حضور و غیاب شرکت‌ها در بورس

تا چندی پیش ۲۴۱ شرکت در بورس تهران حضور داشتند که به تازگی ۱۶ شرکت از بورس حذف و به فرابورس منتقل شدند

گروه بورس- محبوبه مغانی: شاخص بورس اوراق بهادار تهران در ماه جاری به مدد معاملات مثبت فعالان بازار سرمایه در سهام ۳۴۳ شرکت بورسی به سطح ۲۹ هزار واحدی هم دست یافت تا به این واسطه قدرت خود را به رخ بازار‌های رقیب خود بکشاند. سال گذشته نهاد اجرایی بازار سرمایه در پی برگزاری همایش ملی پذیرش بنگاه‌های اقتصادی در بورس اوراق بهادار و همایش فرصت‌های تامین مالی شرکت‌های بورسی موفق به پذیرش و درج نام ۸ شرکت جدید دربورس تهران شد که در پی این اقدامات بالغ بر ۲/۱۰۴۱ میلیون سهم به ارزش ۸/۴۱۷۷ میلیارد ریال در بازار سرمایه عرضه شد تا بر جذابیت این بازار برای جامعه بزرگ سهامداری بیفزاید.

اگرچه بورس تهران سال گذشته در کنار عرضه‌های جدید، ۷ نماد معاملاتی را نیز از تابلوهای خود حذف کرد. اما برای ورود به سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی می طلبید که تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در سال جدید افزایش یابد. بر این اساس در روزهای پایانی سال ۹۰، اعلام شد که بورس تهران در نظر دارد تا ۱۵ نماد معاملاتی جدید را پذیرش و درج کند، تا به این واسطه کمی بر ارزش بازار حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومانی بورس تهران بیفزاید و به این واسطه برتری خود را نسبت به بازار نوپای فرابورس به رخ بکشاند.

اکنون با پشت سر گذاشتن فصل تابستان، مدیران بورس تهران موفق شدند تنها دو شرکت را در میان ۳۷ صنعت بورسی بگنجانند. این در حالی است که در موضوع فعالیت شرکت بورس به پذیرش انواع اوراق بهادار از جمله اوراق بهادار خارجی نیز اشاره شده است.

روایت رسمی از اوضاع پذیرش‌ها

بر این اساس تلاش شد تا طی گفت‌وگویی با معاون ناشران و امور اعضای شرکت بورس تهران دلایل روند کندی پذیرش شرکت‌ها در بورس تهران واکاوی شود و اینکه با توجه به فرصت باقیمانده در سال جاری، آیا امیدی به افزایش تعداد شرکت‌های جدید بورسی هست یا نه؟

او در این گفت‌وگو آخرین وضعیت پذیرش شرکت‌ها را در بورس تشریح کرد و گفت: تمام درخواست‌های پذیرش مطرح شده از سوی شرکت‌ها منجر به طرح در هیات پذیرش اوراق بهادار نمی‌شود، همچنین تمام پذیرش‌های انجام شده نیز به عرضه موفقیت‌آمیز منجر نمی‌شود.

وی ادامه داد: از زمان پذیرش یک شرکت در بورس تا زمان عرضه سهام آن، طیف وسیع عوامل خارج از اختیار بورس (و گاه خارج از اختیار شرکت ناشر) همانند توان و تمایل گزارشگری شفاف براساس دستورالعمل‌های بورس، همراهی سهامدار عمده و مدیریت ارشد در عرضه براساس برنامه زمانبندی، عوامل کلان اقتصادی و وضعیت بازار و ... در وقوع یا عدم وقوع عرضه اولیه موثر است.

به همین دلیل در سال ۱۳۸۹ از مجموع ۱۴ شرکت پذیرش شده، ۵ شرکت در تابلوهای بورس درج و سهام آنها عرضه شد. البته انجام اقدامات پس از پذیرش شرکت‌های باقیمانده در دستور کار قرار دارد. همچنین در سال ۱۳۹۰، تعداد ۱۱ پرونده پذیرش ناشران متقاضی پذیرش در بورس در هیات پذیرش مطرح شد که از این میان ۸ مورد عرضه عمومی اولیه اتفاق افتاد و مابقی در سال جاری در دست پیگیری است.

به گفته وی، بورس اوراق بهادار به موازات پیگیری و تکمیل اقدامات شرکت‌های پذیرش شده در سال‌های قبل، بحث بازاریابی و مذاکره با شرکت‌ها برای ورود به بورس را نیز به طور جدی دنبال می‌کند.

معاون ناشران و اعضای شرکت بورس اوراق بهادار تهران برگزاری «همایش ملی پذیرش بنگاه‌های اقتصادی در بورس اوراق بهادار، فرصت‌ها و مزایا» و همایش عرضه‌های اولیه‌ در همین راستا اشاره کرد که به منظور شناساندن مزیت‌های ورود به بورس برای شرکت‌ها، تبیین جایگاه بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار و تشریح مراحل و الزامات پذیرش و عرضه در بورس انجام شد.

وی تصریح کرد: این همایش‌ها اگر چه در کوتاه‌مدت اثرات مطلوبی در بحث پذیرش شرکت‌ها داشتند، اما با این وجود انتظار نمی‌رود که اثرات کامل این اقدام‌های صورت گرفته در راستای فرهنگ‌سازی به زودی و به سرعت نمایان شود.

به گفته عربی، این‌گونه همایش‌ها به نوعی سرمایه‌‌گذاری بلندمدت در حوزه فرهنگ‌سازی بازار سرمایه است. البته افزایش تعداد تقاضاهای پذیرش واصل شده از سوی شرکت‌ها و نیز

تسریع روند پذیرش به دلیل تمایل ورود به بورس از مزایایی است که در سال گذشته شاهد آن بودیم.

در ضمن وضعیت رونق بازار سهام نیز در اداره شرکت‌ها برای ورود به بورس موثر است که در مواردی به‌رغم آماده بودن شرایط برای پذیرش و عرضه سهام، سهامداران عمده به دلیل وضعیت بازار، عرضه سهام را به صلاح ندانسته اند.

عرضه چه شرکت‌هایی نزدیک‌تر است؟

معاون ناشران و اعضای بورس اوراق بهادار تهران در مورد تقاضا برای ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه، ابراز کرد: پیگیری تکمیل اقدامات پس از پذیرش شرکت‌های پذیرش شده در ادوار قبل، سال جاری و نیز تکمیل پرونده و مدارک پذیرش شرکت‌های متقاضی پذیرش که پذیرش آنها به طول انجامیده در دستور کار مدیریت پذیرش قرار دارد.

وی از شرکت‌های هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس و سیمان آبیک به عنوان شرکت‌هایی نام برد که در دسته اول قرار دارند، بر این اساس اقدامات نهایی برای درج و عرضه در مورد آنها در دست انجام است.

وی ادامه داد: در خصوص تکمیل پرونده‌‌ها و طرح در هیات پذیرش، بورس اوراق بهادار در کنار پیشبرد اقدامات پذیرش شرکت‌های اصل ۴۴ همانند تولید نیروی برق کرمان، پالایشگاه‌های گاز و هلدینگ توزیع گاز، تکمیل مدارک و مستندات پرونده پذیرش تعدادی از شرکت‌های وابسته به صنایع خودرو و همچنین سیمان نیز در برنامه کاری مدیریت پذیرش بورس پیگیری می شود.

عربی اظهار کرد: تغییر دستورالعمل پذیرش و بالا رفتن حداقل‌های لازم برای پذیرش در بورس باعث شده که استانداردهای پذیرش بورس اوراق بهادار تهران از بضاعت بخشی از بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی فراتر رود.

وی به بررسی‌های صورت گرفته در مورد شرکت‌های بخش خصوصی و اطلاعات به دست آمده در اثنای جلسات پذیرش اشاره کرد که نشانگر آن است که استانداردهای بورس برای حضور برخی شرکت‌های بخش خصوصی نیاز به انعطاف داشته یا با بهبود فضای کسب و کار، وضعیت شرکت‌ها برای حضور در بورس، مساعدتر شود.

وی تصریح کرد: البته بررسی و واکاوی شرکت‌های مشمول فهرست واگذاری سال جاری در قالب گروه ۱ و گروه ۲ به تعداد ۴۲۳ شرکت نیز نشان می‌دهد، بنگاه‌های یاد شده نیز به دلیل عدم احراز یک یا چند مورد از شرایط پذیرش چندان توانایی احراز شرایط ورود به بورس را ندارند و به نوعی با واگذاری شرکت‌های بزرگ صدر اصل ۴۴ در سال‌های قبل، فهرست شرکت‌های قابل واگذاری دولتی در قالب استاندارهای بورس چندان پرشمار نیست.

متقاضیان ورود به تالار شیشه‌ای

معاون ناشران و اعضای بورس اوراق بهادار تهران تعداد پذیرش هدف‌گذاری شده در برنامه عملیاتی بورس اوراق بهادار تهران در سال جاری را پذیرش و عرضه ۱۵ شرکت جدید، ۱۵ مورد اوراق مشارکت و ۱۵ اوراق صکوک عنوان کرد.

وی ادامه داد: اما با توجه به مشکلات گزارشگری شرکت‌های متقاضی پذیرش در نیمه اول و بهبود وضعیت بازار در نیمه دوم سال جاری، دستیابی به تعداد پذیرش هدف در نیمه دوم سال در دستور کار قرار دارد.

عربی افزود: در همین راستا، اقدامات مربوط به نهایی ‌سازی عرضه سایر شرکت‌های باقیمانده از پذیرش‌های مربوط به سال قبل، در دست اقدام است. در سال جاری از میان شرکت‌های پذیرفته شده در سال‌های قبل، شرکت بیمه ملت در نوزدهم تیرماه امسال و شرکت پالایش نفت بندرعباس در چهارم تیرماه امسال عرضه شد.

وی همچنین به درج شرکت سیمان آبیک در هجدهم تیرماه امسال در فهرست نرخ‌های بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران اشاره کرد.

وی به ارتباط تنگاتنگ بورس با سازمان خصوصی سازی در راستای اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی در جهت پذیرش شرکت‌های صدر اصل یاد شده مثل شرکت هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، شرکت هلدینگ توزیع گاز، پالایشگاه‌های گاز و سایر شرکت‌های مصوب واگذاری اشاره کرد. این مقام مسوول در بورس تهران اضافه کرد: علاوه براین مذاکرات با شرکت‌های بزرگ سرمایه گذاری نیز در حال انجام است، تا پس از بررسی و کارشناسی و تعیین شرکت‌های واجد شرایط، بتوان مقدمات آماده‌سازی آنها برای حضور در بورس را فراهم کرد.

فرصتی برای عرضه شرکت‌ها

او در خصوص زمان عرضه شرکت‌ها در بورس گفت: بدون تردید موفقیت عرضه‌های اولیه در گرو موقعیت ‌شناسی بازار و اقدام به عرضه در زمان مساعد است. بورس اوراق بهادار تهران نیز همواره با پایش وضعیت کلان اقتصاد و صنایع، درصدد است طرح پذیرش و عرضه در مناسب‌ترین جو اطلاعاتی و اقتصادی صورت گیرد، تا بیشترین نفع برای سهامداران و سرمایه‌گذاران شرکت‌ها عاید شود.

عربی از بهبود اوضاع بازار در ماه‌های آتی و چشم‌انداز مناسب اقتصادی به عنوان محرک مناسبی برای پذیرش‌های جدید نام برد و تاکید کرد: البته در کنار تلاش بورس برای جذب شرکت‌ها از طریق بازاریابی و مذاکره، اثر سایر عوامل را نیز باید در نظر گرفت. متاسفانه بخش خصوصی در اقتصاد کشور، به رغم مزیت‌های بورسی شدن، تمایل چندانی به این کار از خود نشان نمی‌دهد، این درحالی است که اکثر مدیران شرکت‌ها موافق هستند که گذر به سوی رشد و بزرگ شدن شرکت‌ها تنها از کانال بازار سرمایه امکانپذیر است، تجربه‌ای که در تمام اقتصادهای پیشرو به وقع پیوسته است. لذا در کنار فعالیت‌های بورس، مزیت‌سازی و فرهنگ‌سازی برای ورود به بورس و فعالیت در محیطی شفاف و کارآ، نیز باید در دستور کار ارکان بازار سرمایه و مدیران اقتصادی کشور باشد.

معاون ناشران و اعضای شرکت بورس اوراق بهادار تهران در مورد انتشار لیست شرکت‌های در آستانه ورود به بورس و همچنین پذیرش شده در بورس در سایت ایران بورس، از برنامه بازبینی سایت بورس اوراق بهادار و بخش پذیرش خبر داد که از مدت‌ پیش در جریان است.

وی اظهار کرد: در همین راستا طی هماهنگی‌های به عمل آمده مقرر شده است تا شیوه اطلاع‌رسانی در مورد کسری مدارک و اقدامات مورد نیاز برای پذیرش شرکت‌های متقاضی پذیرش در فرمت جدید در آینده‌ای نزدیک عملیاتی شود.

رفت و آمد شرکت‌ها در تالار

عربی در مورد تعداد شرکت‌های بورسی و تعداد شرکت‌های اخراج شده از بورس گفت: شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در ابتدای سال جاری ۲۳۹ شرکت بوده‌اند که با عرضه ۲ شرکت بیمه ملت و پالایشگاه بندر عباس این تعداد به ۲۴۱ شرکت رسید. اخیرا و براساس تصمیم هیات پذیرش، ۱۶شرکت به صورت قطعی از لیست شرکت‌های بورسی حذف و به بازار پایه فرابورس منتقل شدند. ضمن آنکه پرونده ۴ شرکت دیگر نیز برای تصمیم‌گیری نهایی نزد سازمان بورس است.

وی در مورد احتمال اخراج برخی از شرکت‌های در پی پایین بودن سرمایه آنها به ویژه در مورد صنعت قند، گفت: موضوع پایین بودن سرمایه برخی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس مختص به شرکت‌های قندی نیست، کما اینکه برخی دیگر از شرکت‌ها نیز هنوز نتوانسته‌اند حداقل سرمایه را براساس دستورالعمل جدید تامین کنند.

معاون ناشران و اعضای شرکت بورس اوراق بهادار تهران با رد برنامه حذف شرکت‌های قندی به دلیل کمبود سرمایه، تصریح کرد: کلیه شرکت‌ها از نظر احراز شرایط حضور در تابلوها و بازارهای بورس مورد پایش قرار می گیرند و در صورت عدم احراز شرایط به آنها اطلاع داده می شود تا برنامه‌های خود را اعلام کنند. ضمن اینکه به صورت دوره‌ای لیست این شرکت‌ها برای تصمیم گیری برای ابقا در بازار بورس یا انتقال به بازار پایه فرابورس به هیات پذیرش ارائه می شود که تصمیم نهایی توسط آن هیات مزبور اتخاذ شده و به شرکت‌ها ابلاغ می شود.

عربی در ارزیابی خود از بورس تهران نسبت به بورس‌های مشابه، یاد‌آور شد: بورس اوراق بهادار تهران به رغم همه محدودیت‌های موجود و گذشت زمان اندک از آغاز فعالیت، کارنامه درخشانی در همه حوزه‌ها داشته است. در حوزه پذیرش شرکت‌های جدید نیز به رغم تقابل وضعیت اقتصادی (تمایل شرکت‌ها) و استانداردهای پذیرش بورس، با تمام توان در جهت جذب بهترین شرکت‌ها از تمام صنایع اقدام کرده‌ است.

وی ادامه داد: براساس آمار موجود از بورس‌های جهان، تعداد عرضه‌های اولیه حتی در پیشروترین بورس‌ها اندک و انگشت‌شمار است. دلایل این امر در کشورهای مختلف متفاوت است. با این وجود، شکی نیست که عرضه‌های اولیه نقش مهمی در رونق بازارها و جذب منابع دارند.

بورس تهران متنوع است

معاون ناشران و اعضای بورس اوراق بهادار تهران اذعان داشت: اگرچه در سال‌های اخیر با لغو پذیرش تعدادی از شرکت‌ها، لیست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس کاهش یافته است و پذیرش‌های جدید نیز نتوانسته کاهش‌های ایجاد شده را جبران کند، ولی انتظار می‌رود با باقی ماندن شرکت‌های حائز شرایط حداقل‌های بورس و پذیرش شرکت‌های جدید که با جدیت در حال پیگیری است و شاهد وضعیت مساعدی برای بورس اوراق بهادار تهران در زمینه شرکت‌های پذیرفته شده باشیم.

عربی یکی از مزیت‌های بورس اوراق بهادار تهران را حضور شرکت‌های برتر از صنایع مختلف در آن عنوان کرد که به نوعی می‌توان آن را پرتفوی صنعتی کشور دانست. همچنین تلاش بر آن است تا این مزیت در پذیرش شرکت‌های جدید لحاظ و تقویت شود.

وی اظهار امیدواری کرد که با نگاه مثبت به بازار بورس و درنظر گرفتن نقش آن در شفاف‌سازی اقتصادی چه از لحاظ شفاف شدن مناسبات اقتصادی و قواعد و مقررات حاکم بر فعالیت صنایع مختلف (ازجمله منطقی شدن نرخ‌های خرید و فروش محصولات و مواد اولیه، حضور محصولات شرکت‌های بورسی در بورس کالا، توافق و انعقاد قراردادهای بلندمدت، شفاف شدن ارتباطات مالی شرکت‌های واگذارشده در راستای اصل۴۴ با دولت و....) که همه و همه باعث ایجاد فضای باثبات برای تصمیم گیری و رقابت سالم خواهد شد و چه از نظر شفافیت مالی و اقتصادی در داخل شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه و کمکی که این شفاف‌سازی به برنامه‌ریزی و نظارت مناسب اقتصادی خواهد داشت.

معاون ناشران و اعضای شرکت بورس اوراق بهادار تهران همچنین از مسوولان خواست تا مشوق‌های جدیدی برای حضور شرکت‌ها در بورس تعریف کنند تا بخش خصوصی نیز با اتکا به این مشوق‌ها از حضور در بازار سرمایه استقبال کنند.