اروپا در تابستان سال‌جاری اعلام کرد که به‌دنبال ایجاد یک کانال مالی اروپایی برای تسهیل تجارت با ایران است و از راه‌اندازی این کانال تا ۱۳ آبان ماه که زمان اجرای بخش دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران بود، خبر داد. با گذشت زمان، اتفاقی در ایجاد آنچه اروپا وعده داده بود نیفتاد و پس از آن طرف‌های اروپایی و ایران اعلام کردند که اروپا در انتخاب میزبان این سازوکار مالی با چالش مواجه است؛ به‌طوری‌که کشورهای اتریش و لوکزامبورگ در ابتدا به‌عنوان میزبان این سازوکار انتخاب شده بودند که هیچ‌کدام میزبانی آن را نپذیرفتند که شاید دلیل اصلی آن ترس از جریمه‌ها و تحریم‌های آمریکا است.

در نهایت قرار شده است که آلمان و فرانسه به‌طور مشترک، میزبانی این سازوکار را بر عهده بگیرند؛ به عبارت دیگر یکی از این کشورها میزبان مکان این سازوکار است و مدیر آن از کشور دیگر انتخاب خواهد شد. فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چند هفته پیش درباره زمان اجرایی شدن این سازوکار گفته بود که نمی‌تواند تاریخ دقیقی را اعلام کند، اما می‌تواند بگوید کار درحال انجام و در مسیر مثبت درحال پیشرفت است. به گفته وی، اجرای این سازوکار هرچه زودتر باشد بهتر است، اما تاریخ دقیق آن مشخص نیست. در عین حال مشارکت وزرای دارایی سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان و دیگر اعضا، گام مهمی است که زودتر از قبل به نتیجه منجر می‌شود.

اما با گذشت چند هفته از این اظهارنظر و با پیشرفت مراحل اجرایی این سازوکار، موگرینی دو روز پیش، از اجرایی‌شدن سازوکار مالی موسوم به SPV تا آخر سال میلادی جاری خبر داد. راشاتودی به نقل از مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از نشست شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا، نوشته بود که «انتظار دارم سازوکار مالی تا چند هفته آینده و پیش از پایان این سال (۲۰۱۸) به‌عنوان راهی برای حفظ و ارتقای داد و ستدهای مشروع مستقر شود و کارمان به‌خوبی درحال پیشرفت است.»

اعلام مجدد زمان راه‌اندازی این سازوکار از سوی بالاترین مقام سیاست‌خارجی اروپا، نشان از آن دارد که اخیرا اقدامات موثری در فرآیند اجرایی شدن این سازوکار انجام شده است. چرخش سخنان موگرینی از مفاهیم تاریک و مبهمی که مشخص نبود چه زمانی این پروژه به قطعیت می‌رسد به سمت اعلام شفاف زمان اجرای آن، نشان می‌دهد که اروپا با جدیت بیشتری نسبت به قبل، به‌دنبال ایجاد این سازوکار و نگه‌داشتن ایران در برجام است. هرچند که هنوز جزئیاتی درباره چگونگی عملکرد SPV اعلام نشده، اما به‌نظر می‌رسد که برخی از پنهان‌کاری‌ها به‌دلیل ملاحظاتی باشد که مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران نیز از آن سخن گفته است. صالح‌آبادی درباره اجرایی شدن این سازوکار مالی گفته که «نکته مهم این است که لزومی ندارد تمام ابعاد این کانال رسانه‌ای و شفاف مطرح شود، زیرا برخی ملاحظات در عمل وجود دارد که پرداختن به ابعاد ریز و جزئی آن امکان‌پذیر نیست.»

وعده واعظی

همزمان با این تحولات، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در حاشیه جلسه هیات دولت و در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره سازوکار مالی با اروپا اظهار کرد: رهبران و مقامات کشور‌های اروپایی اراده سیاسی خود را برای برقراری این سازوکار اعلام کرده‌اند و تردیدی در این زمینه نداریم. واعظی تاکید کرد: اروپایی‌ها درحال طراحی مکانیزم این سازوکار هستند و حداکثر طی دو تا سه هفته آینده راه‌اندازی خواهد شد. رئیس دفتر رئیس‌جمهوری تصریح کرد که اروپا فشار‌ها و مشکلاتی که آمریکایی‌ها برای آنها در زمینه سازوکار مالی ایجاد کرده‌اند را به ما منتقل کرده‌اند، اما ما اراده عمدی برای تعویق اجرایی شدن این سازوکار را ندیده‌ایم.

تاکید روسیه بر راه‌اندازی مکانیزم ویژه مالی

از سوی دیگر، معاون وزیرخارجه روسیه در دیدار سفیر ایران راه‌اندازی مکانیزم ویژه مالی اروپا برای تعامل تجاری با ایران را ضروری خواند. به گزارش خبرگزاری فارس، «مهدی سنایی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو روز سه‌شنبه ۲۰ آذر با «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امورخارجه فدراسیون روسیه ملاقات کرد. برجام، مناسبات دوجانبه و همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دو کشور از جمله موضوعات مورد گفت‌وگوی دو طرف بود. در این ملاقات معاون وزیرخارجه روسیه اظهار کرد: راه‌اندازی مکانیرم ویژه مالی اروپا برای تعامل تجاری با ایران ضروری است.