گروه تاریخ اقتصاد- گفت‌وگوی نمایندگان مجلس شورای ملی را در روز شنبه، 15 فروردین 1287 شمسی می‌خوانید. در جلسه پیشین بعد از مذاکرات بسیار، مخبرالملک به عنوان رئیس مجلس انتخاب شد، اما همان طور که در ادامه می‌آید، او نمی‌پذیرد و... :
نایب رئیس: البته خاطر آقایان وکلاى محترم مسبوق است، بعد از آنکه هیات مجلس مقدس جناب مخبرالملک را به ریاست انتخاب کردند به ایشان اطلاع دادند که برای ریاست مجلس مقدس انتخاب شده‌اید و باید در جلسه آتیه به سمت ریاست در مجلس مقدس حاضر شوید و عده‌ای هم از وکلا به منزل ایشان رفته بودند، اما ایشان به بعضى ملاحظات قبول ننموده‌اند، یا ملاحظه نقاهت مزاج یا علت دیگر از ریاست مجلس خود را مستعفی داشته! حال رای مجلس چیست؟
حاج سید باقر: آیا حق دارند که قبول ننمایند؟
نایب رئیس: البته کس را نمی‌توان مجبور نمود.
حاجى شیخ حسین: رسما باید جناب مخبرالملک استعفاى خود را اظهار دارند.
مخبرالملک: بنده کمال تشکر را دارم، از حسن ظنى که آقایان نسبت به بنده اظهار داشته‌اند و به سمت ریاست انتخاب کرده‌اند و کمال افتخار را هم حاصل نمودم، ولى چون خودم ملاحظه می‌کنم می‌بینم که نمی‌توانم، از عهده این خدمت برآیم. لذا مستدعى هستم بنده را از این خدمت معاف داشته، دیگرى را انتخاب نمایند.
نایب رئیس: چون می‌گویند که نمی‌توانم و اظهار عجز می‌کنند، نمی‌شود ایشان را مجبور نمود. فعلا اگر صلاح می‌دانید شروع به انتخاب رئیس بنمایید یا می‌خواهید انتخاب رئیس را موقوف به روز دیگر بفرمایید.
حاج سید باقر: اگر امروز هم رئیس معین شده و قبول نکند چه باید کرد؟
وکیل‌التجار: توضیحا عرض می‌نمایم هرگاه بعد از این کسى را به ریاست انتخاب نمایند و از قبول ریاست امتناع کرد، نباید آقایان وکلا امتناع ایشان را قبول بنمایند، بلکه باید علت عدم قبول ریاست را پرسید و فهمید سبب چیست که از قبول مقام ریاست که امروزه اهمیت دارد امتناع می‌کنند.
نایب رئیس: عقیده من برخلاف عقیده بعضی‌ها است که می‌گویند ریاست مجلس اهمیت ندارد، بلکه امروزه ریاست مجلس خیلى اهمیت دارد و باید شخصى باشد که بتواند از عهده برآید جناب مخبرالملک به واسطه علتى که در مزاجشان است ملاحظه می‌کنند که از عهده تحمل این زحمات و مشقات نمی‌توانند برآیند، حال باید دیگرى را انتخاب نمود که بتواند از عهده برآید و لازم به پرسیدن علت قبول ننمودن نیست.
وکیل‌التجار: غرض این است که باید فهمید که علت و سبب چیست که قبول ریاست نمی‌نمایند! این جهت را ما خودمان باید بفهمیم و بگوییم معلوم است، کسى که به این سمت انتخاب می‌شود می‌بیند که از ایشان پیشرفت ندارد از این جهت است که قبول نمی‌کنند.
نایب رئیس: تکلیف رئیس با وکلا و تکلیف وکلا با رئیس همان است که در نظام‌نامه نوشته شده است.
وکیل‌الرعایا: همین قدر که جناب مخبرالملک اظهار کردند که نمی‌توانند از عهده برآیند، فورا باید ورقه رای منتشر شود و همان دلایلى که در جلسه سابق برای انتخاب رئیس در همان مجلس گفته می‌شد همان دلایل الان هم منظور است.
آقا میرزا محمود: بنده خیلى تشکر می‌کنم، از اینکه وکیلى که نمی‌تواند از عهده کارى برآید آن کار را قبول نمی‌کند و حالا باید ورقه رای منتشر شده انتخاب رئیس بشود.
امان الله میرزا: این مذاکرات که می‌شود خارج از رسمیت است همین قدر که اظهار شد جناب مخبرالملک ریاست را قبول نکردند. باید ورقه رای برای انتخاب رئیس جدید منتشر شود در این موقع ورقه رای برای انتخاب رئیس منتشر شد.
ممتازالدوله با پنجاه و هشت رای به ریاست انتخاب شده در مقام ریاست جلوس کردند.
رئیس: خیلى متشکرم از این حسن ظنى که آقایان وکلا محترم در حق بنده فرمودند. امیدوارم که ان‌شاءالله این اداى تشکر خود را عملا بکنم نه قولا و پیش از آنکه داخل در کار شویم چند استدعا می‌کنم. استدعاى اول آنکه اتحاد کامل در بین باشد. دوم انتظام مجلس است و اکثر می‌دانند که انتظام کار درصد پنجاه آن با رئیس است و در این مساله شبهه نیست، ولى پنجاه آن هم با تمام وکلا است که حاضر در همراهى و مساعد در انتظام مجلس باشند تا کارها از روى انتظام بوده پیش برود. سیم کار است یعنى وکالت را جزو کارهاى خود ندانند و بلکه وظیفه وکالت را به عمل بیاورند و گمان بنده این است که اتحاد و کار در ضمن انتظام به عمل خواهد آمد و چون امروز موضوع مذاکرات مجلس معین نیست خوب است قدرى در انتظام مجلس مذاکره شود و بعضى چیزها است که لابد باید معمول شود چنانچه تمام پارلمان‌ها معمول می‌دارند. اول تعیین وقت انعقاد مجلس است که هر ساعتى معین می‌شود تماما باید سر وقت مقرره حاضر بشوند و هر کس حاضر نشود جزو غایبین است و هفته یک مرتبه اعلان خواهد شد و غایبین را معلوم می‌نمایند و همچنین هر کس در کمیسیون‌ها در سر ساعت مقرره حاضر نشده جزو غایبین است. هفته یک مرتبه باید کمیسیون‌ها راپورت بدهند و موضوع بحث و قرارداد خود را معین نمایند و گمان من این است هر چیزى که از مجلس علنى نگذرد، کمیسیون نمی‌تواند او را موضوع مذاکره قرار بدهد. دویم اینکه باید موضوع مذاکره مجلس قبل از وقت اطلاع داده شود که پیش از وقت تبادل افکار نمایند. سیم اجرای نظامنامه داخلى است که اکثر مواد آن تاکنون اجرا نشده است و من قوه ندارم غیر از اجرای نظامنامه و برای تکمیل نظامنامه داخلى هم جناب دکتر ولى‌الله خان و حکیم‌الملک و حسنعلى خان موادى نوشته‌اند خوب است کمیسیون فوق‌العاده تشکیل شود که آن را تمام کرده زودتر قرائت شود تا نظامنامه داخلى تکمیل شود.