دنیای اقتصاد- در شرایطی که اکثر کارشناسان، رکود حاکم بر بورس تهران را ناشی از کمبود نقدینگی می‌دانند، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار از ارائه لایحه‌ای به هیات‌دولت خبر داد که براساس آن، زمینه ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بورس تسهیل می‌شود.

لایحه‌ای که در صورت تصویب در هیات وزیران، می‌تواند بخش عمده‌ای از مشکلات فعلی بورس را مرتفع کند.به گفته علی صالح‌آبادی در لایحه جدید سه تغییر نسبت به آیین‌نامه سرمایه‌گذاری خارجی در بورس داده شده که براساس آن سقف حداکثر سرمایه‌گذار خارجی در شرکت‌های بورسی از ۱۰ به ۲۰درصد افزایش می‌یابد.همچنین الزام حفظ اصل سرمایه به مدت سه سال به طور کامل حذف شده و اخذ مجوز زمان‌بر «فیپا» نیز اختیاری خواهد شد. از سوی دیگر، بانک مرکزی متعهد می‌شود که در هر زمان ارز مورد نیاز سرمایه‌گذاران برای تبدیل دارایی خود را تامین کند.

در لایحه جدید تامین ارز مورد نیاز با اختیاری کردن اخذ «فیپا»، همچنان تضمین می‌شود و سرمایه‌گذار خارجی در صورت تمایل می‌تواند برای پوشش ریسک‌های سیاسی اقدام به اخذ «فیپا» کند. با ارائه لایحه جدید به دولت صورت گرفت

گام‌های بلند بورس برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی

گروه بورس - اعظم شریفی: کمبود نقدینگی و عدم تزریق پول جدید به بازار سرمایه یکی از مسائلی است که به خصوص در دوره رکود، بورس تهران از آن رنج می‌برد.

چرا که در بورس تهران مدت‌ها است که پول جدید وارد نشده است و سهامداران با فروش یک سهم، نقدینگی خود برای ورود به سهام دیگر را تامین می‌کنند. در این بین استفاده از سرمایه‌های خارجی که می توانند نقدینگی زیادی را وارد بازار کنند از یک‌سو و دید بلندمدت‌تر آنها به سرمایه‌گذاری از سوی دیگر، از مزیت‌هایی است که ورود سرمایه‌گذاران خارجی برای بورس تهران به ارمغان می‌آورد. در همین رابطه رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، با اشاره به لایحه جدیدی که این سازمان برای تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی به هیات دولت فرستاده است، هدف از این اقدام را افزایش جذابیت بورس تهران برای تزریق نقدینگی و ورود سرمایه‌گذاران خارجی عنوان کرد.

وی کلیات این لایحه را در سه بخش خلاصه کرد و افزود: مطابق با آیین‌نامه اجرایی بند (ج) ماده ۱۵ قانون برنامه چهارم توسعه، حداکثر تعداد سهام قابل خرید در هر شرکت پذیرفته شده در بورس توسط کل سرمایه‌گذاران خارجی نباید از ۱۰درصد تعداد کل سهام آن شرکت بیشتر باشد. این درحالی است که در لایحه پیشنهادی به دولت افزایش این میزان تا سقف ۲۰درصد سهام شرکت برای افزایش انگیزه سرمایه‌گذاران خارجی پیشنهاد شده است.

این درحالی است که مطابق آیین‌نامه فعلی، در صورت تجاوز حجم معاملات سرمایه‌گذار خارجی از ۱۰درصد، این سرمایه‌گذار موظف است مازاد اوراق بهادار نسبت به سقف تعیین شده را ظرف یک هفته کاری به فروش برساند.

همچنین سازمان موظف است در پایان هر هفته، درصد سرمایه‌گذاری خارجی در هر شرکت را به بازار اعلام کند.

صالح‌آبادی همچنین با بیان اینکه در آیین‌نامه تدوین شده در سال ۸۴،‌اصل سرمایه این سرمایه‌گذاران تا سه سال در ایران مسدود می‌شود، تاکید کرد: به این ترتیب سرمایه‌گذاران خارجی تا سه سال فقط سود سالانه خود را از کشور خارج می‌کردند و نمی‌توانستند به اصل سرمایه خود دسترسی داشته باشند؛ اما در لایحه جدید این مانع برطرف می‌شود و سرمایه‌گذاران خارجی خواهند توانست در صورت تصویب این لایحه هر زمان که بخواهند سرمایه خود را از بازار خارج کنند.

صالح‌آبادی همچنین با بیان اینکه در لایحه پیشنهادی، اخذ مجوز سرمایه‌گذاری خارجی (FIPA) اختیاری خواهد بود، گفت: در این لایحه پیشنهادی، بانک مرکزی به سرمایه‌گذاران خارجی تضمین می‌دهد تا هر زمان که بخواهند ریال خود را به ارز تبدیل کرده و این امکان را داشته باشند که پول خود را دریافت کنند.

این درحالی است که مزیت دیگر (FIPA) که همان پوشش ریسک سیاسی است، مانند ملی شدن سهام شرکت، اختیاری باقی می‌ماند. به این ترتیب سرمایه‌گذار در صورتی که مایل باشد می‌تواند از این مزیت استفاده کند.

وی خاطرنشان کرد: با رفع این موانع و توجه به اینکه بانک مرکزی موظف به تامین ارز مورد نیاز این سرمایه‌گذاران خواهد بود، جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس تهران افزایش می‌یابد. همچنین درصدد هستیم تا امکانات لازم جهت سرمایه‌گذاران خارجی از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری را فراهم کنیم تا از این طریق نقدینگی بیشتری وارد بازار سرمایه شود.

در همین رابطه مدیرعامل سرمایه‌گذاری فیروزه به عنوان یکی از شرکت‌های فعال در زمینه جذب سرمایه‌گذاران خارجی در بورس تهران با استقبال از موارد مطرح شده در سخنان دکتر صالح‌آبادی گفت: در حال حاضر مشکلات بورس تهران مانع از حضور موثر سرمایه‌گذاران خارجی شده است. وی موانع اصلی در این باره را به سه دسته تقسیم کرد و گفت: از دید سرمایه‌‌گذاران خارجی، ریسک سیاسی مانع اول سرمایه‌‌گذاری در ایران است. البته این مساله طبیعی است و هر کشوری مختصات خود را دارا است، اما نکته مهم این است که میزان ریسکی که آنها برای ایران قائل می‌‌‌شوند با واقعیات ایران فرسنگ‌ها فاصله دارد و ما باید تمام تلاش خود را به کار بریم تا آنها تصویر درستی از موقعیت‌ها و واقعیت‌های کشور ما داشته باشند.

رامین ربیعی دومین مانع در جذب سرمایه‌گذاری خارجی را موانع قانونی خواند و گفت: در حال حاضر بورس تهران دارای قوانینی است که به نوعی در مقابل سرمایه‌گذاران خارجی سد ایجاد می‌کند یا اینکه سرمایه‌گذاری را برای آنان پیچیده و غیرقابل فهم می‌کند. ربیعی با بیان اینکه مطابق قانون موجود، حداکثر ۱۰درصد یک شرکت می‌تواند در اختیار یک سرمایه‌گذار خارجی باشد، افزود: این سقف برای سرمایه‌گذاری خارجی هرچند محدودکننده است، اما قابل درک است، چرا که می‌تواند با پول کم وارد بازار شود تا بازار را ارزیابی کند. اما درک این مساله که سرمایه‌گذار خارجی سه سال نمی‌تواند اصل سرمایه خود را از کشور خارج کند، برای آنها دشوار است، زیرا آنها شرایط ایران را با کشورهایی که برای سرمایه‌گذاری، تسهیلات ویژه‌ای را اختصاص می‌دهند، مقایسه و از آوردن سرمایه خود امتناع می‌کنند. ربیعی خاطرنشان کرد: همان‌طور که در صحنه سیاسی، رقابت بین کشورها وجود دارد، در حال حاضر برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی هم در دنیا و منطقه رقابت وجود دارد و بازار ما باید در زمینه سرمایه‌‌گذاری آن‌قدر آسان، شفاف و جذاب باشد که بتوانیم سرمایه خارجیان را روانه بورس کشورمان کنیم.

وی همچنین به پیچیدگی‌های قوانین بورس تهران اشاره کرد و افزود: درک دامنه نوسان سه درصدی، حجم مبنا و صف های خرید و فروش برای خارجیان بسیار دشوار است،به طوری که آنها حس می‌کنند مهارت های لازم برای سرمایه‌‌گذاری و سود آفرینی در بازاری با این پیچیدگی‌ها را ندارند. کما اینکه قوانین پیچیده و دست و پا گیر بورس سرمایه‌‌گذاری را حتی برای هموطنانمان نیز بسیار سخت و دشوار کرده است.

مدیرعامل سرمایه‌گذاری فیروزه اطلاع‌رسانی ناکافی بورس تهران را سومین مانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی دانست و تاکید کرد: عملکرد بورس تهران در زمینه جذب سرمایه‌گذار خارجی تاکنون درحد صحبت بوده است، به طوری که در کنفرانس‌های متعدد سالانه‌ای که با موضوع سرمایه‌‌گذاری خارجی برگزار می‌‌‌شود، حتی یک سرمایه‌‌گذار خارجی حضور ندارد و کنفرانس‌ها از سخنرانی چند مسوول و مدیر کل در مورد لزوم جذب سرمایه‌‌گذار خارجی فراتر نمی‌‌‌روند.

وی افزود: برای اطلاع‌رسانی در خصوص جذب سرمایه‌گذار برای بورس تهران نیاز به شبکه‌ای حرفه‌ای در خارج از کشور است تا بتواند این ارتباط موثر را برقرار کند. در صورتی که در حال حاضر در بین شرکت بورس، کارگزاران و شرکت‌های تامین سرمایه این شبکه دسترسی به سرمایه‌‌گذاران حرفه ای خارجی وجود ندارد. به این ترتیب در حال حاضر هیچ تماس مستقیمی‌‌‌بین بازار ایران و سرمایه‌‌گذار خارجی وجود ندارد.

ربیعی با بیان اینکه بورس تهران می‌تواند از طریق ایرانیانی که تجربه کار در خارج از کشور را دارند، این ارتباط را برقرار کند، تاکید کرد: ایرانیان خیلی موفقی هستند که می‌‌‌توانند شرایط بازار ایران را به خوبی برای خارجیان تعریف کرده و یک شبکه ارتباطی قوی در خارج از کشور برای بورس تهران مهیا سازند. وی با انتقاد از رویه‌ کنونی خاطرنشان کرد: به‌طور نمونه در زمان عرضه بلوک اول مس، تنها یک هفته قبل از عرضه اولیه و آن هم در سایت بورس ، آگهی آن به زبان انگلیسی درج شد؛ این درحالی است که برای جذب سرمایه‌گذار خارجی که می‌تواند پول خیلی بیشتری را برای یک بلوک ۲۰درصدی مانند مس بپردازد، حداقل یک سال بازاریابی بین‌المللی، برنامه‌ریزی و مذاکره با شرکت‌های خارجی لازم است.

ربیعی با اشاره به مزیت‌های انرژی ارزان و نیروی انسانی جوان در کشور یادآور شد: ایران دومین ذخایر نفت و گاز جهان را دارا است و ۷درصد منابع طبیعی دنیا در ایران قرار دارد، همچنین بخش عمده توزیع سنی در ایران ۲۰ تا ۲۵ سال است که تمام این موارد نوید دهنده آغاز رشد شدیدتر اقتصادی ایران در ۵ تا ۱۰ سال آینده است.

اما در کنار این موارد جذاب اقتصاد کلان، بورس تهران نیز برای سرمایه‌گذاران خارجی دارای مزیت نیز هست.

وی ادامه داد: اولین مزیت بورس تهران عدم همبستگی با بازارهای خارجی است که می‌‌‌تواند به تنوع سازی در پرتفوی سرمایه‌‌گذاران خارجی کمک بسزایی کند. دومین مزیت بورس تهران قیمت‌‌های ارزان است، به طوری که تا ۶ماه پیش ایران جزو ارزان‌ترین بورس‌های جهان بود، حتی در مقایسه با آفریقا (با ریسک سیاسی بسیار بالاتر) ایران P/E بسیار پایینی داشت. اما مزیت قیمت نسبی است، به طوری که بعد از بحران مالی جهان و افت قیمت‌‌ها، این مزیت را در حال حاضر از دست داده‌ایم و در مقایسه با کشورهایی مانند هند، چین و روسیه چندان ارزان‌تر نیستیم.

ربیعی روند خصوصی‌سازی را مزیت دیگر بورس تهران ارزیابی کرد و افزود: خصوصی‌سازی بزرگ‌ترین مزیت بورس تهران است، زیرا با تمرکز بر آن می‌توان به طور جدی به جذب نقدینگی از سرمایه‌گذاران خارجی پرداخت.

ربیعی با اشاره به اینکه تصویب لایحه پیشنهادی سازمان بورس پیام مثبتی برای سرمایه‌‌گذاران خارجی می‌فرستد، تصریح کرد: حذف محدودیت قفل‌شدن سه ساله اصل سرمایه، انگیزه زیادی را برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد می‌کند. البته باید در مورد موانع و پیچیدگی‌های قانونی و محدودیت‌های معاملاتی و نیز اطلاع‌رسانی برنامه‌ریزی گسترده‌ای صورت گیرد. ربیعی با بیان اینکه باید از نظر عملی شرایط را برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم کرد، افزود: برداشتن محدودیت قفل شدن سه ساله سرمایه، قدم اولیه بسیار مثبتی است ولی ما ایرانیان باید با تسهیل قوانین، به روز رسانی شیوه های معامله و اطلاع رسانی صحیح و سریع، شرایطی را مهیا سازیم که هر سرمایه‌‌گذار از هر کجای دنیا بتواند به راحتی و بدون دغدغه از طریق اینترنت در بورس تهران سرمایه‌‌گذاری کند. آن روز بورس کشورمان از لحاظ حجم معامله و ارزش بازار می‌‌‌تواند به سطحی برسد که شایسته حجم و قدرت اقتصاد ایران است.