محمدجواد صبوری

طی این چند سال گذشته به تناوب اظهار نظرهایی در خصوص کاهش ارزش دلار در مقابل ریال با این استدلال که می‌خواهیم «ارزش پول ملی را تقویت کنیم»، شنیده می‌شود که اغلب این اظهار نظرها غیر کارشناسی و ندیدن کلیه جوانب است. فارغ از اینکه طی ۱۰ سال گذشته دولت‌ها نرخ ارز را بدون هیچ منطقی ثابت نگه داشته‌اند، در حالی که در عرضه داخلی حجم ریال سرسام آور اضافه شده و سالانه دور و بر ۲۰درصد تورم داشته‌ایم و در تولید داخلی هم اتفاق خاصی نیفتاده است، بلکه در بعضی زمینه‌ها کاهش تولید هم وجود داشته است، همچنین فارغ از چندین فاکتور اقتصادی مهم دیگر که با کاهش نرخ ارز صدمه شدیدی می‌بینند مثل گران تمام شدن تولیدات داخلی و ارزان تمام شدن محصولات خارجی که منجر به تعطیلی بنگاه‌های تولیدی و رونق مؤسسات وارداتی خواهد شد و باز هم فارغ از اینکه دلار ارزان عده‌ای را وسوسه می‌کند تا دارایی‌های خود را فروخته و دلار ارزان را بردارند و از مملکت خارج کنند!

می‌خواهم این سوال را از مسوولان وزارت اقتصاد بپرسم که در این وزارتخانه چه سالی را پایــه قرار داده‌اند و چگونه محاسبه کرده اند که نرخ ارز ۴۵۰تومان به دست آمده است؟

اگر سال ۱۳۵۵ که اقتصاد ایران کمترین نوسان قیمت را در چند سال قبل از آن داشته است را سال مبنای محاسبه نرخ ارز بگذارید، در این حالت بانک مرکزی می‌تواند با اطلاعاتی که از قیمت اجناس در سبد مصرفی خانوار در سال ۱۳۵۵ و امروز دارد متوسط رشد قیمت‌ها را محاسبه کرده و به یک نرخ نسبتا منطقی برای قیمت دلار دست پیدا کند. قسمتی از محاسبه که با توجه به اطلاعات موجود انجام شده به صورت زیر است:

۱ - قیمت برنج ایرانی ۲۸ریال بوده، قیمت فعلی این کالا در حال حاضر ۴۰هزار ریال است، بنابراین با این نسبت دلار ۷۰ریالی می‌شود ۱۰۰هزار ریال.

۲ - قیمت گوشت کیلویی ۱۳۰ریال بوده که هم‌اکنون ۶۰هزار ریال است، با این حساب نسبت دلار ۷۰ریال به ۳۲هزار ریال افزایش پیدا می‌کند.

۳ - یک متر خانه مسکونی در ناحیه عمومی تهران ۱۰هزار ریال بوده که هم‌اکنون بهایی بیش از ۴۵میلیون ریال را تجربه می‌کند، پس با این نسبت دلار ۷تومان به ۲۸هزار تومان بالغ می‌شود.

با این حساب اگر بانک مرکزی وزن تمام این قیمت‌ها را در اقتصاد کشور محاسبه کند و از سوی دیگر پارامترهای دیگری چون دو برابر شدن جمعیت، افزایش حجم نقدینگی و تغییر تولید ناخالص داخلی (GDP) را نیز در محاسبه خود وارد کند، مطمئن باشید نرخ ارز رقمی بسیار فراتر از مقدار کنونی خواهد شد.

اشکال کار آنجا است که در برنامه‌ریزی اقتصادی برای توسعه و بهبود معیشت کل جامعه، همه عوامل موثر در نظر گرفته نمی‌شود. به طور مثال عاملی چون کنترل تورم مطرح می‌شود، ولی عامل مهم دیگری مثل توسعه اقتصادی فراموش می‌شود. بنابراین برنامه‌ریزی‌های کنترل تورم به شکلی انجام می‌شود که توسعه اقتصادی را متوقف می‌کند، بعد چون توسعه اقتصادی متوقف شده در مرحله بعدی تورم خیلی شدیدتر از گذشته خودش را نشان می‌دهد.

* معاون امور شرکت‌های شرکت سرمایه‌گذاری غدیر