شاعری افزود: سازمان تعاون روستایی که پیش از این مسوولیت تنظیم بازار محصولات کشاورزی را بر عهده داشت دیگر کارآیی لازم را ندارد.وی با اشاره به اینکه جهاد کشاورزی بیشتر در زمینه تولید فعال است، افزود: زیرساخت‌های لازم برای صادرات در کشور فراهم نیست و دولت اساسا به صادرات، اهمیت لازم را نمی‌دهد.سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس افزود: قوانین بالا‌دستی در مجلس تصویب شده است و دولت باید سیاست‌هایش را برای تنظیم بازار محصولات کشاورزی براساس آنها تنظیم کند.شاعری تصریح کرد: اساس نظام بازرگانی کشور بر واردات چیده شده چون تولید در خارج هزینه‌اش کمتر است.

این در شرایطی است که به گزارش «دنیای اقتصاد» همواره تنظیم بازار محصولات کشاورزی و ایجاد تعادل در تولید، واردات، صادرات و مصرف به‌عنوان یکی از موضوعات بسیار مهم مورد توجه دولت‌ها بوده است. کارشناسان بخش کشاورزی می‌گویند با آنکه دولت‌ها همواره روی موضوع تنظیم بازار محصولات کشاورزی با وسواس خاصی رفتار کرده‌اند، با این حال هنوز چالش‌های اساسی در این حوزه وجود دارد. به عقیده آنها یکی از دلایل اصلی این موضوع آن است که بورس کالا به‌عنوان یک بازار رسمی که در همه جای دنیا مورد توجه سیاست‌گذاران این حوزه در بحث قیمت‌گذاری است در ایران مورد توجه قرار نگرفته است.

به‌عنوان مثال تلاش‌های مسوولان این بازار برای راه‌اندازی بورس پسته به رغم تمام اثرات مثبتی که این بازار در قیمت‌گذاری و شفافیت بازار پسته به همراه دارد با نقد و نظرهای  بسیاری روبه‌رو‌ است که حتی ممکن است محدودیت‌هایی را نیز در مسیر فعالیت آن ایجاد کند. فعالان حوزه پسته معتقدند در حال حاضر اختلاف زیادی بین قیمت خرید این محصول از کشاورز و قیمت صادراتی آن وجود دارد که عاید واسطه‌ها می‌شود، درحالی‌که عرضه این محصول در بورس کالا می‌تواند شرایط مناسب‌تر و منصفانه‌ای را برای باغداران ایجاد کند. این در حالی است که در سایر بخش‌ها نیز این پتانسیل مهم از طریق بورس کالا یا فراهم شده یا قابل فراهم‌سازی است. در این رابطه اخیرا معاون وزیر جهاد کشاورزی خواستار آن شد تا با عرضه گسترده محصولات کشاورزی در بورس کالا شرایط برای تنظیم این بازار فراهم شود. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که همه کشاورزان قادرند محصولات خود را در این بازار عرضه کنند. اما هنوز استقبال کافی برای این منظور صورت نگرفته است. کارشناسان مسائل اقتصادی می‌گویند در حال حاضر محصولات کشاورزی در بورس‌های دنیا در قالب قراردادهای آتی به فروش می‌رسند، این در حالی است که هنوز فرهنگ عرضه و تقاضا از کانال قراردادهای نقدی نیز در ایران به‌طور کامل جا نیفتاده است. با این حال در فاصله دو سال گذشته موفقیت‌های زیادی در این رابطه کسب شده است. در حوزه گندم ایجاد سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی در راستای اجرای ماده ۳۳ قانون بهره‌وری کشاورزی، همچنین خرید جو، کنجاله سویا، زعفران، زیره، پسته، خرما، جوجه یک‌روزه و... همگی از مهم‌ترین‌ اقداماتی است که طی دو سال گذشته اجرایی شده و بورس کالا در این زمینه همه بسترهای لازم را فراهم کرده است.

این در شرایطی است که حتی امکان عرضه صادراتی برخی محصولات نیز از طریق بورس کالا فراهم است و این بازار توانایی لازم را برای ورود خریداران خارجی دارد و می‌تواند ارزآوری مناسبی را برای کشور ایجاد کند. در بحث پسته به‌عنوان مثال بورس کالا با ایجاد بسترهای لازم مثلا ایجاد صندوق پسته که به زودی عملیاتی خواهد شد، تلاش کرده تا ظرفیت‌های لازم را برای این کار ایجاد کند. در این رابطه پورابراهیمی رئیس کمیسیون صادراتی مجلس با اشاره به اینکه برای عرضه پسته در بورس کالا اقداماتی درخصوص اختصاص انبار و معامله محصول به‌صورت گواهی سپرده کالایی انجام شده است، گفت: لازم است در کنار این معاملات، دادوستد فیزیکی پسته نیز انجام شود که انجام این اقدامات کمک بسیار مهمی به معاملات پسته می‌کند. همچنین ایجاد قراردادهایی که به جز معاملات نقدی امکان‌پذیر است، می‌تواند تحول خوبی را در این محصول برای کشور ایجاد کند زیرا گام نخست صادرات بخش کشاورزی، عرضه پسته در بورس کالای ایران است.

مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران اما در این رابطه معتقد است: باید از تجربه سایر کشورها در استفاده از بورس کالا و ابزارهای این بازار برای تنظیم بازار و قدرت پیش‌بینی فعالان بخش کشاورزی از روند بازارها و قیمت‌ها استفاده کرد. به گفته وی در گام اول به دنبال استفاده از ابزارهای مالی بورس کالا برای پیش‌بینی و تحلیل بازار و همچنین کاهش ریسک در دادوستدها هستیم که این موضوع در بند الف ماده ۳۲ برنامه ششم توسعه نیز آمده است؛ براین اساس به استناد مطالعات انجام‌شده در کشورهای مشابه، تلاش شده است تا این اتفاق یعنی استفاده از ابزارهای مالی در بخش کشاورزی به منظور تنظیم بازار در کشور ما نیز رخ دهد.در حال حاضر اما عرضه آرد در بورس کالا طی مدت اخیر نشان داد که بورس کالا از ظرفیت‌های لازم برای قیمت‌گذاری شفاف و عادلانه برای انواع محصولات برخوردار است و در عین حال می‌تواند با تضمین عرضه‌های آتی و تشخیص دقیق نیازهای بازار در آینده تنظیم این بازار مهم را بر عهده بگیرد؛ این در حالی است که در مورد بسیاری از کالاها و محصولات کشاورزی نیاز به این ابزارها کاملا محسوس است.

اخبار مرتبط