مراسم ویژه اربعین در شهرهای ایران
در شهرهای ایران به وقت اربعین، همه جا علاوه بر عزاداری و حضور دسته‌های سینه‌زنی، نذری دادن رواج دارد. در اغلب حسینیه‌ها و هیات‌ها دیگ‌های نذر به پا می‌شود و دسته‌های عزاداری پس از اجرای مراسم در آنجا پذیرایی می‌شوند. اما در شهرهای مختلف بنا به سنت‌های مختلفی که دارند، شکل نذری‌ها متفاوت می‌شود.
مشهدی‌ها دیگ‌های شله مشهدی را برپا می‌کنند، غذایی که خاص این منطقه است و در سایر نقاط ایران نمی‌توان یافت. در این غذا که شباهت زیادی به حلیم دارد، جدا از گوشت از حبوبات و ادویه بهره گرفته‌اند. فرآیند تهیه شله معمولا هفت ساعت طول می‌کشد و در نهایت آن را با قیمه تزیین می‌کنند. شله مشهدی جزو میراث معنوی ملی ثبت شده است. در تهران، قم و برخی شهرها علاوه بر پخت انواع غذاها برای نذری، شله‌زرد از جمله نذری‌های اصلی برای این روز به حساب می‌آید و تبدیل به یک سنت شده است. بیرجندی‌ها در این روز نذری‌شان آش بلغور یا غلور است. در تهیه این آش از حبوبات، سیر، بلغور گندم و گوشت گوسفندی استفاده می‌کنند. آش بلغور یا غلور شب قبل بار گذاشته شده و صبح روز بعد یعنی در اربعین بین عزاداران تقسیم می‌شود.
در محله‌های شیراز در روز اربعین بوی قیمه نذری همه شهر را فرا می‌گیرد، اما قیمه شیرازی‌ها با بقیه مناطق متفاوت است. آنها قیمه را با برنجی به اسم شکرپلو صرف می‌کنند. برای تهیه این برنج آن را با شربت غلیظ شکر و زعفران آبکش کرده و پس از دم کشیدن و آماده شدن برنج روی آن را با خلال پسته و پرتقال تزیین می‌کنند.
غذای مخصوص اردبیلی‌ها پیچاق قیمه است، از این رو آنها این غذا را به‌عنوان نذری می‌دهند. این غذا با خلال بادام و پیازداغ زیاد پخته می‌شود. قزوینی‌ها هم نوع دیگری از قیمه را به‌عنوان نذری می‌دهند که به قیمه نثار معروف است. برای پخت قیمه نثار از خلال بادام، پسته، پوست پرتقال، پودر هل، گلاب و شکر استفاده می‌شود.
کرمانی‌ها اما نذری‌شان متفاوت است، آنها در اربعین آبگوشت کرمانی می‌پزند و آن را بین مردم پخش می‌کنند (برخی این غذا را به آبگوشت متنجون می‌شناسند). برای تهیه آبگوشت کرمانی گوشت گوسفندی، به و سبزی‌های معطر، برگه زردآلو، نخود و سیب‌زمینی استفاده می‌شود. در آبگوشت اصفهانی که به‌عنوان نذری می‌دهند تکه‌های بزرگ گوشت گوسفند را داخل دیگ مسی روی تنور می‌گذارند و برای چاشنی آن از زعفران استفاده می‌کنند. کاشانی‌ها رسم دیگری دارند و آن دادن آبگوشت پلو به‌عنوان نذری است. در تهیه این غذا مانند آبگوشت از سیب زمینی و لوبیا و گوشت گوسفندی و ادویه استفاده شده است اما آب آن کم بوده و با پلو صرف می‌شود. همچنین در کاشان دادن نان نذری رواج دارد که آن را صلواتی به عزاداران می‌دهند.
خورشت فسنجان نذری محبوب گیلانی‌هاست. جالب اینکه در بسیاری از مراسم‌های عزاداری در روستاهای این استان هم به جای قیمه و سایر غذاها، صاحب عزا خورشت فسنجان به مهمانانش می‌دهد. به جنوب و اهواز که برویم خورشت قورمه سبزی نذر اصلی می‌شود که در آن به جای استفاده از لوبیا قرمز یا چیتی، از لوبیای سفید استفاده شده است. نرسیده به اهواز و در یزد مردم آش گندم برای عزاداری محرم و صفر نذری می‌دهند.در روستاهای واقع شده در دل کویر شترداری رواج دارد. در این مناطق به جای گوشت گوسفندی در تهیه نذری از گوشت شتر استفاده می‌کنند و چلو گوشت نذری‌شان با گوشت شتر پخته می‌شود. رضا آباد از روستاهایی است که این رسم در آن ریشه دارد.
مردم شاهرود و برخی شهرهای دیگر اما رسم دیگری دارند که به چهل و هشتم معروف است. آنها شب رحلت رسول اکرم (ص) دیگ‌های حلیم را بار می‌گذارند. در این شب علاوه بر مساجد در بسیاری از خانه‌ها دیگ حلیم گذاشته شده و هر خانواده با توجه به وسع خود بخشی از هزینه‌های آن را به عهده می‌گیرد. بسیاری حتی نذرهای سال‌شان را برای دیگ حلیم می‌گذارند. از غروب که غذا گذاشته می‌شود تا صبح مجلس عزاداری برپاست. مردها در حیاط خانه به هم زدن حلیم مشغولند، گاه زن‌ها برای رسیدن به حاجت‌شان کفگیر بزرگ را از مردان فامیل گرفته و هم می‌زنند، در داخل خانه هم نوحه‌خوانان نوحه می‌خوانند. صبح آفتاب نزده حلیم آماده شده و بین اهالی محل پخش می‌شود. دسته دسته مردم با سطل و کاسه به خانه نذری‌دهنده می‌آیند و نذری‌شان را می‌گیرند. در تهیه این حلیم از گوشت گوسفندی و گندم استفاده می‌شود. مانند بسیاری از مناطق در شاهرود هم مردم حلیم را با شکر و برخی با نمک صرف می‌کنند.
ارسال نظر