«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند
ردیابی روابط تهران- لندن در عصر جانسون
جانسون که پیش‌تر یک بار در مرداد ماه سال‌جاری به‌دنبال استعفای ترزا می، به‌عنوان نخست‌وزیر بریتانیا انتخاب شده بود این بار با کسب اکثریت کرسی‌ها قدرتمندتر از گذشته وارد خانه شماره ۱۰ خیابان داونینگ خواهد شد. در مرداد ماه که جانسون به این سمت انتخاب شد ایران و بریتانیا به دلیل توقیف نفتکش‌های دو طرف روابط تنش‌آلودی را سپری می‌کردند.
اظهارنظرهای برجامی جانسون
باوجود اشتراک‌نظر جانسون و ترامپ و حتی تشبیه سیاست‌های نخست‌وزیر بریتانیا به رئیس‌جمهور آمریکا اما تاکنون وی توانسته سیاست‌های نسبتا مستقلی را در رابطه با ایران و توافق هسته‌ای برجام در پیش بگیرد.
پیش‌تر در تاریخ ۲۳ سپتامبر(یک مهر) بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا گفته بود که صرف‌نظر از دیدگاه همه طرف‌ها در مورد توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ قدرت‌ها با ایران، زمان مذاکره بر سر یک توافق تازه فرارسیده است. او در مصاحبه‌ای به شبکه اسکای نیوز تاکید کرده بود: «به آنچه ایرانی‌ها آشکارا انجام دادند چطور باید واکنش نشان دهیم؟ تلاش بریتانیا این است که کشورها را دور هم جمع کند و از تنش‌ها بکاهد.» جانسون افزود: «هر اعتراضی به توافق هسته‌ای قبلی با ایران داشته باشید، زمان آن است که به جلو گام برداریم و به یک توافق تازه برسیم.» این مصاحبه بوریس جانسون به ابهاماتی منجر شد و این تعبیر را به‌وجود آورد که لندن قصد خروج از برجام را دارد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا هم با برداشتی مشابه، از اقدام بریتانیا در این مسیر استقبال کرد و گفت از این موضع شگفت‌زده نشده است. اندکی بعد اما یک سخنگوی دولت بریتانیا برداشت یادشده از اظهارات بوریس جانسون را رد کرد و بر حمایت از برجام تاکید گذاشت. البته نخست‌وزیر انگلیس نیز همچون دیگر رهبران غربی در سیاست‌های اعلامی خود تلاش دارد که ایران را متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای و نقض برجام کرده و بعضا هشدارهایی نیز به تهران بدهد. همچنان‌که نخست‌وزیر انگلیس در کنفرانسی خبری در تاریخ ۴ شهریور اعلام کرد اعضای گروه ۷ در نشست اخیر خود توافق کرده‌اند که ایران نباید هیچ‌گاه به سلاح هسته‌ای دست یابد. به گزارش «ایسنا» جانسون تاکید کرد: «ایران اکنون بار دیگر فرصت دارد پایبندی خود را به توافق هسته‌ای از سر بگیرد، به مذاکرات ادامه دهد و رفتارهای به گفته او مخرب خود در منطقه را به پایان برساند.» همچنین نخست‌وزیر بریتانیا در مهرماه سال‌جاری نیز در گفت‌وگو با یک رسانه اسرائیلی درباره کاهش تعهدات برجامی ایران گفته بود که کشورش آمادگی ازسرگرفتن تحریم‌ها علیه تهران را دارد. با وجود اظهارنظرهای ضدونقیض جانسون در مورد برجام اما به‌نظر می‌رسد که وی نیز همچون دیگر رهبران اروپایی فعلا به این توافق پایبند بماند و از سیاست‌های واشنگتن پیروی نکند؛ مساله‌ای که «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با کارشناسان آن را مورد بررسی قرار داده است.
سیاست‌های لندن در قبال ایران فعلا تغییر نمی‌کند
سید جلال ساداتیان، سفیر سابق ایران در انگلیس در پاسخ به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» درباره روابط جانسون و ترامپ می‌گوید که پیروزی بوریس جانسون تاحد زیادی مدیون ترامپ و کمک‌ها و پول‌هایی است که آنها در انگلیس هزینه کردند تا جانسون بتواند موقعیت بهتری پیدا کند. ساداتیان تاکید کرد که بلافاصله بعد از اعلام پیروزی جانسون نیز ترامپ از این مساله استقبال و اعلام کرد که همکاری‌های تجاری و فراآتلانتیکی میان واشنگتن و لندن را توسعه خواهند داد. به گفته این کارشناس مسائل بریتانیا با به‌دست آوردن اکثریت قاطع جانسون در این انتخابات به‌نظر می‌رسد که خروج انگلیس از اتحادیه اروپا قطعی باشد و این خروج حتما برای انگلیس ضررهایی خواهد داشت. چون هم لندن باید خسارت‌‌هایی به اتحادیه اروپا بپردازد و هم سطح تبادلات تجاری انگلیس با اتحادیه اروپا کاهش خواهد یافت که از این مساله دو طرف زیان خواهند دید. ساداتیان افزود که در این شرایط لندن تلاش خواهد کرد که بیشتر به سمت واشنگتن گرایش پیدا کند. او درباره گرایش‌های لندن در قبال ایران و برجام نیز گفت: «اینکه بخواهیم تصور کنیم اکنون لندن با انتخاب قاطع جانسون به‌عنوان نخست‌وزیر و کسب اکثریت کرسی‌های پارلمان در سیاست‌های ضدایرانی‌اش همسو با دونالد ترامپ گام خواهد برداشت صحیح نیست و به‌نظر می‌رسد که لااقل در کوتاه‌مدت وی چرخشی جدی علیه ایران و برجام نخواهد داشت.» به گفته این کارشناس اما در میان‌مدت و بلندمدت وقتی که انگلیس همکاری‌هایش را با ایالات‌متحده گسترش دهد احتمالا در عرصه سیاست خارجی نیز تلاش می‌کند که نسبت به گذشته همسوتر با واشنگتن گام بردارد.
چالش‌های لندن
همچنین مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا نیز در این رابطه گفت که پیروزی جانسون شاید در کوتاه‌مدت یک موفقیت بزرگ برای محافظه‌کاران باشد اما در میان‌مدت و بلندمدت آنها چالش‌هایی جدی پیش‌رو دارند که به‌دلیل وجود این چالش‌ها به‌راحتی نمی‌توانند در عرصه سیاست خارجی تغییر رویکرد دهند. ضمن اینکه پیش از این محافظه‌کاران اعلام کرده بودند که حتی اگر انگلیس از اتحادیه اروپا خارج شود تلاش خواهند کرد که در بعد سیاسی و امنیتی همگرا با کشورهای اروپایی عمل کنند. باید توجه داشت که به هر حال انگلیس در اروپا قرار گرفته و بخش عمده‌ای از تجارت و ترتیبات امنیتی و سیاسی‌اش با اروپا همسو است. مکی در ادامه با اشاره به اینکه گرایش‌های فراآتلانتیکی انگلیس همواره یکی از دلایل شکاف میان اروپا و آمریکا بوده، گفت: «چون انگلیس در شرایط گذار در نظام بین‌المللی قرار دارد، به‌راحتی نمی‌تواند رویکردهای خود را تغییر دهد؛ به‌ویژه که انگلیس پس از خروج از اتحادیه اروپا ۲۱ ماه دوره انتقالی و مذاکرات سخت برای تنظیم توافق‌های روابط جدید با اتحادیه اروپا را پیش‌رو دارد که بسیار چالشی خواهد بود.» این کارشناس مسائل اروپا با تاکید بر این موضوع که سیاست‌های ترامپ در عرصه روابط بین‌الملل چالش‌های جدی در روابط آمریکا با اتحادیه اروپا، چین، روسیه و دیگر قطب‌های اقتصادی جهان ایجاد کرده است، ادامه داد که همسویی انگلیس در شرایط فعلی با آمریکا می‌تواند بخشی از این فشارها را متوجه لندن کند. به همین دلیل جانسون سیاست محافظه‌کارانه‌ای را در روابط با آمریکا دنبال خواهد کرد.
اروپا در انتظار انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا
مکی با اشاره به اینکه در پایتخت‌های اروپایی همه منتظر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا و تعیین سرنوشت دونالد ترامپ هستند، تاکید کرد: «با این تفاسیر به‌نظر نمی‌رسد لندن در کوتاه‌مدت فرصتی برای تغییر رویکرد در عرصه سیاسی و امنیتی داشته باشد و حداقل در یک سال باقی‌مانده به پایان دوره ریاست‌جمهوری ترامپ احتمالا جانسون با سیاست‌های وی در مخالفت با قطب‌های اقتصادی جهان چون اتحادیه اروپا، روسیه و چین همراهی نخواهد کرد.» وی در نهایت درباره سرنوشت برجام و نگاه کشورهای اروپایی به این توافق گفت: «بدون‌شک اگر اروپایی‌ها نخواهند مکانیسم ماشه را به اجرا بگذارند یا در راستای بردن پرونده برجام به شورای امنیت گام بردارند، به‌نظر نمی‌رسد انگلیسی‌ها نیز بخواهند در این حوزه با آمریکایی‌ها همراهی داشته باشند. بنابراین کشورهای اروپایی اگر تا این حد از کاهش تعهدات برجامی ایران را بپذیرند به‌صورت کج‌دار و مریز تا انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا وضعیت را حفظ خواهند کرد.»
