ۸۴ تا شهریور ۸۸، بانک مرکزی، وزارت کار و مرکز پژوهش‌های مجلس آمارهای متناقضی از روند اجرای طرح‌های زودبازده و ایجاد اشتغال از طریق آنها ارائه کردند به نحوی که هرگز به صورت دقیق مشخص نشد که میزان پرداخت تسهیلات به طرح‌های زودبازده واقعا دارای چه میزان انحراف بوده است.

سردرگمی مخاطب

این گزارش می‌افزاید: ارائه آمارهایی با اختلافات زیاد از نظر میزان انحراف طرح‌های زودبازده و تحلیل‌های مختلف از سوی مسوولان به همراه طرح دیدگاه‌هایی که برخی نشان از اعتقاد به طرح‌ها و برخی نیز نشان از بی اعتقادی نسبت به این نوع خاص از ایجاد اشتغال داشته است، به نوعی مخاطبان را با سردرگمی آماری مواجه کرده است.

پاسخ‌های تکراری

گزارش‌های مختلفی که از سوی وزارت کار منتشر شده همیشه اصرار بر وجود انحراف کمتر از ۵‌درصد و نفی نظرات سایر دستگاه‌ها داشته و پاسخگویی دائمی روابط عمومی وزارت کار به منتقدین را به همراه داشته است.

جالب اینکه گزارش‌های برخی مراکز نظارتی نیز حکایت از انحرافات ۴۰ تا ۵۰‌درصدی داشته و بانک مرکزی نیز همیشه موضعی بین این دو گرفته و گاهی به سمت وزارت کار متمایل شده و گاهی نیز به سمت مرکز پژوهش‌های مجلس و سایر منتقدین طرح‌های زودبازده اظهارنظر کرده است.