تـحـلـیـل - خاطرات یک سیاستمدار-۴
شرکت ملی نفت، کیسه سوراخ شده است
رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای با نطقی در یکی از نشست‌های مجلس شورای ملی دوره بیستم، نکات قابل‌توجهی از مسائل و مشکلات اقتصاد ایران در اوایل دهه ۱۳۴۰ را بیان کرده است که امروز بخش دیگری از آن را می‌خوانید. این مطالب از کتاب «خاطرات من» مقدم مراغه‌ای اخذ شده است. ***
شرکت ملی نفت ایران
بعد از سازمان برنامه، شرکت ملی نفت ایران کیسه سوراخ دیگری است که پول‌های ملت فقیر ایران را بلع می‌کند (پورسرتیپ- سوال بفرمایید در تهران چه کار می‌کنند) و تاکنون در حدود بیست میلیارد ریال هزینه کرده‌اند گرچه رویه استتار دولت‌ها مانع از آن است که مردم از جریان اوضاع شرکت ملی نفت و سیاست نفتی مطلع شوند ولی به اختصار مطالبی را به اطلاع می‌رسانم در مورد سازمان برنامه. آقای آرامش اعتراف کردند که حقوق ملت را چگونه پایمال کرده‌اند. در شرکت نفت همان جریانات ادامه داشته است شرکت‌های مشاور در این دستگاه نیز جریان داشته و ارقام سرسام‌آوری شرکت‌های مشاور دریافت داشته‌اند. حتی برای حسابداری شرکت مشاور گرفته‌اند پالایشگاه آبادان که روزی بزرگ‌ترین پالایشگاه بود و ظرفیت آن چهارصد و پنجاه الی پانصد هزار بشکه است و تا سه ماه قبل با ظرفیت سیصد و پنجاه هزار بشکه کار می‌کرده است ظرفیت آن به روزانه یکصد و شصت هزار بشکه تنزل یافته است. مخارج پالایش بدین ترتیب از هر بشکه ۷۳ سنت به یک دلار بالا می‌رود و هزینه تهیه فرآورده‌های نفتی مورد نیاز داخل کشور از تنی سیصد و چند ریال به متجاوز از یک هزار و سیصد ریال افزایش پیدا خواهد کرد جالب‌تر از همه اینکه مدیران شرکت که آن همه از خزانه دولت به مناسبت حساسیت کار خود پول دریافت می‌کنند از موضوع تعطیل پالایشگاه تا مدتی بدون اطلاع بوده‌اند.
آقایان نمایندگان
در مورد شرکت ملی نفت ایران همین قدر به عرض می‌رسانم که این شرکت حتی مفاد قراردادی که به قول جناب آقای دکتر امینی که عاقد موافقت‌نامه بوده‌اند، اظهار داشت: «این موافقت‌نامه هرگز با ایده‌آل ملت ایران منطبق نبوده و نیست» اجرا نمی‌کند و در حفظ حقوق ملت طبق همین قرارداد اهمال می‌نمایند مسائل عمده که باید مورد توجه قرار گیرد وضع کارگران و کارمندان است که در دستگاه نفت کار می‌کنند.در اینجا می‌خواهم چند کلامی راجع به کنفرانس نفتی OPEC عرض کنم نتیجه این کنفرانس چه بوده است کنفرانس بغداد و کاراکاس و ... چه نتایجی داشته و برنامه دولت در کنفرانس تهران چیست؟
به طوری که شایع است یکی از تصمیمات این کنفرانس سهم‌بندی محصولات نفتی است. این نکته را باید عرض کنم که اگر قرار شود در مورد سهم‌بندی محصولات نفتی توافق شود باید سهام هر کشور متناسب با محصولات قبل از ۱۹۵۰ مورد توافق قرار گیرد، زیرا در سال‌های قبل از ۱۹۵۰ سهم محصولات نفتی ما نسبت به سایر ممالک بیشتر بوده است و فعلا سهم ما نسبت کمتری دارد و ممالکی که قیمت تولید آنها گران‌تر است می‌خواهند محصول نفتی ما را محدود کنند. امیدوارم دولت توضیحاتی در این زمینه بدهد.مصرف داخلی نفت به سرعت پیش می‌رود و دستگاه پخش خوب کار نمی‌کند (صحیح است) هنوز در بعضی نقاط برای نفت و قیر بازار سیاه وجود دارد (صحیح است) قیمت قیر در بازار ایران خیلی بالا است و در حدود ۳۰ درصد بیشتر از قیمت به فروش می‌رود.مراکز فروش نفت در شهرستان‌ها خوب نیست (پورسرتیپ - پالایشگاه هم کار نمی‌کند) در تبریز یک شهر بزرگ فقط دو پمپ بنزین وجود دارد.
شرکت ملی نفت سه سال در حدود دو میلیارد ریال صرف هزینه اکتشاف و حفر چاه‌های متعدد نموده که خبر آن را اغلب می‌شنویم. جالب است که هیچ یک از این چاه‌ها از نظر بهره‌برداری قابل استفاده نیستند، اظهار نظر در این مورد خوب است از طرف نشریه شرکت نفت بشود. این مطالبی را که عرض می‌کنم عین مطالبی است که در نشریه شرکت چاپ شده، نشریه روزانه مورخه شنبه ۱۹ فروردین ۱۳۴۰ خود در مورد شرکت ملی نفت برزیل می‌نویسد: «تاکنون ۳۰۰ میلیون دلار به وسیله شرکت پتروبراس که شرک نفت دولتی برزیل است برای عملیات اکتشافی در مناطق مختلف این کشور صرف گردیده و هیچ گونه نتیجه به دست نیامده است.» ولی با وجود این جست‌و‌جوهای سردرگم و بیهوده به واسطه ملاحظات سیاسی ادامه دارد امیدوارم که اقدامات شرکت نفت ایران صرفا به ملاحظات سیاسی نباشد. (چند نفر از نمایندگان - ان‌شاء‌الله)
شرکت ملی نفت از سال ۳۶ به بعد هر سال متجاوز از یک میلیارد ریال هزینه‌های تشکیلاتی داشته و خرج‌های زائدی در آنجا می‌شود. شرکت‌های مشاور نفت عوارض جدیدی پرداخت می‌کنند که خیلی جالب و بی‌سابقه است و راه خوبی برای جلب قلوب مدیران به دست آورده‌اند.
از پول‌های کلانی که می‌گیرند سهمی هم اختصاص به مهمانی‌ها دارد به این معنی که مرتبا مدیران شرکت و بانوان آنها را برای راضی نگاهداشتن به اروپا و آمریکا دعوت می‌کنند.
آقایان نمایندگان
در این چند سال من هر شب خبر ورود یا خروج آنها را از اروپا و آمریکا می‌خوانم آیا سزاوار است هزینه این آمد و رفت‌ها را ملت ستمدیده ایران تحمل نماید (کاظم مسعودی - بودجه محرمانه‌ای دست آقای هویداست)
سالانه مبلغی معادل یک میلیارد ریال هزینه روابط عمومی می‌شود، البته می‌دانید که شرکت انگلیس که در ایران بود یک اداره روابط عمومی داشت، ولی او یک شرکت خارجی بود که در ایران بود، ولی ما منظور از این اداره روابط عمومی فعلی را نمی‌دانیم.این اداره اوراق و دفاتری هر روز در مدح و ثنای اولیای شرکت منتشر می‌کند. میهمانی‌هایی می‌دهد، بالاتر از همه کنفرانس‌هایی است که در شهرستان‌ها می‌دهد و برنامه‌های خنده‌آوری است که به قول خودشان برای معرفی نفت در شهرستان‌ها تنظیم می‌کنند به نام هزینه امور فرهنگی سالانه چند صدمیلیون ریال خرج مستقلی تشکیل داده‌اند.
بالاتر از همه اعتباری به نام «بورس‌های مدیرعامل» در اختیار مدیرعامل است که برای استفاده آقازاده‌ها است (کاظم مسعودی - خیلی چیزهای دیگر است که شما نمی‌دانید) همکاری بفرمایید.میلیون‌ها صرف رفاه عمومی می‌گردد. رفاه عمومی شامل هزینه ایجاد محل اسکی در دماوند، کمپ تابستانی در محمودآباد و از این قبیل امور است که فقط مورد استفاده یک عده خاص می‌باشد.اگر آقای آرامش فرصت پیدا کنند گزارشی از وضع شرکت نفت بدهند، محققا تاثرات بیشتری از آنچه نسبت به گزارش سازمان برنامه داشته‌ایم خواهیم داشت.باید به هزینه‌های شرکت دقیقا رسیدگی شود پول‌هایی که صرف مخارج زائدی که ذکر شد و همکاران عزیز قبلا اعلام فرمودند می‌شود، باید در راه بهبود وضع کارگران زحمتکش شرکت و در راه بهبود زندگانی مردم مصرف گردد و به طور کلی بنده عقیده‌ام این است که اقلام نفت از بودجه حذف شود. وقتی مجلس نظارتی ندارد و آقایان معتقدند که بودجه خاصی دارد دیگر چه احتیاجی است که یک رقم در بودجه ذکر شود. اگر آقای آرامش ان‌شاء‌الله وقت پیدا می‌کردند که گزارشی هم در وضع نفت بدهند خوب بود. (خنده نمایندگان)
بودجه کشور
بعد از ذکر مطالبی که درباره سازمان برنامه و شرکت ملی نفت ایرانیان بیان گردید، مختصری درباره بودجه توضیح به عرض می‌رسانم در مقدمه‌ای که درباره عملیات سال سی و نه توضیح داده شده است جملات مبهم و نامفهوم فراوانی به چشم می‌خورد، درباره پرداخت وام‌های صنعتی ذکر شده است. «به علت افزایش تولید نسبت به صرفه‌جویی در مصارف ارزی تاثیر فراوان داشته است» ولی ذکر نگردیده است چه مقدار تولید در چه رشته زیاد شده و چه مقدار ارز صرفه‌جویی شده است و این جملات مبهم برای پوشانیدن عدم‌موفقیت‌هایی است که در امور صنعتی نصیب دولت شده، زیرا دولت هفتصد و پنجاه میلیون تومان اسکناس چاپ کرده است که چاپ کردن اسکناس زحمت عمده‌ای ندارد. این پول‌ها را وام داده و عده‌ای هم این پول‌ها را گرفته و به خارج منتقل کرده‌اند (زنوزی - برای آذربایجان هیچ چیز نداده‌اند) و کارخانجاتی به اقساط خریداری کرده‌اند که باید تعهدات خود را پرداخت نمایند و قیمت محصولات آنها هم گران تمام می‌شود. البته همان طور که فرمودند به کارخانجات آذربایجان توجهی نشده و مخصوصا من یک تذکر در کمیسیون بودجه خدمت جناب آقای نخست‌وزیر عرض کردم و از جناب آقای وزیر صنایع و معادن سوال کردم متاسفانه در کمیسیون بودجه به بنده جوابی ندادند من سوال کردم وقتی شما اینقدر پول صرف صنعت می‌کنید آیا این قالی یک صنعت هست یک صنعت ملی ما هست و آیا در خارج شهرت دارد؟ و آیا باید اگر اعتباری بود به این صنعت کمک کرد یا نه؟ جوابی به من ندادند و تا آنجا که من اطلاع دارم به صنایع قالیبافی هیچ گونه کمکی نکردند.
(زنوزی - بانک ملی کارخانجات تبریز را تخته کرده) پس به موفقیت دولت چگونه می‌توان از چنین جملات مبهمی در امور صنعتی پی برد؟ یا اظهار شده است: «در زمینه فعالیت‌های صنعتی و معدنی اقدامات مهمی از قبیل به کار انداختن دستگاه حفاری برای آزمایش و تهیه نقشه‌های توپوگرافی معادن معمول گردیده است» صرفنظر از اینکه این جملات از نظر فنی غلط است و نقشه‌های توپوگرافی احتیاج به حفاری ندارد در این مملکت هر روز هزاران کار شروع می‌شود و پول‌ها خرج می‌شود. نتیجه کار معلوم نیست چه خواهد بود؟
یا مثلا اظهار داشته‌اند: «در زمینه اصلاح و تهیه نهال و بذر نیز فعالیت شده که بسیار مبهم است یا مثلا در مورد راهسازی بیان شده است» در سال ۳۹ اقداماتی صورت گرفته تاکنون ۴۷۹ کیلومتر راه آسفالت و ۲۵۴ کیلومتر راه جدید ساخته شده» ولی معلوم نیست این راه‌ها کدام هستند.
یا مثلا اظهار شده است: «برای ارتباطات و خطوط آهن اقدام شده است» و بعد مطالبی هم هست که به خواهش جناب آقای فلسفی بنده حذف کردم. این جملات نشان می‌دهد کارهای قاطع و روشنی انجام نگردیده و از همان اصطلاحات اداری «تحت اقدام است، اقدام مهمی صورت گرفته و غیره» به کار برده‌اند بالاتر از همه در قسمت امور بازرگانی گزارش دولت واقعا جزو شاهکارهای گزارش‌نویسی باید درج شود. این طور شرح داده شده «فعالیت‌ها و کارهای مفیدی در سال ۳۹ توسط وزارت بازرگانی و موسسات تابعه آن انجام یافته از قبیل مشارکت در نمایشگاه‌های مختلف، تجدیدنظر در قراردادهای بازرگانی بعضی از کشورها با کشور شاهنشاهی و انعقاد قراردادهای بازرگانی یا بعضی از دول، لغو قرارداد بازرگانی ایران و آمریکا و همچنین برای بهبود و بسته‌بندی و وضع صادرات کالاهای ایرانی و اصلاحات لازم در امور قالیبافی اقداماتی به عمل آمده است.»وزارت بازرگانی به جای آنکه درباره امور واقعی بازرگانی؛ یعنی میزان صادرات و واردات اظهارنظر کند و بگوید صادرات و واردات چیست و چرا واردات نسبت به صادرات پنج برابر شده است و دلایل این شکست اقتصادی چیست از شرکت در نمایشگاه‌ها صحبت می‌کند، چرا آقای وزیر بازرگانی به جای اظهار این مطالب از موازنه اقتصادی مطلبی بیان نداشته است.
ارسال نظر