چشم‌انداز صعودی زغال‌سنگ برای بلندمدت

منیره نظامیوندچگینی: طی سال‌های اخیر؛ به دلیل تحولات اقتصادی زیاد در اقصی نقاط جهان، بروز بحران مالی ناشی از تغییر در سیاست‌گذاری‌های قطب‌های اقتصادی در جهان و نیز تاثیرات این عوامل بر روند واردات، صادرات و ارتباطات تجاری کشورها، شاهد نوسان بسیاری از بازارها بودیم. مدتی است بازار جهانی زغال‌سنگ همچون سایر بازارها و تحت تاثیر عوامل خاص خود دچار افت‌وخیزهای پی در پی شده است. در مورد بازار این محصول به دلیل تاثیر مستقیم پایین بودن سودآوری بر روند استخراج آن و نیز افت جذابیت و سهم زغال‌سنگ به عنوان یکی از سوخت‌های فسیلی مهم در بازار انرژی، شاهد درگیر شدن این محصول با روند نزولی هستیم.

در مدت اخیر مازاد عرضه و رکود تقاضا موجب شده تا قیمت جهانی زغال‌سنگ در یکی از پایین‌ترین سطوح خود در سال‌های اخیر قرار گیرد؛ از یکسو بازارهای داخلی در ابهام قرار دارد و از سوی دیگر نیز صادرات کشورهای بزرگ تولیدکننده زغال‌سنگ بالا است.

به گزارش «دنیای اقتصاد» به نقل از رویترز؛ قیمت زغال‌سنگ در آخرین معاملات انجام شده، روند نزولی مدت اخیر خود را اندکی تغییر داده و در مسیر رشد کوتاه‌مدت گام برداشته است.

از روز ۲۱ اکتبر تاکنون در پی سرد شدن هوا و ورود سامانه‌های بارشی به اکثر نقاط در نیمکره شمالی زمین و افزایش نیاز به زغال‌سنگ، بازار این محصول مهم نیز همچون سایر سوخت‌ها، اندکی رشد قیمتی را تجربه کرده است.

بر اساس گزارش‌ها؛ در پی سرد شدن هوا و رشد مصرف زغال‌سنگ در کشورهای جهان سوم، انتظار رشد بیشتر قیمت‌ها در بازار سوخت‌های فسیلی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت نیز دور از ذهن نخواهد بود؛ اما در بلندمدت به‌شرط ثابت ماندن عوامل، نمی‌توان چنین امری را محتمل دانست. بهای ارزان‌ زغال‌سنگ بر میزان تقاضا از سوی بازار کشورهای نوظهور اقتصادی

افزوده است.

بر اساس آمارهای موجود؛ در هند، چین و کشورهای پهناور و کمتر توسعه یافته آسیای جنوب‌شرقی هنوز هم استفاده از زغال‌سنگ حدود بیش از ۷۰ درصد از منابع تامین انرژی این مناطق را تشکیل می‌دهد.

گزارش‌ها حاکی از این است که پیش از این، زغال‌سنگ دچار روندی نزولی بود و چنانچه در کوتاه‌مدت شاهد رشد دوره‌ای و چند روزه می‌شد، دوباره با از بین رفتن یا کمرنگ شدن آن عامل در مسیر نزولی قرار می‌گرفت. در این میان زغال‌سنگ حرارتی نیز که یکی از انواع مهم زغال‌سنگ است، دچار نوسانات اینچنینی بوده است. زغال‌سنگ حرارتی بیشتر در زمینه ایجاد حرارت در رآکتورها و ژنراتورهای تولیدکننده برق، تولید سیمان و مصارف کوچک گرمایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بر اساس نظر تحلیلگران؛ عواملی چند در این افت و خیزهای زغال‌سنگ دخیل هستند. از جمله این فاکتورها می‌توان به کاهش تقاضا در چین اشاره کرد که به عنوان مانعی بزرگ برای ایجاد تمایل در سرمایه‌گذاران و جذب فعالان، به دلیل ترس زیاد ناشی از بازده آتی صنعت زغال‌سنگ، عمل می‌کند.

دولت چین در پی سیاست‌گذاری‌های جدید خود برای کاستن از آلودگی هوا، اقدام به کاهش تقاضا برای سوخت‌های فسیلی از جمله زغال‌سنگ کرده است. طی سال‌ها و دهه‌های اخیر با سرعت گرفتن روند گرم‌تر شدن کره زمین؛ موجب سبقت گرفتن جذابیت سوخت هسته‌ای یا دیگر سوخت‌های هیبریدی از سایر سوخت‌ها شده است؛ اما همچنان استفاده از زغال‌سنگ در صدر جدول منابع تامین انرژی جهان قرار دارد.

پیش‌بینی‌ها بر این اساس است که پایین ماندن سطح تقاضا در چین، بازار زغال‌سنگ را در سال ۲۰۱۶ میلادی با افت تقاضا در سطح جهانی همراه خواهد کرد که در این بین، کشورهای وابسته به این صنعت از جمله استرالیا، ایالات متحده آمریکا، اندونزی و آفریقای جنوبی بیش از سایرین از این افت ضربه خواهند خورد.

هرچند کارشناسان بر این باورند که در چشم انداز ۲۰ ساله زغال‌سنگ با روند صعودی تقاضا و قیمت همراه خواهد بود که عمده این تقاضا از سوی کشورهایی غیر از چین است؛ در حالی که در کوتاه مدت و میان مدت به دلیل بالا بودن میزان موجودی ذخایر انبارهای تحت نظارت بورس لندن و نیز وجود مازاد این محصول، شاهد افت و خیزهای قیمتی آن خواهیم بود.

بعد از افت تقاضا در چین؛ رشد هزینه‌های اولیه و راه‌اندازی معادن جدید نیز در کاستن از جذابیت سرمایه‌گذاری‌های آتی در این صنعت بزرگ و نیز ایجاد تردید در میان فعالان و سرمایه‌گذاران برای گسترش فعالیت‌های خود نقش بسزایی داشته است.

بر اساس گزارش‌های موجود؛ چین، مصرف‌کننده حدود بیش از نیمی از زغال‌سنگ تولیدی جهان است. همچنین بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده ظرفیت تولید زغال‌سنگ در منطقه شانکسی در شمال چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در این کشور، مدتی است که با کاهش شدید همراه است.

برخی از تحلیلگران بر این باورند که با معکوس کردن روند تقاضا و متعادل‌سازی عرضه و نیز کاهش میزان تولید در معادن گوشه و کنار دنیا می‌توان بازار این محصول را تحت کنترل درآورد.

بر اساس گزارش‌های موجود؛ به رغم کاهش تولید میزان زغال‌سنگ در استرالیا؛ صادرات در این کشور طی مدت اخیر با رشد همراه بوده است. کارشناسان برآورد کرده‌اند که حجم سالانه صادرات این کشور تا سال ۲۰۱۶ میلادی به حدود ۲۱۹ میلیون تن خواهد رسید؛ همچنین انتظار می‌رود قیمت این محصول تا سال مزبور به حدود ۱۷۰ دلار هر تن برسد.

براساس گزارش سازمان انرژی بین‌المللی (IEO)، مصرف زغال‌سنگ در جهان تا سال ۲۰۳۰ تقریبا دو برابر می‌شود. براساس ارزیابی‌های انجام شده، مصرف زغال‌سنگ در کشورهای OECD (کشورهای خارج از مجموعه کشورهای توسعه‌‌یافته)، تا ۸۱ درصد افزایش خواهد یافت. همچنین شاهد رشد ۲۷ درصدی سهم زغال‌سنگ از ترکیب انرژی مصرفی جهان تا سال ۲۰۳۰ میلادی خواهیم بود.