سفر دو منظوره ظریف به وین

گروه دیپلماسی: یک هفته پس از حوادث شهرک خان طومان در سوریه که به شهادت تعدادی از مستشاران نظامی ایران انجامید، وزیر امور خارجه ایران برای شرکت در نشست گروه موسوم به حامیان سوریه (گروه تماس) شب گذشته راهی وین شد. این سومین نشست بین‌المللی درباره سوریه پس از دو نشست در آبان ماه سال گذشته است که در وین پایتخت اتریش برگزار می‌شود. قرار است در حاشیه این مذاکره، گفت‌وگو‌ها و رایزنی‌هایی میان هیات ایرانی، اروپایی و آمریکایی برای رفع موانع اجرای برجام انجام شود.

به گزارش خبرگزاری فارس، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در نشست گروه موسوم به حامیان سوریه (گروه تماس) که قرار است امروز ۲۸ اردیبهشت در وین برگزار شود، شرکت می‌کند. حسین امیرعبداللهیان معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه و حسین جابری‌انصاری سخنگوی دستگاه دیپلماسی ظریف را در این سفر همراهی می‌کنند.

جابری‌انصاری ۲۰ اردیبهشت ماه در نشست هفتگی خود با خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره حضور ظریف در این نشست گفته بود: «رایزنی‌ها برای دور جدید این نشست در جریان است و این مطلب به جمهوری اسلامی منتقل شده و در حال بررسی است.» او با بیان اینکه ما عضو فعال کمیته تماس بین‌المللی سوریه بودیم،‌ تاکید کرد: «براساس سیاست‌های کشور که تاکید بر حل سیاسی بحران سوریه بوده، در این روند مشارکت کرده و مشکلات این روند را در رایزنی‌های دوجانبه و چندجانبه اعلام کرده و به این مسیر ادامه خواهیم داد.»

پیش از این نیز دولت اتریش از برگزاری این نشست با حضور وزرای خارجه ۲۰ کشور از جمله اعضای دائم شورای امنیت و ایران خبر داده بود. جان کری، وزیر خارجه آمریکا و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در این نشست شرکت و ریاست نشست را مشترکا بر عهده‌دارند. کری روز یکشنبه در سفر به عربستان سعودی ضمن دیدار با ملک سلمان، درخصوص آخرین هماهنگی‌ها با وزیر خارجه سعودی دیدار کرد. همچنین در این نشست، جولی بیشاپ، وزیر خارجه استرالیا و ژان مارک آیرو وزیر خارجه جدید فرانسه شرکت می‌کنند.

گروه حمایت از سوریه (گروه تماس) متشکل از ۲۰ کشور از جمله ایران است که با هدف یافتن راهکاری دیپلماتیک برای بحران سوریه شکل گرفت. این گروه با حمایت شورای امنیت نقشه راهی را شروع کرده که براساس آن قرار است بعد از برقراری آتش‌بس، مذاکرات دولت و معارضان آغاز و قانون اساسی جدید تدوین شود و ظرف ۱۸ ماه انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری در سوریه برگزار شود. نشست «وین ۱» ۸ آبان ماه ۱۳۹۴ با حضور ۱۷ کشور در هتل امپریال شهر وین برگزار شد و طرفین در پایان آن با صدور بیانیه‌ای ۹ بندی بر لزوم آغاز گفت‌وگوهای سیاسی در سوریه تاکید کردند. برقراری آتش‌بس، مبارزه با تروریسم، گفت‌وگوهای سوری -سوری و نهایتا برگزاری انتخابات از جمله مفاد آن بیانیه بود.

نشست «وین ۲» نیز ۲۳ آبان ماه سال گذشته (۱۳۹۴) در هتل امپریال شهر وین با حضور نمایندگانی از ۱۸ کشور و نمایندگان اتحادیه اروپا و سازمان ملل برگزار شد و در این نشست هیات‌هایی از ایران، آمریکا، روسیه، فرانسه، چین، انگلیس، آلمان، ایتالیا، عربستان سعودی، عراق، ترکیه، مصر، امارات متحده عربی، قطر، اردن، لبنان و عمان، استرالیا، نماینده اتحادیه اروپا و همچنین استفان دی میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه حضور داشتند و در این دور برای نخستین بار استرالیا نیز شرکت کرد. گروه بین‌المللی حامیان سوریه فوریه (بهمن) گذشته در شهر مونیخ آلمان نشستی را برگزار کردند و در پایان همان ماه آتش‌بس موقت در سوریه آغاز شد. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران ۲۲ بهمن ماه در این نشست بین‌المللی کمک به حل بحران سوریه در مونیخ شرکت کرد.

دیدار برجامی ظریف در وین

از آنجا که وزرای خارجه ایران و آمریکا، در تلاشند تا از فرصت‌های پیش آمده برای تبادل نظر درخصوص اجرای منظم برجام استفاده کنند، احتمال دارد در حاشیه مذاکرات گروه تماس درباره سوریه، گفت‌وگو‌ها و رایزنی‌هایی میان هیات ایرانی، اروپایی و آمریکایی برای رفع موانع اجرای برجام انجام شود. جان کری طی نشستی که هفته گذشته با روسا و مقامات بانکی اروپایی داشت، به آنها درخصوص انجام مراودات مالی و بانکی با بانک‌های ایرانی اطمینان داد. نمایندگان بعضی از قدرتمندترین بانک‌های اروپا از جمله «اچ‌اس‌بی‌سی»، «دویچه بانک»، «بارکلیز» و «بی‌ان‌پی پاریباس» در این نشست حضور داشتند.

کری در دیدار با مقامات ارشد بانک‌های انگلیسی و اروپایی در لندن اطمینان داد که از سرگیری تعاملات بانکی با ایران در چارچوب توافق هسته‌ای وین بلامانع است و آنها به خاطر تسهیل معاملات مشروع با ایران تنبیه نخواهند شد. کری پیش‌تر نیز گفته بود که شرکت‌های خارجی نباید از آمریکا به‌عنوان بهانه‌ای برای خودداری از تجارت با ایران در پی توافق هسته‌ای سال گذشته میلادی، استفاده کنند. اگرچه همچنان برخی از این بانک‌های مهم درخصوص این اطمینان تردید دارند و معتقدند که اظهارات وزیر خارجه آمریکا آنها را درباره از سرگیری مبادله با ایران متقاعد نکرده است. این اظهارات بیست روز پس از دیدار وزرای خارجه ایران و آمریکا در مقر سازمان ملل به مناسبت امضای موافقت‌نامه تغییرات آب و هوایی در نیویورک صورت گرفت که در آن دیدار، ظریف از کری خواست تا براساس توافق هسته‌ای، به بانک‌های خارجی برای معامله با ایران اطمینان دهد و مانع کارشکنی در این خصوص شود. قرار است هفته آینده نیز نشست مشابهی با حضور جان کری و برخی بانک‌های مهم اروپایی در آمریکا برگزار شود.

دو محور گفت‌وگوها در وین

وزیر خارجه آمریکا که هم اکنون در وین به‌سر می‌برد، دیروز دوشنبه (۱۶ مه/ ۲۷ اردیبهشت) با همتایان انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی و آلمانی خود در وین دیدار و گفت‌وگو کرد. محور این دیدارها تحولات لیبی و سوریه عنوان شده است. نشست وین با دو محور اصلی مذاکرات در مورد لیبی و سوریه دیروز و امروز (دوشنبه و سه‌شنبه) در وین برگزار می‌شود. روز نخست نشست وین به مساله لیبی اختصاص داشت و «جان کری» و «پائولو جنتیلونی» وزیران خارجه آمریکا و ایتالیا ریاست مشترک آن را برعهده داشتند. به گفته وزارت امور خارجه آمریکا، در این نشست حمایت از دولت وحدت ملی با «تمرکز بر امنیت» در مبارزه با گروه تروریستی داعش مورد گفت‌وگو قرار گرفت. غرب امیدوار است دولت توافق ملی لیبی بتواند شبه‌نظامیان مسلح در این کشور را با هم متحد سازد و داعش را شکست بدهد.

امروز نیز کری و «سرگئی لاوروف» همتای روس او، ریاست مشترک «گروه بین‌المللی حمایت از سوریه» را برعهده می‌گیرند. بنا بر اعلام وزارت امور خارجه آمریکا، این گروه شامل ۱۷ کشور و سه نهاد بین‌المللی است که در پاییز سال ۲۰۱۵ میلادی تاسیس شده و به مساله «تحکیم ترک مخاصمه، تضمین دسترسی ساکنان سراسر کشور به کمک‌های بشردوستانه و تسریع روند انتقال سیاسی» در سوریه می‌پردازد. تاکنون این گروه نشست‌هایی را در وین، مونیخ، نیویورک و ژنو برگزار کرده است.

وزیر خارجه آمریکا در دور جدید تلاش‌های دیپلماتیک خود روز شنبه وارد عربستان شد و روز شنبه در جده با «ملک سلمان» پادشاه عربستان دیدار کرد. «مارک تونر» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، پیش‌تر اعلام کرده بود ما از همه تلاش‌ها به‌ویژه تلاش شرکا و متحدان خود برای سوریه حمایت می‌کنیم؛ اما باور داریم که «گروه بین‌المللی حمایت از سوریه(GISS) مهم‌ترین نقش را در این زمینه ایفا می‌کند. چند روز پیش وزیر خارجه آمریکا در کنفرانسی مطبوعاتی در لندن گفت: «گروه بین‌المللی حامیان سوریه برای تکمیل توافقاتی که ما با روسیه داشتیم و نیز بررسی تمام مسائل این کشور مربوط به زمان و اجرای روند سیاسی، نشستی را در هفته آتی برگزار خواهد کرد.» قرار است مذاکرات ژنو نیز چند روز بعد با حضور هیات‌هایی از دولت سوریه و مخالفان از سر گرفته شود.

این گروه بارها در وین و نیویورک تشکیل جلسه داده و نقشه راهی را با هدف حل‌وفصل دیپلماتیک مساله سوریه ارائه داده است. این نقشه راه در ۱۸ دسامبر (۲۷ آذر) به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسید. پیش‌تر سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران با بیان اینکه موفقیت این ایده‌ و مصوبات تصویب شده در نشست‌های بین‌المللی در ارتباط با سوریه منوط به این است که مشکلات موجود در مسیر راه در ارتباط با آتش‌بس، دولت وحدت ملی، گفت‌وگوهای سوری - سوری و حرکت در مسیر رجوع به آرای ملت سوریه رفع شود، افزود: «ایران با ادامه سیاست اصولی خود با موضوع نشست‌های بین‌المللی و گروه تماس سوریه به تعامل خود ادامه می‌دهد و در این خصوص وزیر خارجه ایران پیش از این در نشست‌های وین یک و دو و همچنین نشست مونیخ درباره سوریه با حضور گروه تماس شرکت کرده بود.»

همزمان با این تحولات، منابع رسانه‌ای از ورود یگان‌های ویژه عربستان سعودی به آنکارا پایتخت ترکیه به منظور مشارکت در دوره‌های آموزشی نظامی مشترک که قرار است در شهر «ازمیر» برگزار شود، خبر دادند. به نوشته وبگاه شبکه خبری العربیه، این دوره‌های آموزشی تا پایان ماه مه‌جاری ادامه خواهد یافت و ۱۱ کشور از جمله آمریکا، آذربایجان، آلمان، ترکیه، قطر و عربستان در آن حضور دارند.