درخواست قانونمند شدن مذاکرات مجلسیان

گروه تاریخ اقتصاد- پیش‌تر بیان شد که نمایندگان مجلس از بی‌نتیجه بودن بحث‌ها و گفت‌وگوهایشان در دارالشورا ناراضی‌اند و این مساله در جلسات مختلف چندین بار توسط وکلا بیان می‌شد، سرانجام در روز شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۲۸۶ شمسی دوباره این بحث به‌صورت جدی‌تر مطرح شده و نظرات مختلفی اظهار شده که خلاصه آن را در زیر می‌خوانید: یکی از وکلای آذربایجان چنین عنوان کردند که این عدم موفقیت را من سه قسمت می‌کنم؛ یکی راجع به دولت، یکی راجع به ملت و یکی راجع به مجلس؛ اما مسوولیت راجع به دولت نظر به آن ملاحظاتی که در کمیسیون مخصوص صحبت شد و ان‌شاءالله به واسطه تغییر حالتی که پیدا شده کارها پیشرفت خواهد کرد؛ اما مسوولیت راجع به ملت هر یکی از نظر مختلف نگاه می‌کند؛ جمعی از نان و گوشت صحبت می‌نمایند به‌گمان اینکه مجلس باید عمل نان و گوشت را اصلاح نماید، جمعی از طرق و شوارع مذاکره می‌کنند و از اطراف اصلاح انقلاباتی که شده می‌خواهند، جمعی هم اسبابی فراهم آورده‌اند که اوقات مجلس را ضایع کرده‌اند از اینها هم باید گذشت، اما آنچه راجع به مجلس است اجرا نداشتن نظامنامه داخلی مجلس است. به موجب نظامنامه مطالب باید بدوا به‌طور لایحه به ریاست مجلس اظهار شده و قبل از وقت اذهان مسبوق شود که در چه خصوص گفت‌وگو خواهد شد، آن‌وقت اگر ریاست مجلس آن عنوان را قابل مذاکره دید و صلاح دانست در آن خصوص مذاکره به عمل آید و تا حال این مساله مراعات نشده و چیز دیگری که موجب عدم پیشرفت بود افکار ترتیب نطق است. معلوم است که معنی مشاوره، گفتن است و شنیدن؛ برای اینکه تکلیف معلوم شود خوب است ملاحظه کنیم که سلامت الفاظ با افکار مدخلیت دارد و بهتر می‌شود نتیجه گرفت؛ ولی اینجا هر مطلبی که عنوان می‌شود از چهار طرف هجوم می‌آورند و شخص متکلم باید با دو سه کلمه مذاکره خود را قطع می‌کند و این طور نطق هیچ‌وقت منتج نتیجه نخواهد شد؛ زیرا که متظلم آن آزادی را ندارد که نتیجه به دست آورد از روزنامه‌ها میزان کلیه آن گفتارها معلوم است. عوض اینکه گفتارها ترقی کرده بالا برود تنزل نموده پایین آمده است. تکلیف روزنامه‌نویس هم سخت‌تر شده. به واسطه بی‌ترتیبی نطق‌ها بسا دیده‌ایم روزنامه‌نویس‌ها چیزی نوشته‌اند که متکلم می‌گوید من نگفته‌ام و سابق که صحبت روزنامه شد به ملاحظاتی که در نظر بود گفتیم که اسامی نوشته نشود؛ ولی به تجربه دیدیم از آن وقتی‌که اسامی نوشته نشد، بدتر شده و امروز عرض می‌کنم که باید اسامی نوشته شود، زیرا که از نوشتن اسامی خیلی تولید فساد شده واز برای آتیه هم تولید فساد می‌کند؛ به جهت آنکه ملت نمی‌تواند تهیه نماید و فرق است بین اختلاف آرا و نفاق، اما در آن روزنامه نوشته نفاق در میان وکلا نشر دارد و کسانی‌که نمی‌دانند گمان می‌کنند که در حقیقت نفاق است بین وکلا و این صحیح نیست و مقاصد را باطل می‌کند و حال آنکه ما خودمان هیچ همچو چیزی را احساس نکرده‌ایم، پس می‌گویم همان روزنامه یا یکی دیگر این مطلب را تکذیب کند، یکی دیگر از وکلا چنین اظهار کردند که تمام مطالبی که آقای مستشارالدوله گفتند: صحیح است ومن در فرمایشات ایشان شرکت دارم، مگر در یک کلمه اخیره که می‌گویند مجلس کاری نکرده. وقتی که ما تفحص می‌کنیم تاریخ را می‌بینیم از اول دنیا تا حال چند طبقه ناصح پیدا شده؛ اول سلسله انبیا و اولیا بوده که ظالمین را نصیحت کرده و هدایت کرده‌اند. پس از آن طبقه شعرا هستند که یا به مصلحت وقت اشعار مدایح گفته وبه کنایه بزرگان هر عصر خالی کرده‌اند که تو باید دارای این صفت باشی و در حقیقت بعضی‌ها هم آن صفات را داشتند، طبقه سیم دارالشوراهای دنیا است و خطاب اینها به مظلومین است که ندا می‌کنند ای مظلومین ساکت نباشید و رفع ظلم از خود کنید که شما نمی‌توانید مظلوم واقع شوید و این خیلی خدمت بزرگی است؛ زیرا به واسطه فشاری که از ظالمین روی قلوب و افکار بوده مانع این بوده که مظلومین حقوق خود را مطالبه کنند، وقتی که آن مانع را رفع کردید همه درصدد خواستن حقوق خود برآمدند، این است که هجوم افکار شده و عقیده من این است که رفع این فشار خیلی خدمت بزرگی است که این مجلس کرده. یکی از وکلا اظهار کرد پس باید برای نطق کردن مدت قرار داد، یکی دیگر از وکلا بیان نمود آقای مستشارالدوله یک چیزی در بابت نوشتن اسامی وکلا در روزنامه گفتند صحیح است. یکی از آن اشخاصی که سابق رای داد نوشته شود، اما به شرط اینکه تا نطق‌ها از زیر صحه یکی از منشی‌های مجلس نگذرد زیر طبع نرود. یکی از وکلا جواب داد که این صحیح نیست و روزنامه‌نویس آزاد است منتها در ضبط نطق‌ها باید سعی کند که تغییر در معنی حاصل نشود. یکی دیگر اظهار کرد: این ترتیب که به نظر یکی از منشیان مجلس برسد به موجب نظامنامه است و یکی از وکلای خراسان اظهار کرد در باب نوشتن و ننوشتن اسامی وکلا یکی بنده بودم که سابقا رای دادم نوشته نشود؛ ولی حالا می‌گویم اگر نطق‌ها درست نوشته می‌شود اسم نوشتن بهتر است، و الا اگر نطق‌ها ناقص نوشته شود، اسم ننوشتن بهتر است. یکی از وکلای آذربایجان عنوان کرد که تا به امروز مجلس میدان کارزار بود و فقط رجزخوانی می‌کردیم؛ ولی مسلما بعد از این آن تغییر حالتی که در وزرا پیدا شده علیه ما کار خواهند کرد؛ یعنی می‌خواهند از ما پیش بیفتند. پس ما باید مطالب خود را پرورانده طوری ادا نماییم که شرافت داشته باشد و مثل قانون در روزنامه‌ها نوشته شود و در این‌موقع مجلس ختم شد.