حقیقی‌ها میدان‌دار بازار سرمایه شدند
گروه بورس- علیرضا باغانی: «این روزها همه سهم می‌خرند، شما چطور...؟» روزهای سرد پاییزی بورس تهران در شرایطی سپری می‌شود که ذائقه خرید سهام در این بازار به سرعت در حال افزایش است، شرایطی که از آن به عنوان عطش خرید سهم یاد می‌شود.
بازار سرمایه این روزها به واقع گاوی «bull market» است و حتی خبرهایی از جمله اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران هم نمی‌تواند آنقدرها بازار را مثل گذشته نگران کند.
بازار سرمایه از ابتدای سال جاری تاکنون بازدهی میانگین ۶/۱۳۱ درصدی را از خود به نمایش گذاشته، البته این بازدهی میانگین بورس است و در بازار سرمایه سهم‌هایی هستند که ۵ تا ۱۰ برابر شده‌اند مثل نفت پارس، فرآورده‌های نسوز ایران، کاشی و سرامیکی‌ها، تایرسازان و شرکت‌هایی از این دست.
اما اگرچه خیلی از خبرگان بازار اعتقاد دارند که بازار راه خود را طی می‌کند و خرد جمعی بازار تصمیم درستی در این خصوص گرفته است، اما با این حال بد نیست در این طور مواقع شرح حالی هم شنید و خواند از اوضاع و احوال بازار سرمایه؛ آن هم از زبان اداره‌کنندگان بازار. این شرایط سبب شد تا در گفت‌وگو با حسن قالیباف‌اصل مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران به بررسی اوضاع و احوال بازار سرمایه بپردازیم. او در این گفت‌وگو خبرهای مهمی را اعلام می‌کند از جمله رسیدن جمعیت سهامداران فعال بازار سرمایه به یک میلیون نفر، سنگینی وزنه حقیقی‌ها در معاملات بازار سرمایه، راه‌اندازی قریب‌الوقوع نخستین صندوق قابل معامله بورس توسط یک شرکت تامین سرمایه فعال و در نهایت منتفی بودن حذف حجم مبنا و موکول شدن افزایش دامنه نوسان به آینده. اما مهم‌ترین خبر مدیرعامل بورس شاید رسیدن ارزش بازار سهام به حدود ۵۰درصد تولید ناخالص داخلی باشد.
اشاره قالیباف به متغیر مهمی است که از بزرگ شدن بازار سرمایه حکایت دارد. براساس آمار غیررسمی تولید ناخالص ملی ۵۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود که با ارزش ۱۷۰ میلیارد دلاری بورس و ۴۰ میلیارد دلاری فرابورس (بر مبنای دلار ۲۵۰۰ تومانی) مجموع ارزش بازار سرمایه ۲۱۰ میلیارد دلار است که حدود ۵۰ درصد GDP است. گفت‌وگوی ما با بالاترین مقام اجرایی بازار سرمایه را در ادامه بخوانید:
رشد دسته‌جمعی همه متغیرهای بورس
مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران در این گفت‌وگو به وضعیت بازار سرمایه اشاره کرد و رشد و تعادل شاخص بورس تهران و روند کلی آن را ناشی از اعتماد سرمایه‌گذاران به این بازار ذکر کرد.
حسن قالیباف‌اصل، به مقایسه رونق بازار سرمایه در سال جاری نسبت به سال گذشته پرداخت و اظهار کرد: اگرچه سال‌های گذشته نیز بازار سرمایه از رونق مناسبی برخوردار بود، اما در سال جاری استمرار اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار زمینه‌ساز ورود سرمایه‌گذاران جدیدتری به این بازار شد، به طوری که اکنون شاهد رشد قیمت‌ها و افزایش حجم معاملات هستیم.
وی مجموع حجم معاملات بورس اوراق بهادار تهران در سال گذشته را ۲۶ هزار میلیارد تومان ذکر کرد که این رقم از ابتدای فعالیت بورس اوراق بهادار تهران در سال جاری تاکنون به ۶۵ هزارمیلیارد تومان افزایش یافته است.
وی همچنین به افزایش حجم معاملات خرد دربازار سرمایه اشاره کرد که منجر شده تا نسبت گردش معاملات نسبت به کل ارزش بازار از ۹درصد در سال گذشته به ۲۴ درصد در سال جاری افزایش یابد.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران، افزایش این نسبت گردش معاملات را ناشی از وجود نقدینگی در بازار و ورود سرمایه‌گذاران جدید به آن ذکر کرد و گفت: در حال حاضر نقدینگی زیادی در بازار سرمایه جریان دارد.
بورس میزبان گل‌های سرسبد است
مقام اجرایی بورس تهران معتقد است که بازار سرمایه توسعه یافته است و این توسعه نیز در پی ورود شرکت‌های جدید به این بازار صورت گرفته است؛ شرکت‌هایی که نمونه آنها در خارج از بورس کم است.
وی از بازارهای موازی بازار سرمایه کشور به عنوان بازارهایی موقتی نام برد که تنها در بازه زمانی کوتاهی سرمایه‌گذاران خود را از بازدهی ناشی از سرمایه‌گذاری منتفع می‌سازند.
سهم بورس از «GDP»
قالیباف در این میان ارزش بورس تهران را حدود ۴۲۰ هزار میلیارد تومان و ارزش بازار فرابورس را هم حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان ذکر کرد و بر این اساس ارزش بازار سرمایه را حدود ۵۰درصد تولید ناخالص داخلی(GDP) برآورد کرد.
به گفته وی؛ اگر بخواهیم نقش بورس تهران به عنوان بازار ثانویه را در اقتصاد کشور پررنگ کنیم باید در گام نخست به تقویت بازار اولیه بپردازیم.
این مقام مسوول در بورس تهران در این میان، اولین حرکت برای تقویت بازار اولیه را افزایش سرمایه شرکت‌ها از طریق این بازار ذکر کرد و یادآور شد: شرکت‌های ما، در مقایسه با دیگر شرکت‌های دنیا، بزرگ نیستند، بنابراین برای بزرگ شدن نیاز به افزایش سرمایه و تامین مالی دارند.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران ادامه داد: اگر چه در سال جاری تاکنون در بورس تهران ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان افزایش سرمایه صورت گرفته است که در مقایسه با سال گذشته از رشد خوبی برخوردار بوده است، اما باید افزایش سرمایه‌ها از رشد بیشتری برخوردار باشد.
وی میزان افزایش سرمایه شرکت‌ها طی سال گذشته را ۵هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان عنوان کرد.
جمعیت سهامداران کشور چقدر است...؟
وی جمعیت سهامداران بورس را بر اساس آخرین اطلاعات ارایه شده از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر ذکر کرد که از این تعداد حدود یک میلیون سهامدار فعال هستند.
قالیباف، سهامداری را در بازار سرمایه به عنوان سهامدار فعال دانست که حداقل چهار‌بار در سال مبادرت به خرید و فروش سهم در بازار سرمایه کند.
به گفته وی؛ رونق بورس طی سال جاری سبب شد تا ۶۵ درصد معاملات در این بازار به حقیقی‌ها تعلق گیرد.
او فعالیت حقیقی‌ها در بازار سرمایه را ناشی از ورود آنها به سهام شرکت‌ها و فعالیت حقوقی‌ها را عرضه سهام از سوی آنها ذکر کرد و گفت: در واقع نسبت فعالیت حقیقی‌ها به حقوقی‌ها از نظر وزنی، فعالیت و مبلغ خرید و فروش از افزایش برخوردار شده است.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران فعالیت حقوقی‌ها در بازار سرمایه را در عرضه سهام ناشی از رونق بازار ذکر کرد که این مساله آنها را بر آن داشته تا به واسطه تامین مالی و عمل به تعهدات خود در عرضه سهام شناور آزاد مبادرت به عرضه سهام نمایند.
او گفت: حتی در این میان انتظار داریم تا سهامداران عمده شرکت‌های بورسی از نقدینگی موجود در بازار استفاده کنند و با انجام عرضه سهام شرکت‌های خود در بازار، نقدینگی موجود را جذب و از رشد بی‌رویه برخی از قیمت‌ها جلوگیری کنند.
عرضه‌های جدید در راه است...
وی در ادامه به پذیرش شرکت‌های نفت سپاهان، هلدینگ دارویی تامین و هلدینگ صدر تامین در بورس اشاره کرد و از شرکت سیمان آبیک نیز به عنوان شرکتی یاد کرد که در حال طی مراحل پذیرش است.
قالیباف از ثبت افزایش سرمایه و ارایه گزارش‌های مالی به عنوان مراحلی نام برد که پس از انجام آنها، شرایط برای عرضه سهام آنها در بورس فراهم خواهد شد.
به گفته وی؛ درمیان شرکت‌های پذیرش شده، شرکت نفت سپاهان به عرضه اولیه در بورس تهران نزدیک تر است.
وی یادآور شد: شرکت نفت سپاهان در گذشته برای عرضه در بورس آماده شده بود، اما اختلاف نظر موجود با سهامداران عمده شرکت نفت سپاهان در مورد میزان عرضه سهام آن در بازار سرمایه، مانع از عرضه سهام آن در بورس تهران شد.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران به الزام سهامداران عمده شرکت‌ها در عرضه ۱۰ درصد از سهام شرکت پذیرفته شده در بدو ورود به بورس تهران اشاره کرد که در این میان سهامداران عمده شرکت نفت سپاهان در نظر داشتند تا تنها ۵ درصد از سهام این شرکت را عرضه کنند؛ مساله‌ای که سرانجام مانع از عرضه سهام شرکت نفت سپاهان در بورس تهران شد. اما در شرایط کنونی برای درج مجدد سهام این شرکت در بورس، شرکت نفت سپاهان باید گزارش عملکرد ۶ ماهه خود را به بورس ارائه کند تا پس از آن ۱۰ درصد از سهام شرکت نفت سپاهان در بورس عرضه شود.
وی سرمایه شرکت نفت سپاهان را ۱۰۰ میلیارد تومان ذکر نمود و از صندوق بازنشستگی نفت به عنوان سهامدار عمده این شرکت یاد کرد.
قالیباف همچنین به شرکت هلدینگ صدر تامین اشاره کرد که پس از اعمال و ثبت افزایش سرمایه، این هلدینگ قادر به ورود به بورس تهران خواهد بود.
به گفته وی؛ سرمایه هلدینگ صدر تامین با اعمال این افزایش سرمایه به یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان افزایش خواهد یافت. همچنین عرضه سهام هلدینگ دارویی تامین در بورس تهران هم نزدیک است.
رتبه نقدشوندگی بازار
وی کشف قیمت مناسب در بورس را مستلزم افزایش معاملات در بازار سرمایه دانست.
وی ادامه داد: اگر چه انجام معاملات نسبت به سال گذشته از افزایش برخوردار شده است، اما بر‌اساس استانداردهای دنیا، به طور میانگین باید کل بازار یک بار در سال گردش داشته باشد، یعنی تمام سهام آن یک بار مورد معامله قرار گیرد.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران اضافه کرد: بر این اساس سال گذشته ۹ درصد بازار و در سال جاری تاکنون ۲۴ درصد بازار مورد معامله قرار گرفته است؛ اما اگر بخواهیم به استانداردهای دنیا برسیم باید این نسبت را به ۱۰۰ برسانیم.
وی گردش سهام بازار را همان رتبه نقدشوندگی دانست و تصریح کرد: اگر بخواهیم که کارآیی بازار افزایش یابد، باید سهام بیشتری در بورس مورد معامله قرار گیرد.
سهامداران دقت کنند
قالیباف در این میان از سهامداران و سرمایه‌گذاران خواست تا به دور از هیجانات بازار، در هنگام ورود به سهام شرکت‌های بورسی با مطالعه و دقت وارد شوند.
وی تصریح کرد: در واقع این ورود باید بر‌اساس مطالعه اطلاعیه‌های منتشره شرکت‌ها در کدال صورت گیرد؛ ضمن آن که سرمایه‌گذاران می‌توانند از صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز به عنوان یکی دیگر از ابزار‌های تامین مالی بهره بگیرند.
او همچنین به سرمایه‌گذاران توصیه کرد که از خرید تک سهم اجتناب کنند و حتما پول مازاد بر نیاز خود را به بازار سرمایه وارد کنند.
بورس هم ETFدار شد
وی با توجه به امکان معامله صندوق‌های قابل معامله در بورس تهران، به تشکیل نخستین صندوق قابل معامله دربورس تهران اشاره کرد که از سوی شرکت تامین سرمایه نوین با سرمایه 100 میلیاردتومان در حال راه‌اندازی است.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران در اشاره به مزیت‌های این صندوق‌ها، برخورداری از بازار گردان را به عنوان ویژگی‌ ممتاز صندوق‌های قابل معامله دربورس تهران اعلام کرد و در عین حال این صندوق را به عنوان پرجمعیت‌ترین ETF بازار سرمایه با سرمایه‌گذارانی بالغ بر 6 هزار نفر عنوان کرد.
وی همچنین به صندوق‌های غیر قابل معامله نیز اشاره کرد که معاونت توسعه بورس تهران به منظور افزایش سطح دسترسی سرمایه‌گذاران به این صندوق‌ها، به سازمان بورس پیشنهاد کرده است که با توجه به وجود تالارهای مناطق، صدور و ابطال واحدهای این صندوق‌ها از طریق بورس انجام گیرد.
قالیباف تصریح کرد: در واقع با انجام این اقدام، سطح آشنایی مردم با این صندوق‌ها افزایش خواهد یافت. به گفته وی، پیشنهاد تشکیل صندوق‌های غیر قابل معامله برای نخستین بار از سوی شرکت بورس اوراق بهادار تهران به سازمان بورس ارایه شد. اما در ابتدای راه‌اندازی این نوع از صندوق‌ها پیشنهاد شد که شکل‌گیری آنها در فرابورس صورت گیرد تا در مراحل بعد امکان معاملات آنها در بورس فراهم شود.
وی تصریح کرد: صندوق‌هایی که وارد بورس تهران می‌شوند نباید از سرمایه‌ای کمتر از 10 میلیارد تومان برخوردار باشند.
حجم مبنا حذف نمی‌شود؛ افزایش دامنه نوسان، شاید
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران در مورد تاثیر حجم مبنا بر معاملات شرکت‌های بورسی، ابراز کرد: حجم مبنا تنها برای شرکت‌هایی که سهام آنها دربورس مورد معامله قرار نمی‌گیرد، محدودیت ایجاد می‌کند.
به گفته وی؛ با توجه به اعمال حجم مبنا در مورد سهام شرکت‌ها، سهامداران باید درمورد تغییرات قیمتی سهام شرکت‌هایی که سهام آنها مورد معامله قرار نمی‌گیرد، شک و تردید داشته باشند.
وی ادامه داد: عدم برخورداری بازار سرمایه کشور از قدرت نقدشوندگی بالا سبب شده تا اعمال حجم مبنا در مورد سهام پر گردش محدودیتی ایجاد نکند؛ در واقع این محدودیت تنها شامل سهامی می‌شود که ازسهام شناور پایینی برخوردارند. این مقام مسوول در بورس تهران از حجم مبنا به عنوان ابزاری مناسب برای کشف قیمت سهام شرکت‌ها یاد کرد که هر ساله شرکت بورس به مطالعه و بررسی مجدد دامنه نوسان و حجم مبنا می‌پردازد.
قالیباف عنوان کرد: با توجه به مطالعات صورت گرفته فعلا برنامه‌ای برای تغییر، بازنگری یا حذف حجم مبنا نداریم، ضمن آنکه بازار سرمایه خیلی بهتر از قبل شده است، به طوری که این بازار به سرعت به تعادل می‌رسد و مانند گذشته با صف‌های فروش طولانی مدت مواجه نیست. اما در صورت تغییر دامنه نوسان، به طور قطع این تغییر با افزایش همراه خواهد بود، ولی فعلا برنامه‌ای در این خصوص نداریم.
گره معاملاتی برای چه شرکت‌هایی است؟
وی در مورد اجرای دستور العمل گره معاملاتی، گفت: گره معاملاتی درمورد شرکت‌هایی که از سهام شناور آزاد مناسبی به موجب قوانین بورس برخوردارند، اجرا می‌شود، اما در سهامی که سهام شناور آزاد آنها در بورس محدود است مانند شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران که تنها از دو درصد سهام شناور آزاد برخوردار است، اعمال نمی‌شود. وی درمورد شرکت مپنا نیز ابراز کرد: دستور العمل رفع گره معاملاتی آخرین راهکار برای رفع گره از سهامی است که از صف خرید یا فروش مداوم برخوردارند. اما این آخرین راهکار نباید اول مورد استفاده قرار گیرد؛ بنابراین تلاش شرکت بورس براین است که ابتدا از سهامداران عمده بخواهد تا بر اساس تعهدات خود مبنی بر عرضه کافی سهام شناور آزاد عمل کنند تا قیمت سهام بر اساس معاملات و در جریان بازار تغییر کند.
مدیرعامل شرکت بورس تهران با بیان اینکه اگر این مساله ممکن نشد، در مرحله بعد از امکانات دستورالعمل گره معاملاتی استفاده می‌شود، یادآور شد: قیمت‌های شکل گرفته هنگامی مطمئن است که سهام با معاملات زیاد در بورس تغییر قیمت دهد. وی ادامه داد: اما در مورد شرکت مپنا نیز با سهامداران عمده در حال مذاکره هستیم تا از این فرصت پیش آمده، استفاده کنند و سهام شناور آزاد خود را در بازار افزایش دهند و اگر این عرضه‌ها انجام نشد،گره معاملاتی تنها راه‌حل است.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران تصریح کرد: در واقع شرکت‌ها در بورس تهران باید حداقل از سهام شناور آزاد 10 درصدی برخوردار باشند تا مشمول دستورالعمل گره معاملاتی شوند. مدیرعامل شرکت بورس تهران در خصوص تاثیر بودجه سال 93 بر بازار سرمایه نیز ابراز کرد: بودجه و بندهای بودجه‌ای تغییرات متفاوتی بر ساختار هزینه و درآمد هر صنعت در کشور دارد، لذا سرمایه‌گذاران باید بودجه کشور را به عنوان اطلاعات کلان و تاثیر گذار در تصمیمات سرمایه‌گذاری خود لحاظ کنند و در این میان لازم است سهامداران به بودجه شرکت‌ها هم دقت کنند.