بازی برنده و بازنده

رشد ۲ هزار درصدی ارزش معاملات طی ۹ ماه ابتدایی امسال نسبت به سال قبل، ارزش مبادلات بازار سکه آتی را به ۷ هزار میلیارد تومان رسانده است

گروه بورس کالا - بازار سکه و ارز در شرایط فعلی به مکانی مطمئن برای سرمایه‌گذاری‌های خرد و کلان اشخاص حقیقی و حقوقی تبدیل شده است، تقاضای بالا برای سکه و ارز در بازار نقدی و بازار آتی بورس کالای ایران خود گویای این حقیقت است که دولت و بانک مرکزی باید برای این وضعیت چاره اندیشی کنند. این در حالی است که نوسانات شدید روزانه خیلی‌ها را متضرر و خیلی‌ها را منتفع کرده است، وضعیتی که تنها اجحاف در حق تولید‌کننده است.

اوضاع بیشتر بازارها در حال حاضر با نوسان شدیدی روبه رو است؛ نبود سیاست‌های واحد و منطقی از سوی بانک مرکزی و از سویی محدودیت‌های بین‌المللی برای این نهاد باعث شده خیلی‌ها زود بازده‌ترین بازارها را بازار ارز و سکه بدانند، این در حالی است که بیشترین حجم نقدینگی نیز مربوط به این دو بازار بوده است، البته برای رشد قیمت سکه و طلا در بازار باید به افزایش قیمت طلای جهانی طی یک سال اخیر نیز اشاره کرد.

انتظار برای تداوم رشد قیمت‌ها

سودآور شدن طلا در بازارهای جهانی و از سویی سرازیر شدن حجم زیادی از نقدینگی‌های سرگردان به سوی بازار ارز و سکه، قیمت‌ها را با رشد رو به بالایی مواجه کرده است. افزایش حجم تقاضا و نوسانات بازار، انتظارات رشد قیمتی را به بالاترین حد ممکن رسانده است.

این در شرایطی است که معاملات بازار آتی سکه بورس کالای ایران نیز به تاثیر از بازارهای جهانی و بازارهای داخلی و از سویی انتظارات مبنی بر رشد قیمت‌ها، با حجم و ارزش رو به بالایی رو به رو بوده است. در شرایطی که طی نه ماهه ابتدایی امسال حجم و ارزش مبادلات بازار آتی ۷۳ هزار میلیارد و ۱۷۲ میلیارد و ۹۸۰ میلیون و ۶۳۰ هزار ریال بوده، در مدت مشابه سال گذشته این رقم ۳ هزار میلیارد و ۴۴۸ میلیارد و ۸۲۳ میلیون و ۶۰ هزار ریال بوده که نشان از رشد ۲ هزار و ۲۲ درصدی ارزش معاملات دارد.

البته در شرایطی که برخی از کارشناسان اعتقاد دارند دولت با رشد قیمت ارز و به تبع سکه در پی جبران کسری بودجه و از سویی میزان نقدینگی‌هایش است، برخی نیز معتقدند عوامل دیگری در به وجود آمدن این وضعیت دست دارند. به اعتقاد آنان دولت در پی جبران کسری بودجه نیست، بلکه شرایط اقتصادی کشور و از سویی نرخ تورم و میزان حجم نقدینگی موجب شده است که نقدینگی‌ها بیشتر به سمت این دو بازار سرازیر شوند. کارشناسان اقتصادی معتقدند سیاست‌های پولی بانک مرکزی طی یک سال اخیر باعث شده شرایط نقدینگی در وضعیت نامتعادلی قرار بگیرد.

کاهش نرخ بهره بانکی بدون تبعیت از نرخ تورم و میزان نقدینگی یکی از مهم‌ترین عواملی بوده که باعث شده نقدینگی‌ها به جای اینکه در بخش تولید قرار بگیرد در بازارهای کاذب همچون ارز و سکه که از سرعت نقد شوندگی رو به بالایی نیز برخوردار است قرار بگیرد.

این در حالی است که براساس گفته تحلیل‌گران، رشد بالای حجم نقدینگی که از ابتدای سال ۸۳ تاکنون با رشد ۶ برابری همراه شده باعث شده تورم نیز با شیب مثبتی حرکت کند. رابطه مستقیم نرخ تورم و میزان نقدینگی و از سویی سیاست‌های دستوری برای کاهش نرخ بهره بانکی همه دست به دست هم داده‌اند تا بازارهای ارز و سکه از مسیر منطقی خارج و با التهاب و هیجان ،فضا را برای دلالان باز کنند. کارشناسان معتقدند برای اینکه وضعیت بهبود پیدا کند باید بازار را براساس منطق اقتصادی و مکانیزم‌های علمی تنظیم کرد و گرنه التهاب و هیجانات به دور از منطق و احساسی تنها وضعیت را از آنچه که هست بدتر می‌کند.

مابه‌التفاوت نرخ ارز و سودهای کلان

براساس گفته معامله گران، نوسانات ارز و مابه‌التفاوت بالا بین دو نرخ بازار آزاد و رسمی که به نبود مدیریت نرخ شناور ارز از سوی بانک مرکزی بر می‌گردد شرایطی را ایجاد کرده که خیلی‌ها صاحب سودهای کلان (بدون اینکه در بخش تولید حضور داشته باشند) شده اند.

البته در کنار وضعیت بازار داخلی، بازارهای جهانی هم در دامن زدن به این التهاب نقش داشته‌اند. افزایش تقاضاها برای طلای جهانی به عنوان دارایی مطمئن و از سویی نگرانی بابت آینده منطقه یورو، چشم‌اندازها برای طلا را صعودی کرده است. کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه بازار آتی به فاکتورهای داخلی و خارجی بستگی دارد به همین دلیل انتظارات برای ادامه رشد قیمت‌ها و سرازیر شدن حجم بالای نقدینگی‌ها وجود دارد.

برخی از فعالان بازار با اشاره به اینکه اگر التهاب در بازار به همین صورت ادامه پیدا کند و بانک مرکزی تعهدات خود مبنی بر تنظیم بازار ارز و سکه را نادیده بگیرد، انتظارات برای رشد قیمت‌ها بیشتر می‌شود و التهاب دور از منطق بازار، رونق بازارهای کاذب و دلالی را موجب می‌شود؛ به همین دلیل بخش تولید با بیشترین فشار روبه رو خواهد شد.

البته با توجه به مرحله دوم اجرایی شدن قانون هدفمندی یارانه‌ها باید از هم‌اکنون انتظارات ورود حجم بالایی از نقدینگی را در بازار داشت و به همین دلیل آنچه که درباره بیشتر شدن التهاب و هیجانات کاذب گفته می‌شود ممکن است رنگ واقعیت به خود ‌گیرد.

احمد رضایی مدیر سابق قراردادهای آتی بورس کالای ایران، درباره وضعیت حال حاضر بازار سکه و ارز می‌گوید: متاسفانه سیاست‌های نادرست بانک مرکزی و از سویی نبود تصمیم واحد از سوی نهادهای ذی‌ربط باعث شده التهاب بازارها به بالاترین سطح برسد.

رضایی با اشاره به اینکه برای اینکه این وضعیت مشکلات حادی را برای اقتصاد کشور ایجاد نکند بهتر است توافقاتی صورت بگیرد بر این باور است که در این صورت ممکن است ریزش‌های شدیدی در روند قیمت‌ها انجام شود، اما از این زمان به بعد، بازار می‌تواند روند منطقی خود را از سر بگیرد.

این در حالی است که تحلیل‌گران همچنان معتقدند عامل اصلی به وجود آمدن این وضعیت خود دولت است، زیرا که انحصار عرضه سکه و ارز در اختیار بانک مرکزی است و از سویی بخش زیادی از عرضه‌هایی هم که در بازار صورت می‌گیرد توسط عوامل خود دولت انجام می‌شود به همین دلیل نسبت به ادامه این وضعیت باید تجدید نظر صورت بگیرد.

در هر حال به نظر می‌آید دولت و بانک مرکزی برای این وضعیت باید راه‌حلی درست و منطقی به صورت بلندمدت بیندیشد وگرنه سیاست‌های کوتاه‌مدت و دخالت در بازار تنها به تشدید نگرانی‌ها دامن می‌زند.