غلامرضا سلامی
طبق ماده ۵ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مقرراست ایران از طریق ارتقای بهره‌وری کل عوامل تولید، از کشوری با اقتصاد نهاد محور به کشوری با اقتصاد بهره‌ور محور تحول یابد و بدین منظور تامین ۵/۲درصد از ۸درصد رشد متوسط سالانه اقتصادی پیش‌بینی شده در قانون برنامه چهارم، از محل رشد بهره‌وری، هدف‌گذاری شده است‌.

ارتقای بهره‌وری چه در واحدهای صنعتی و چه در واحدهای خدماتی اعم از دولتی و غیردولتی بدون تحول در نظام فعلی مدیریت بنگاه‌ها به یک نظام کارآ و اثربخش غیرممکن خواهد بود، کما اینکه با گذشت سه سال و نیم از اجرای قانون برنامه چهارم توفیق چندانی در ارتقای بهره‌وری نه در بنگاه‌های خصوصی و نه در بنگاه‌های دولتی، به دست نیامده است‌. علت عدم موفقیت برای ایجاد تحول در مدیریت کشور و ارتقای بهره‌وری در ایران، نظام اقتصادی غیررقابتی متکی بردرآمدهای سرشار نفتی و بیماری‌های مزمن اقتصادی از جمله تورم و علامت‌دهی نادرست قیمت‌ها به مدیرت کلان و مدیران بنگاه‌های کشور است. با این حال به دلیل وجود همین درآمدهای سرشار نفتی و سیاست‌های دولت برای جلوگیری از بالارفتن نرخ رشد تورم طی سال‌های اخیر میزان واردات کالاهای مشابه کالاهای تولید شده در کشور افزایش یافته است و از این رو بنگاه‌های اقتصادی با کاهش حاشیه سود یا زیاندهی و بعضا با خطر ورشکستگی مواجه شده اند و بنابراین چاره‌ای جز تحول مدیریت سنتی موجود به یک مدیریت نوین وجود ندارد. از طرف دیگر برای تحول در ساختار مدیریت نیاز به ابزار نوین از جمله حسابداری مدیریت است. متاسفانه آنچه که اکثریت مدیران بنگاه‌ها تا به امروز به عنوان حسابداری به رسمیت شناخته‌اند، حسابداری مالی است که وظیفه آن ثبت و تلخیص و طبقه‌بندی رویدادهای مالی و تهیه گزارش‌های ادواری برای نشان دادن وضعیت مالی و نتیجه عملکرد بنگاه است. هرچند حسابداری مالی از طریق شفاف سازی فعالیت‌های اقتصادی و مالی خدمات ارزنده‌ای به بشریت کرده است و هرچند حسابداران حرفه‌ای از طریق گزارشگری مالی و حسابرسان مستقل از راه اعتبار بخشی به این گزارش‌ها، نظام پیچیده اقتصادی کنونی را ممکن ساخته‌اند...
... ولی در دنیای پر رقابت کنونی تکیه صرف بر داده‌های حسابداری مالی نمی‌تواند رهنمود کافی برای مدیران، تصمیم سازان و تصمیم‌گیران باشد.
به همین لحاظ حرفه حسابداری ابتدا نظام حسابداری صنعتی را که از طریق آن تجزیه و تحلیل عوامل بالا بودن قیمت تمام شده محصولات و نحوه کاهش آن امکان‌پذیر می‌شد، معرفی کرد و بکارگرفت‌.
در نظام‌های حسابداری صنعتی تکیه عمده بر کارآیی نیروی کار، ضایعات مواد و استفاده مطلوب از ظرفیت تولیدی است که کمک قابل توجهی به مدیریت برای کاهش قیمت تمام شده می‌باشد، ولی این نظام نیز نمی‌تواند اطمینان کافی برای بقای بنگاه ایجاد کند، از این رو حسابداری صنعتی در جریان تکاملی خود به نظام‌های حسابداری مدیریت ارتقا داده شده است که در آن علاوه بر مسائل درون سازمانی تاثیر فضای رقابتی بیرونی و الزامات محیطی بر بقا و موفقیت بنگاه مورد توجه قرار می‌گیرد و علاوه بر کارآیی بحث اثربخشی و نتیجتا بهره‌وری، هدف کاربرد این نظام‌ها می‌باشد‌. متاسفانه در ایران بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی و غیرانتفاعی (نظیر بنگاه‌های غیر انتفاعی دولتی) هنوز از مفاهیم حسابداری صنعتی استفاده نمی‌کنند و حتی صنایع عظیمی مانند صنعت نفت خود را بی‌نیاز از کاربرد این ابزار سودمند می‌داند.
از آنجایی که در محیط رقابتی خواه‌ناخواه تحمیل شده بر اقتصاد ایران چاره‌ای جز به کارگیری نظام‌های نوین حسابداری مدیریت وجود ندارد و بدون آن بقای بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی به خطر خواهد افتاد، انجمن حسابداران خبره ایران در راستای رسالت خود در 23 و 24 مهر ماه اقدام به برگزاری چهارمین همایش سراسری حسابداری مدیریت تحت عنوان محوری «نقش مدیریت هزینه و سنجش عملکرد در موفقیت بنگاه‌های اقتصادی» خواهد نمود.
رییس شورای عالی انجمن حسابداران خبره