شروین شهریاری
پرسش از آقای سعدی از طریق پست الکترونیک: آینده صنعت شکر و وضعیت سودآوری شرکت قند نقش جهان با توجه به رشد قیمت‌های فروش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پاسخ: شکر از جمله محصولات کالایی در صنعت کشاورزی است که در اکثر کشورهای جهان مشمول تعرفه بازرگانی سنگین واردات است.
علت این مساله عمدتا به ظرفیت تولید عظیم این محصول در آمریکای جنوبی و هند مربوط می‌شود که بهای تمام شده نازلی داشته و عملا در مقایسه با هزینه تولید شکر در اغلب نقاط دنیا، در سطح غیرقابل رقابتی قرار دارد.
شکر وارداتی در سال‌های اخیر به قیمتی در حدود 500‌ تومان در هر کیلو در بازار ایران عرضه می‌شده و این در حالی است که میانگین بهای تمام شده تولید هر کیلو شکر چغندری به طور میانگین برای کارخانه‌های داخلی در محدوده 550‌ تومان قرار داشته است. در سال‌های 85 و 86 متاسفانه با کم‌‌توجهی نسبت به این مساله و با عنوان کردن دلایلی نظیر کنترل بازار، اقدام به واردات بی‌رویه شکر و کاهش شدید تعرفه‌ها صورت گرفت.
این مساله تاثیر خود را در سال ۸۷ آشکار کرد به نحوی که با کاهش حجم فروش محصولات شرکت‌های قندی و نیز با کاهش انگیزه چغندرکاران، تولید داخلی شکر به ۵۰۰‌هزار تن (کمتر از نصف توان تولیدی) سقوط کرد و این در حالی بود که رقم واردات همچنان در سطح قابل توجه ۱/۱‌میلیون تن قرار داشت، اما از سال گذشته پس از مدت‌ها افول و نزول، بخت با شرکت‌های این صنعت یار شده، زیرا قیمت جهانی شکر به رکوردهای جالب توجهی دست یافته است.
بر اساس اطلاعات موجود، اخیرا قیمت جهانی شکر خام به بالاترین حد تاریخی رسیده و با رشد 100 درصدی نسبت به اوایل سال، مرز 700 دلار به ازای هر تن را پشت سر گذاشته است. علت این رویداد در کنار تضعیف ارزش پول‌های کاغذی، تغییرات آب‌و‌هوایی در آمریکای جنوبی و شبه جزیره هند بوده که میزان تولید این محصول را به شدت کاهش داده است. یک محاسبه اولیه نشان می‌دهد که در صورت ثبات قیمت‌های جهانی، با احتساب هزینه حمل و سود بازرگانی 20 درصدی برای واردات شکر خام و نیز هزینه تصفیه، قیمت توزیع عمده فروشی شکر وارداتی در بازار کمتر از 1000‌ تومان به ازای هر کیلو نخواهد بود. این در حالی است که در شرایط کنونی قیمت عمده ‌فروشی شکر در بازار در محدوده 900 تومان قرار دارد که علت عمده آن به واردات 5/1 میلیون تن شکر ارزان قیمت عمدتا در نیمه نخست سال‌جاری باز می‌گردد. این مساله هر چند با توجه به توان یک میلیون تنی تولید داخل در سال‌جاری و نیز مصرف دو میلیون تنی کشور، بازار را با مازاد عرضه 500 هزار تنی مواجه می‌کند؛ اما در هر حال، در صورت ثبات شرایط فعلی در بازار جهانی شکر، می‌توان نسبت به آینده شرکت‌های این صنعت به ویژه در سال آینده امیدوار بود.
مجموع عوامل مذکور باعث شده تا سهام شرکت‌های قند و شکر در حال حاضر در بورس تهران مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته و با افزایش انتظارات از سودآوری آتی، رشد قیمت را تجربه کنند.
با این مقدمه در باب وضعیت کلی صنعت، به بررسی سودآوری شاخص‌ترین سهام گروه به لحاظ بازده و نقدشوندگی در یک سال اخیر ‌پرداخته می‌شود. جدول شماره یک برآورد تحلیلی از فروش شرکت قند نقش جهان در سال 89 را نشان می‌دهد.
در خصوص ارقام جدول شماره یک باید به چند نکته توجه داشت:




۱- تناژ فروش محصولات در پیش‌بینی تحلیلی شش ماه دوم مطابق بودجه شرکت در نظر گرفته شده است، اما قیمت فروش هر تن شکر سفید با توجه به وضعیت فعلی بازار معادل ۹۰۰۰ ریال فرض شده است. همچنین نرخ کارمزد تصفیه شکر در نیمه دوم سال معادل عملکرد شش ماه نخست لحاظ شده است. حال به جدول شماره دو توجه کنید که در آن تخمین بهای تمام شده انواع محصولات ارائه شده است.
در خصوص ارقام جدول شماره دو باید به چند نکته توجه داشت:




۱- در بخش شکر چغندری؛ با توجه به اختصاص بخش عمده بهای تمام شده کالای تولیدی به چغندر خریداری شده، بهای تمام شده تولید هر تن محصول با ۲۱ درصد افزایش نسبت به سال گذشته در نظر گرفته شده است که مطابق با میزان رشد قیمت تضمینی خرید چغندر از کشاورزان از ۶۲۰ ریال در سال گذشته به ۷۵۰ ریال در سال‌جاری است.
2- هزینه تمام شده تصفیه هر تن شکر کارمزدی در کل سال با الگوی عملکرد شش ماهه نخست محاسبه شده است.
۳- کل هزینه مورد پیش‌بینی شرکت بابت خرید شکر خام در سال‌جاری ۷۱۰ میلیارد ریال است. بر اساس صورت‌های مالی حسابرسی شده، هزینه هر تن شکر خام خریداری شده از خارج از کشور در نیمه نخست امسال معادل ۶۵۷۴ ریال بوده است. این در حالی است که در پایان شهریور ماه، شرکت حدود ۱۷۷ میلیارد ریال پیش پرداخت خرید شکر خام داشته است که انتظار نمی‌رود با توجه به قیمت‌های نیمه نخست سال با نرخ بالاتری تحویل شرکت شود.
به این ترتیب هزینه حدود 69 درصد از کل شکر خام خریداری مورد نیاز شرکت در سال‌جاری با قیمت 6574 ریال و مابقی آن با قیمت 7574 ریال در هر کیلو برای نیمه دوم سال در نظر گرفته شده که متناسب با واقعیات فعالیت شرکت در بازار شکر در سال‌جاری است. همچنین هزینه تصفیه شکر خام با توجه به عملکرد گزارش شده در صورت‌های مالی حسابرسی شده معادل 506 ریال در هر کیلو برای کل سال 89 منظور شده است. به این ترتیب قیمت تمام شده هر کیلو شکر تصفیه شده مالکیتی (خریداری شده) در سال 89 معادل 7401 ریال برآورد می‌شود.
جدول شماره سه برآورد تحلیلی از سودآوری «قنقش» در سال ۸۹ در کنار پیش‌بینی شرکت و عملکرد واقعی شش ماهه را نشان می‌دهد. (ارقام به میلیون ریال)
در بخش پیش‌بینی تحلیلی در جدول شماره سه، ارقام فروش و بهای تمام شده از جدول‌های شماره یک و دو استخراج شده و هزینه‌های اداری و عمومی، الگوی محاسبه مالیات و درآمدهای متفرقه با توجه به عملکرد شش ماهه معادل ارقام بودجه در نظر گرفته شده است.
در بحث انرژی، کل هزینه شرکت در این بخش در سال جاری معادل ۹ میلیارد ریال پیش‌بینی شده است که با توجه به عبور از فصل برداشت چغندر و تصفیه شکر، انتظار نمی رود وضعیت عملیات شرکت در سال ۸۹ از این محل متاثر شود. در بخش هزینه‌های مالی، با توجه به مانده ۴۰ میلیارد تومانی حجم تسهیلات در ۳۱ شهریور ماه، هزینه مالی در شش ماه دوم با نرخ ۱۶ درصد (میانگین نرخ سود تسهیلات اخذ شده) مورد محاسبه قرار گرفته است.
باید توجه داشت تسهیلات مالی سنگین اخذ شده در سال 89 (که در بین کل شرکت‌های قندی رتبه نخست را به خود اختصاص داده است) با توجه به مصارف آن در خرید شکر خام از واکنش مناسب و سریع مدیریت به منظور استفاده از فرصت‌های موجود در بازار حکایت دارد.
با توجه به جمیع محاسبات فوق می‌توان گفت در صورت تحقق مفروضات تحلیلی، شرکت قند نقش جهان در سال‌جاری از امکان تعدیل مثبت ۳۷ درصدی پیش‌بینی سود تا سطح ۲۸۱۹ ریال به ازای هر سهم برخوردار است. بدیهی است کارشناسان با تغییر مفروضات می‌توانند به ارقام متفاوتی در خصوص سودآوری «قنقش» در سال‌جاری دست یابند.
Shahriary_sh@yahoo.com