احمد دنیا‌نور*

پیش‌بینی می‌شود که روند تغییرات نرخ بهره شرایط بازارهای مالی را دچار بحران بیشتری کند و اختلاف بین این نرخ ممکن است شرایط مساعدتری را برای ارزش دلار ایجاد نماید. بعد از اینکه بانک فدرال آمریکا ۱درصد بهره را در ماه‌های اخیر کاهش داد، می‌توان پیش‌بینی کرد که مجبور به افزایش آن در سال آینده خواهد شد. اما بانک مرکزی اروپا در مقایسه با این پیش‌بینی از کاستن این نرخ سخن می‌گوید.

در اینجا سوالی برای خیلی از بازرگانان بین‌المللی پیش خواهد آمد که در ماه‌های آتی نرخ دلار/ یورو و ین در مقایسه با یکدیگر چه خواهد بود. برای این منظور نگاهی به روند بازار در این سه قطب تجاری جهان (آمریکا، اروپا و ژاپن) می‌اندازیم. روند جاری نرخ سود حاکی از بدتر شدن بازار در چند ماه اخیر می‌باشد. اما اختلاف بین نرخ مذکور محتملا به نفع نرخ دلار ادامه خواهد یافت. به طور مثال نرخ سود در کشوری مثل سوئیس و شاخص معاملات پایاپای نشان از شکاف بیشتر در میانگین نرخ سود فی‌مابین اروپا و آمریکا را می‌دهد و این شکاف محتملا نه تنها ارزش دلار آمریکا را بالا خواهد برد، بلکه فشار معکوس روی ارزش یورو خواهد داشت.

حالا بیایید نگاهی به ژاپن داشته باشیم. نرخ سود در ژاپن انتظار شرایط بدی را در ماه‌های اخیر کشیده است. هنوز ین در مقایسه با دیگر ارزها در بازارهای ارزی اندکی کند به نظر می‌رسد، اما نمی‌توانیم تحقق آن را در مقایسه با قرینه‌های ارزی خود به خصوص دلار آمریکا نادیده گرفت.

کارشناسان زیادی اتفاق‌نظر داشته‌اند که تراز تجاری ژاپن از ریسک کمتری برخوردار است جایی که رقم این تراز به ۶/۷۳ میلیارد دلار تا پایان اکتبر ۲۰۰۸ رسیده است. گستره تقاضا در ژاپن در سال آتی در مقایسه با سال قبل وسیع به نظر می‌رسد و با تکیه بر این امر اقتصاددانان سطح ریسک را پایین می‌بینند.

پیش‌بینی فوق از دید اقتصاددانان دارای نقاط ضعفی است زیرا که روند تغییرات در نظام سوددهی از نظر تئوریک رونقی به ارزش دلار خواهد داد که این رونق موجب تضعیف ارزش ین خواهد شد در واقع پیش‌بینی‌های مطرح شده از طرف اقتصاددانان ژاپنی توضیح نداده که شکاف مذکور بین نرخ سود پیش‌بینی شده از طرف آمریکا و اروپا چه اثری بر ژاپن خواهد داشت. در واقع مطالعات بر روی روند نرخ ارز و تغییرات نرخ بهره حاکی از این است که این دو عنصر مالی اثری متضاد بر همدیگر دارند و تحلیل‌گران ژاپنی باید کمی بیشتر بر روی این کنش و واکنش مطالعه کنند و تقارن آن را با تغییرات نظام سوددهی آمریکا و اروپا بیابند. احتمال می‌رود که ترفندهای اقتصادی آمریکاییان برای نجات ارز خود دردسرهایی را برای ارزهایی مانند دلار استرالیا و نیوزلند نیز ایجاد کند زیرا که در سال ۲۰۰۸ ارزهای مذکور در مقاطع کوتاه مدت سوددهی خوبی برای متقاضیان خود داشته است. اگر روند بازارهای جهانی رو به نزول ادامه پیدا کند، امکان قوی‌تر شدن نرخ ین خواهد بود وگرنه که دلار آمریکا از افزایش خود خشنود خواهد شد.

*کارشناس اقتصاد صنعتی