دنیای اقتصاد: همایش ارزیابی عملکرد خصوصی‌سازی در اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ هفته گذشته با هدف معرفی و تقدیر از شرکت‌های واگذار شده‌ای که بهترین عملکرد را پس از خصوصی‌سازی داشته‌اند، برگزار شد. در این همایش ضمن تشریح معیارهای مورد سنجش برای انتخاب برترین شرکت‌ها و ارائه روش‌های گزینش در سطح بین‌المللی و داخل، به انتخاب برترین‌ شرکت‌ها پرداخته شد. بر این اساس از ۹۲ شرکت مورد مقایسه در واگذاری‌های سال‌های اخیر، ۹ شرکت به‌عنوان برترین شرکت‌ها انتخاب و معرفی شدند.

در کنار اجرای مدل ارزیابی عملکرد مورد نظر برای ۹۲ شرکت واگذار شده به بخش غیردولتی، سازمان خصوصی‌سازی به منظور تشویق و حمایت شرکت‌های برتر از نظر معیارها و شاخص‌های عملکردی، اقدام به رتبه‌بندی شرکت‌های مورد بررسی از نظر معیارها و شاخص‌های مدل مذکور کرده است. طبق رتبه‌بندی صورت گرفته، شرکت‌های رتبه اول و برتر از نظر کل معیارها و همچنین دو معیار اشتغال و بهره‌وری (به‌عنوان مهم‌ترین‌ معیارهای مدنظر این سازمان) قرار گرفته است. همچنین در بررسی‌های صورت گرفته برای شناسایی شرکت‌های برتر واگذار شده به‌صورت کنترلی که از سوی چند پژوهشکده مرتبط با این موضوع انجام شده، هفت شاخص مهم از جمله بهره‌وری، اشتغال، کارآیی، توسعه، مالیات، سرمایه‌گذاری و... که هر یک دارای چند زیرشاخه هستند ملاک کارشناسی قرار گرفت و در نهایت تعدادی از شرکت‌ها بیشترین نمره را در این زمینه کسب کرده‌ و به‌عنوان برترین‌ها مشخص شدند. همچنین دوره مورد ارزیابی عملکرد این شرکت‌ها که پایش علمی آنها با بررسی بیش از ۹۲ شرکتی که سهام آنها به‌صورت بلوکی واگذار شده انجام شد، به دو بخش تقسیم می‌شود که یک دوره سه سال پیش و سه سال بعد از واگذاری هر یک از این شرکت‌هاست و دوره دوم نیز سه سال قبل و نیز همه سال‌های پس از واگذاری است.

جزئیات بیشتر از ارزیابی‌ها

مقایسه نتایج کلی از مقایسه بر اساس معیارهای مزبور بیانگر آن است که ۵۱ درصد از شرکت‌ها در رشد عملکرد داشته‌اند؛ در این راستا ۵۵درصد از شرکت‌های مورد بررسی رشد امتیاز در معیار «سودآوری» را تجربه کردند. همچنین ۵۰ درصد شرکت‌ها از نظر امتیاز معیار «تسهیلات» رشد داشته‌اند. در معیار «اشتغال» نیز ۴۰ درصد شرکت‌ها با رشد همراه شده‌اند. از لحاظ معیار «بهره‌وری» نیز ۵۵ درصد شرکت‌ها در سال‌های بعد از واگذاری در امتیاز مزبور، رشد مثبت را تجربه کردند. در این راستا امتیاز معیار «سرمایه» ۵۲ درصد شرکت‌ها نیز با افزایش همراه شده است. در معیار «توسعه فعالیت» نیز مشاهده می‌شود که ۵۳ درصد شرکت‌های مورد بررسی، ارتقای وضعیت داشته‌اند. در این میان امتیاز کل شرکت‌ها بعد از واگذاری نسبت به قبل از واگذاری با درنظرگرفتن معیارهای مدل با رشد همراه بوده است؛ رشد ۱۲ درصدی در معیار سودآوری، افزایش ۸درصدی در معیار بهره‌وری، افزایش ۴درصدی در معیار توسعه فعالیت، ۱۳ درصد کاهش در معیار بدهی، ۸ درصد کاهش در معیار تسهیلات، ۱۹ درصد کاهش در معیار سرمایه و ۲۴ درصد کاهش در معیار اشتغال از جمله این رشدها بوده است.

علاوه بر موارد فوق نتایج حاصله نشان‌دهنده بهبود بسیاری از شاخص‌های عملکردی برای مجموع شرکت‌های مورد بررسی از جمله میزان اشتغال و سرمایه ثبت شده شرکت‌ها از محل آورده نقدی است. بر این اساس میزان اشتغال به‌طور متوسط در سال‌های قبل از واگذاری از ۱۰۹ هزار و ۵۳۸ نفر به ۱۱۳ هزار و ۸۳۵ نفر افزایش یافته است که از این بابت شاهد رشد ۴ درصدی اشتغال در شرکت‌های واگذارشده بوده‌ایم. میزان سرمایه ثبت شده شرکت‌های مورد ارزیابی از محل آورده نقدی از ۵۸۰ میلیارد ریال در سال‌های قبل از واگذاری به ۱۰۶۲ میلیارد ریال در سال‌های بعد از واگذاری افزایش داشته است. این موضوع نشان‌دهنده رشد ۸۳ درصدی در این خصوص است. با توجه به زیرمعیارهای سودآوری، امتیاز زیرمعیار سود خالص ۵۸ درصد از شرکت‌ها پس از خصوصی‌سازی رشد داشته است. در این راستا حاشیه سود خالص نیز در ۵۱ درصد از شرکت‌ها با رشد همراه شده است. در این راستا ۵۹ درصد از شرکت‌های پس از واگذاری قادر به افزایش کارآیی سود خود شده‌اند. بازده دارایی ۵۴درصد از شرکت‌ها و همچنین بازده حقوق صاحبان سهام نیز با رشد ۵۹ درصدی در شرکت‌ها همراه شده است.

زیرمعیارهای جزئی‌تر

در زیرمعیارهای بهره‌وری نیز بهره‌وری کل، بهره‌وری انرژی، بهره‌وری سرمایه و بهره‌وری نیروی کار مورد بررسی قرار گرفته که هر کدام به ترتیب با ۶۰ درصد افزایش، ۵۸ درصد افزایش، ۵۷ درصد بهبود و ۵۴ درصد رشد مواجه شده است. بررسی زیرمعیارهای سرمایه نیز از دو منظر افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و تغییرات سرمایه صورت گرفته است. بر این اساس سرمایه از محل آورده نقدی در ۵۳ درصد از شرکت‌ها افزایش یافته یا کاهش نداشته است. امتیاز تغییرات سرمایه نیز ۸۶ درصد از شرکت‌ها بعد از واگذاری افزایش یافته است. با توجه به زیرمعیارهای توسعه، ۶۴ درصد از شرکت‌ها توانستند فروش کل بعد از واگذاری خود را افزایش دهند. این در حالی است که در ۴ درصد از شرکت‌ها، کاهشی از لحاظ میزان فروش مشاهده نمی‌شود. در این راستا افزایش صادرات در ۹۹ درصد از شرکت‌ها، افزایش هزینه بازاریابی و تبلیغات در ۷۵ درصد از شرکت‌ها، افزایش ارزش کل دارایی‌ها در ۶۶ درصد شرکت‌ها و عدم تغییر این مولفه در ۲ درصد از شرکت‌ها، افزایش مالیات پرداختی در ۶۱ درصد از شرکت‌ها و افزایش هزینه تحقیق و توسعه در ۸۷ درصد از شرکت‌ها را در این مدت شاهد بودیم. میزان جذب تسهیلات جدید، سهم تسهیلات از بدهی و سهم هزینه مالی از بدهی نیز به‌عنوان سه سرفصل در معیارهای تسهیلات مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا هر کدام از موارد مزبور به ترتیب با افزایش ۶۴ درصدی، ۶۱ درصدی و ۵۷ درصدی در شرکت‌ها همراه بوده است.

برترین شرکت‌ها

در انتهای همایش خصوصی‌سازی از شرکت‌های برتر در حوزه بهره‌وری، اشتغال و دیگر موارد تقدیر شد و لوح سپاس دریافت کردند. بر این اساس پخش سراسری کالای کالبر رتبه نخست در شاخص بهره‌وری را کسب کرد. سیمان زابل نیز به‌عنوان برترین شرکت در حوزه شاخص اشتغال شناخته شد. این در حالی است که پتروشیمی تبریز به‌عنوان برترین شرکت در تمامی شاخص‌ها و مولفه‌های مورد نظر دست یافت. همچنین شرکت‌های پتروشیمی پردیس، سیمان هگمتان، پتروشیمی رازی، نیرپارس، تولید پمپ‌های بزرگ و توربین‌های آب و مهندسین مشاورین زایندآب نیز از دیگر شرکت‌های برتر در این همایش شناخته شدند.