المانیتور تحلیل کرد
بن‌سلمان، پاشنه آشیل سیاست ضدایرانی ترامپ
به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، پایگاه خبری المانیتور در مطلبی به بررسی پیامدهای سیاست‌ها و اقدامات بی‌محابای ولیعهد سعودی برای برنامه ترامپ در منطقه و در برابر ایران پرداخته و می‌نویسد: درحالی‌که آمریکا فشارها بر ایران را افزایش می‌دهد، دولت دونالد ترامپ بر دشمنی با ایران و عربستان‌سعودی، متحد دیرینه واشنگتن حساب باز کرده تا حمایت‌ها از سیاست‌های خود را افزایش دهد. با این حال کشمکش‌ها در روابط میان ریاض با دیگر کشورهای عربی می‌تواند مسائل را برای واشنگتن پیچیده کند. روابط عربستان با همسایگان عرب خود بیش از گذشته تحت تاثیر تنش‌ها قرار دارد که اغلب به‌دلیل سیاست‌های جدیدی است که محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان دنبال می‌کند. درحالی‌که روابط این کشور با تعداد اندکی از همسایگان خود نزدیک است اما بسیاری از دیگر کشورهای عربی روابط پرتنشی را در پشت صحنه با ریاض تجربه می‌کنند که می‌تواند پیامدهای قابل‌توجهی برای سیاست‌های ترامپ در منطقه بدل شود. نزدیک‌ترین متحدان عربستان اکنون کشورهای بحرین و امارات هستند که در محاصره قطر نیز از ابتدا با عربستان همراه بوده‌اند. عربستان همواره در عمل بحرین را یک کشور تحت حمایت خود دانسته است. ریاض توانست در سال ۲۰۱۱، با اعزام نیروی نظامی به بحرین برای سرکوب معترضان شیعه، سلطه خود را بر این کشور تقویت کند. امارات و عربستان سیاست‌های مشابهی را دنبال می‌کنند که در اغلب موارد استراتژی‌های متفاوتی را به‌کار می‌گیرند که آشکار‌ترین نمونه را می‌توان در مورد جنگ یمن مشاهده کرد.
روابط میان دوحه و ریاض برای دهه‌ها است که پرتنش دنبال می‌شود که بخش اعظمی از این اختلافات به‌دلیل تفسیرهای متفاوت از اسلام وهابیت و عزم قطر برای پیشبرد سیاست‌های مستقل از ریاض بوده است. امروز اما روابط دو طرف در پرتنش‌ترین حالت خود قرار دارد و هیچ چشم‌اندازی از بهبود روابط نیز دیده نمی‌شود. در نتیجه همین امر نیز شورای همکاری خلیج‌فارس درعمل از کار افتاده است.
ازسوی دیگر عمان نیز به جنگ محمد بن‌سلمان علیه یمن یا محاصره قطر ملحق نشد. سلطان قابوس، پادشاه این کشور در پشت‌پرده سیاست‌های عربستان را مورد نقد قرار می‌دهد، به‌ویژه موضع سخت ریاض علیه ایران چراکه وی ترجیح می‌دهد روابط نزدیکی با ایران داشته باشد. کویت به‌طور رسمی با عربستان به‌عنوان متحد دیرینه خود روابط نزدیکی دارد اما در رابطه با سیاست‌ها و اقدامات بی‌ملاحظه بن‌سلمان در رابطه با ایران و موضع نرم در برابر اسرائیل نیز دارای نگرانی‌های روزافزونی است. یمن-پسر فقیر شبه‌جزیره عربی- نیز بزرگترین تلفات را به‌دلیل سیاست‌های بن‌سلمان پرداخت کرده است. بحران انسانی عظیمی که اکنون دامن یمن را گرفته به‌نوعی تضمین می‌کند که نسل بعدی یمنی‌ها از همسایه متمول خود تنفر داشته باشند. این درحالی است که عربستان در برابر تهدید حملات موشکی قرار دارد اما در رابطه با ایران این‌گونه نیست. اردن-دیگر نظام پادشاهی در منطقه- برای تداوم حیات خود به کمک‌های کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس وابسته است اما به‌شدت از بن‌سلمان نیز خشمگین است. شایعاتی وجود دارد که سعودی‌ها به دخالت‌های خود در عرصه سیاست‌داخلی اردن ادامه می‌دهند. رئیس سازمان اطلاعاتی اردن در اوایل ماه مه و در بحبوحه شایعات درمورد دسیسه علیه پادشاه عبدالله، از سمتش برکنار شد. همچنین در دسامبر ۲۰۱۷ نیز پادشاه اردن دو تن از برادران خود را از منصب‌های نظامی برکنار کرد چراکه گفته می‌شود آنها دارای روابط نزدیکی با سعودی‌ها هستند. در مرکز اختلافات هاشمیان(خانواده سلطنتی اردن) و سعودی‌ها، بحث آینده روابط با اسرائیل مطرح است. عبدالله به‌شدت مخالف اقدام ترامپ در انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به قدس بود و به تبانی بن‌سلمان با جرد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ در موضوع توافق قرن مظنون است. اردنی‌ها بیم آن دارند که این توافق به سعودی‌ها پیشنهاد دهد که اردن نقش محافظ مکان‌های مقدس مسلمانان را در ازای حمایت ریاض از توافق مذکور عهده‌دار شود.
برخلاف امارات، عربستان‌سعودی در تلاش اعراب برای بازگرداندن قدرت به بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه شریک نبوده و درعوض انتقاد‌ها علیه او را ادامه داده است. ریاض همچنین انتقاد از حمایت‌های لبنان از ایران و حزب‌الله را متوقف نکرده است. محمد بن‌سلمان در اقدام عجیب دیگری سعد حریری را در اواخر سال ۲۰۱۷ ربود تا این خبر به صدر اخبار رسانه‌های جهان بدل شود.اما یکی از تحولات اساسی و مثبت در سیاست‌خارجی عربستان تحت رهبری ملک سلمان در رابطه با عراق نمایان شد. پس از حمله صدام حسین، دیکتاتور سابق عراقی به کویت در سال ۱۹۹۰، سعودی‌ها برای ۲۵ سال فاصله خود را حتی پس از سقوط صدام از عراق حفظ کردند. سلمان با این حال تلاش کرده تا به گروه‌های مختلف عراقی به‌ویژه شیعیان نزدیک شود و پیشنهادهایی را برای روابط تجاری و سرمایه‌گذاری نیز مطرح کرده است. او وعده داده است تا بزرگترین استادیوم فوتبال جهان را در بغداد بسازد. طرح عربستان آن است تا با افزایش نفوذ در عراق و نزدیک‌تر شدن به مقامات بغداد، جایگزین مناسبی برای ایران در این کشور باشد.
عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر نیز از متحدان نزدیک ریاض است چراکه به او کمک کرد تا در مصر به قدرت برسد و میلیارد‌ها دلار را برای ماندن سیسی در قدرت هزینه کرده است. ریاض به‌تازگی از پشتیبانی مصر از خلیفه حفتر، افسر نظامی لیبی و تلاش او برای گرفتن پایتخت لیبی نیز حمایت کرده است. سعودی‌ها همچنین لابی مصر در واشنگتن برای قرار دادن نام اخوان‌المسلمین در فهرست تروریستی آمریکا را نیز تایید کردند. این درحالی است که در میان آحاد مردم مصر، عربستان بسیار نامحبوب است به‌ویژه به‌دلیل اشغال دو جزیره در تنگه تیران که برای دهه‌ها در اختیار مصر بود. بسیاری معتقدند که واگذار کردن این دو جزیره باجی به سعودی‌ها برای حمایت از سیسی بوده است. ریاض همچنین به‌شدت در مورد تحرکات اخیری که موجب سرنگونی عمر البشیر، رئیس‌جمهور سودان شد نگران است. بروز این رویداد در خارطوم واهمه سعودی‌ها در مورد بهار عربی را یک بار دیگر پررنگ کرده است. سعودی‌ها به همراه امارات، حمایت سه میلیارد دلاری را برای ماندن ارتش در قدرت وعده داده‌اند.
سال گذشته و به‌دنبال رسوایی مشارکت بن‌سلمان در قتل جمال خاشجی، روزنامه‌نگار مخالف سعودی، پادشاه مراکش تصمیم گرفت در اقدامی بی‌سابقه محمد بن‌سلمان را که از نشست گروه ۲۰ باز می‌گشت به این کشور راه ندهد. این درحالی است که ولیعهد سعودی برای دوسال گذشته به اقامتگاه تفریحی خود در این کشور نیز سفر نکرده است. سعودی‌ها همواره تشنه آن بوده‌اند تا عنوان رهبر اعراب و جهان اسلام به آنها اعطا شود، اما امروز عربستان دارای چنین اعتباری نیست. از سوی دیگر روابط با ترکیه همچنان به‌دلیل موضوع قتل خاشقجی بسیار پرتنش است و روابط میان پاکستان و عربستان نیز به‌دلیل حملات نظامی ریاض به یمن شکننده‌تر از هر زمانی است. تنش در روابط عربستان با جهان عرب می‌تواند پیامدهای مهمی را برای سیاست‌های ترامپ در منطقه به همراه داشته باشد. از همه مهم‌تر آنکه ریاض قادر نخواهد بود تا برای تقابل با ایران حمایت چندانی در منطقه جلب کند. سعودی‌ها اکنون بسیار مشتاق افزایش احتمال تقابل میان تهران و واشنگتن هستند اما این احساس در اغلب کشورهای عربی وجود ندارد. به‌طور مشخص این امر می‌تواند حتی موجب آسیب دیدن روابط عربستان با پاکستان و عراق شود چراکه دو کشور خواستار افزایش فشار کشورهای سنی بر شیعیان نیستند.
ارسال نظر