ایسنا- وعده برپایی جشن خودکفایی فولاد خام نه تنها محقق نشده است، بلکه تازه‌‌ترین گزارش منتشر شده از سوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس نشان می‌دهد ایران دومین واردکننده بزرگ فولاد در جهان است. علی‌اکبر محرابیان - وزیر صنایع و معادن، سال گذشته بارها وعده برپایی جشن خودکفایی فولاد خام را در کشور داد.

ابتدا اعلام شد که این جشن تا پایان شهریورماه ۱۳۸۸ برپا می‌شود و سپس تاریخ آن به پایان سال گذشته موکول شد. با این وجود، هنوز وعده وزیر درباره‌ برپایی جشن خودکفایی فولاد خام در کشور محقق نشده است. البته محرابیان اعتقاد دارد که جشن خودکفایی فولاد به این معنی نیست که از واردات آن جلوگیری شود.

دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد نیز ضمن موافقت تلویحی با اظهارات وزیر صنایع و معادن معتقد است که اگر بخواهیم خودمان همه نیازهایمان را در صنعت فولاد تامین کنیم، شاید چندان اقتصادی نباشد.

به گفته رسول خلیفه ‌سلطان، هیچ کشوری نمی‌تواند بگوید در یک صنعت خاص خودکفا شده و در واقع همیشه خودکفایی به طور کامل قابل دسترسی نیست.

ایران دوم خاورمیانه و پس از ترکیه

ایران هم‌اکنون با اختلاف زیاد دومین فولادساز بزرگ منطقه خاورمیانه پس از ترکیه محسوب می‌شود. براساس آمار منتشر شده از سوی انجمن جهانی فولاد، تولید فولاد خام ایران در ۹ ماه سال جاری میلادی با افزایش ۱/۴ درصدی به هشت میلیون و ۷۸۵ هزار تن رسید. این در حالی است که تولید فولاد خام ترکیه با رشد ۹/۱۱ درصدی در همین مدت بالغ بر ۲۰ میلیون و۹۲۶ هزار تن شد.

در همین حال، تازه‌ترین گزارش منتشر شده از سوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس نشان می‌دهد که ایران به دومین واردکننده فولاد خالص در جهان تبدیل شده است.

واردات فولاد ایران بر اساس گزارش گمرک در سال ۱۳۸۴ یعنی سال شروع برنامه چهارم توسعه حدود ۷/۶ میلیون تن بود و طی چهار سال با افزایش بیش از ۹۰ درصدی، واردات فولاد و محصولات فولادی به کشور در سال ۱۳۸۸ به ۵/۱۱ میلیون تن رسید.

در همین حال، حجم صادرات از کل تولید فولاد خام کشور بسیار ناچیز بوده؛ به طوری که در بهترین حالت ۱۰ درصد از کل تولید و در بدترین حالت ۶/۱ درصد از حجم تولید را تشکیل داده است. اگرچه از دلایل مهم پایین بودن صادرات فولاد کشور می‌توان به نیاز واحدهای فولادسازی داخل به فولاد خام اشاره کرد.

اجرای هشت طرح فولادی

وزارت صنایع و معادن برای افزایش تولید فولاد خام در کشور طی چند سال گذشته اقدام به اجرای طرح‌های توسعه‌ای در کشور کرده است.

از جمله مهم‌ترین این طرح‌ها می‌توان به هشت طرح فولادی اشاره کرد که قرار است از ابتدای سال آینده این طرح‌ها به مرور به بهره‌برداری برسند. هرچند برخی کارشناسان اعتقاد دارند تامین منابع مالی مورد نیاز برای اجرای این طرح‌ها با مشکلاتی مواجه شده است.

به همین منظور وزارت صنایع و معادن از طریق سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اقدام به عرضه‌ اوراق مشارکت کرده است.

تولید از برنامه عقب افتاد

براساس سند چشم‌انداز بیست ساله، ایران باید تا پایان سال ۱۴۰۴ شمسی در تولید فولاد سهمی معادل ۵/۳ درصد تولید جهانی (۵۵ میلیون تن) و چهار درصد صادرات جهانی (۲۰ میلیون تن) ‌را کسب کند.

براساس این برنامه، ایران باید در تولید فولاد خام سالانه به طور میانگین رشدی ۲۷ درصدی داشته باشد. شروع برنامه سند چشم‌انداز بیست ساله، سال ۱۳۸۴ بوده است و با در نظر گرفتن اهداف این برنامه، باید تاکنون تولید فولاد خام سالانه بیش از ۷/۲ میلیون تن افزایش و طبق برنامه تا پایان سال ۱۳۸۸ به مرز ۱۹ میلیون تن برسد. حال آنکه حجم تولید فولاد خام در پایان سال ۱۳۸۸ توسط بخش‌های خصوصی و دولتی در مجموع ۱۰ میلیون و ۹۸۳ هزار و ۲۳۳ تن بوده که بیانگر رشد تولید ۲/۱ میلیون تنی از سال ۱۳۸۴ است.

برای محصولات فولادی نیز حداقل ۵/۲۱ میلیون تن هدف‌گذاری شده بود که حدود ۱۴ میلیون تن آن محقق شده است.

در سال شروع برنامه چهارم توسعه (۱۳۸۴) بر اساس گزارش ایمیدرو، میزان صادرات فولاد کشور ۵/۲ میلیون تن بوده است. طبق برنامه سند چشم‌انداز بیست ساله، صادرات فولاد باید به بیش از شش میلیون تن می‌رسید که در سال ۱۳۸۸ به میزان ۳/۱ میلیون تن گزارش شده است. در بین کشورهای خاورمیانه فقط ایران توانایی خودکفایی در تولید فولاد را دارد که این موضوع به دلیل وجود ذخایر گاز و سنگ‌آهن فراوان در ایران است. در بین کشورهای خاورمیانه ایران تنها کشوری است که برای تولید فولاد به سنگ‌آهن وارداتی وابسته نیست و تولید سنگ‌آهن ایران ۵/۴ میلیون تن برآورد شده که در پنج استان اصلی قرار گرفته‌اند.