وزیرخارجه عربستان مذاکرات با ایران را رو به جلو دانست
روایت سعودی از مذاکره با ایران
ارزیابی جدید از مذاکره با ریاض
در شرایطی که برخی رسانه‌ها خبر از بن بست در مذاکرات ایران و عربستان سعودی به دلیل تحولات لبنان و جنگ یمن می‌دهند ، وزیر خارجه عربستان در تازه‌ترین ارزیابی ریاض از مذاکره با تهران اعلام کرد پیشرفت کافی که به ما اجازه حرکت به جلو را بدهد، داشته‌ایم، اگرچه تاکنون به نتیجه ملموسی در مذاکرات نرسیده‌ایم.فیصل بن فرحان درباره بازگشایی کنسولگری‌های دو کشور نیز گفت: این موضوع می‌تواند روی دهد، اما هنوز هیچ تصمیمی در این رابطه گرفته نشده است.پیش‌تر سخنگوی وزارت خارجه ایران با بیان اینکه تماس‌ها بین ایران و عربستان قطع نشده است، گفته بود برگزاری دور بعدی گفت‌وگوها بین دو کشور منوط به جدیت ریاض است.
تاکنون چهار دور مذاکره بین ایران و عربستان به میانجیگری و میزبانی بغداد برگزار شده است و مقامات دو کشور رضایت نسبی خود را از این گفت‌وگوها ابراز کرده‌اند.
در تازه‌ترین تحول، فیصل بن فرحان بن عبدالله وزیر خارجه عربستان سعودی روز جمعه ۲۱ مهر- ۱۲ نوامبر- در مصاحبه با شبکه تلویزیونی فرانس ۲۴ انگلیسی از دست نیافتن نتیجه ملموس در مذاکرات با ایران و تحولات لبنان و یمن سخن گفت.وزیر خارجه عربستان گفت: مذاکرات تاکنون طبیعتی شفاف و صریح داشته، اما نتیجه‌ای به همراه نداشته است.خود را متعهد به مذاکراتی جدی با ایران در حیطه‌هایی که ما و دیگر کشور‌های منطقه درباره آنها نگرانی دارند، می‌دانیم.این به ما اجازه می‌دهد تا به روابط عادی با همسایه خود ایران برسیم.
او افزود: به نظرم نوعی توافق در منافع مشاهده می‌شود، اما این موضوع به برطرف کردن نگرانی‌هایی که ما داریم، بستگی دارد.تاکنون به نتیجه ملموسی در این مذاکرات نرسیده‌ایم، اما پیشرفت کافی که به ما اجازه حرکت به جلو را بدهد، داشته‌ایم.
وزیر خارجه عربستان سعودی پیش‌تر و در کنفرانس خبری ۲۳ مهر در واشنگتن نیز گفته بود که چهار دور مذاکره با ایران دوستانه بوده اما این مذاکرات پیشرفت ملموسی نداشته است.بن فرحان همچنین در این تاریخ در مصاحبه با «فایننشال تایمز» ضمن صمیمانه و درعین حال اکتشافی توصیف کردن مذاکرات با تهران، گفته بود که ریاض درباره این گفت‌وگوها جدیت دارد.
او همچنین ۸ آبان در اظهاراتی دیگر درباره مذاکرات ایران و عربستان گفت: مذاکرات با ایران دوستانه است، اما پیشرفت زیادی نداشته است.بن فرحان این سخنان را در رم و در حاشیه نشست گروه ۲۰ اعلام کرد.بن فرحان گفت‌وگوهای تهران و ریاض را «مثبت» خواند و ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها منجر به بسته شدن صفحه پیشین شود.
دور جدید مذاکرات
در ادامه گفت‌وگوی وزیر خارجه عربستان با شبکه فرانس ۲۴، مجری از فیصل بن فرحان پرسید آیا پیشرفت کافی که اجازه حرکت رو به جلو را بدهد به معنای آن است که به زودی شاهد دور جدیدی از مذاکرات خواهیم بود که او پاسخ داد: امیدواریم، این موضوع برنامه‌ریزی نشده است، اما ما آماده برگزاری آن هستیم.در عراق یا جای دیگر، این موضوع بررسی نشده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس ۶ مهر ۱۴۰۰ در گزارشی به نقل از دو مقام عراقی اعلام کرد که نمایندگان ایران و عربستان دور جدیدی از مذاکرات خود را در بغداد انجام داده‌اند.به گفته یکی از مقام‌های عراقی، دو طرف درباره مسائل مورد اختلاف بین دو کشور بر اساس نقشه راهی که قبل‌تر توافق کرده بودند، گفت‌وگو کردند.این مقام گفت که این دیدار در سطح وزیران نبود، اما مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد.سه دور قبلی این گفت‌وگوها نیز که از اواسط فروردین ۱۴۰۰ و همزمان با مذاکرات احیای برجام در وین اتریش شروع شد، به میزبانی بغداد صورت گرفته است.
بازگشایی کنسولگری ها
فیصل بن فرحان وزیر خارجه سعودی در بخش دیگری از گفت‌وگو با فرانس ۲۴ در پاسخ به این پرسش که آیا بازگشایی کنسولگری‌های دو کشور روی میز صلح قرار دارد، افزود: قطعا ما آماده‌ایم که تمامی پیشنهادها و مسائل را اگر جدی و در جهت نتیجه ملموس باشد بررسی کنیم.موضوع بازگشایی کنسولگری‌ها می‌تواند روی دهد، اما هنوز هیچ تصمیمی در این رابطه گرفته نشده است.
پیش‌تر برخی رسانه‌ها چگونگی بازگشایی کنسولگری‌ها بین ایران و عربستان را گره اصلی مذاکرات ارزیابی کرده بودند.در همین ارتباط پایگاه خبری «بلومبرگ» ۲۳ مهر ماه به نقل از منابع آگاه از مذاکرات مدعی شد، ایران از عربستان سعودی خواسته به عنوان تمهیدی برای پایان دادن به جنگ یمن، کنسولگری ایران در جده و کنسولگری عربستان سعودی در مشهد گشوده شود.
بلومبرگ به نقل از دو منبع آگاه خود آورده است: ایران پیشنهاد بازگشایی کنسولگری‌ها در مشهد و جده را به نشانه حسن نیت داده است.بلومبرگ افزود: عربستان سعودی می‌خواهد که گام نخست به سوی ایجاد روابط دیپلماتیک آن با تهران که از سال ۲۰۱۶ قطع شده است، دستیابی به توافقی بر سر یمن باشد؛ اما ایران اصرار دارد که نخست روابطش با ریاض از طریق گشوده شدن کنسولگری‌های دو طرف در جده و مشهد عادی شود.
آیا مذاکرات به بن بست رسیده است؟
از همین زاویه برخی رسانه‌ها و تحلیلگران با ارزیابی این تحلیل‌ها و برجسته کردن یک بخش از اظهارات مقامات ایران و عربستان درباره روند گفت‌وگوها، معتقد بودند که مذاکرات تهران و ریاض با بن بست مواجه شده است.حتی برخی پا را فراتر گذاشته و مدعی قطع مذاکرات شدند.سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز هفته گذشته در نشست خبری با بیان اینکه تماس‌ها بین ایران و عربستان قطع نشده است، گفت برگزاری دور بعدی گفت‌وگوها بین دو کشور منوط به جدیت ریاض است.
در این میان استدلال برخی رسانه‌ها مبنی بر توقف گفت‌وگوها ناظر بر تحولات لبنان و یمن در یک ماه اخیر بوده است.پس از انتشار عمومی اظهارات جرج قرداحی وزیر اطلاع‌رسانی دولت تازه روی کار آمده لبنان درباره بیهوده بودن جنگ یمن و واکنش شدید عربستان به این اظهارات که منجر به فراخوانی سفیر از بیروت و اخراج سفیر لبنان از عربستان شد و همراهی کویت، امارات و بحرین و همچنین موضع‌گیری قطر را به دنبال داشت، برخی تحلیلگران تشدید تنش تهران و ریاض در لبنان بر سر حزب‌الله را برجسته کردند.مقامات ایران نیز در لحنی منعطف به طرف‌های عربی توصیه کردند که منطق محاصره و فشار هیچ‌وقت به نتیجه نرسیده و درباره لبنان هم به نتیجه نمی‌رسد و بهتر است همه‌چیز در فضای دیپلماتیک و دوجانبه به پیش برود.
در همین زمینه کامران کرمی، تحلیلگر مسائل خاورمیانه معتقد است:استدلال این رسانه‌ها و تحلیلگران این بود که پیشروی‌های انصارالله در استان مارب و سقوط احتمالی این استان که پایگاه اصلی منصور هادی نیروی مورد حمایت عربستان و ائتلاف عربی به شمار می‌رود، باعث خواهد شد تا هرگونه چشم‌انداز درباره توقف جنگ، توقف آتش بس و مذاکرات سیاسی از میان برود و زمینه برای شکست گفت‌وگوها میان تهران و ریاض فراهم شود، چرا که یمن اصلی‌ترین پرونده مورد مذاکره در روند گفت‌وگوهای ایرانی-سعودی است. این گزاره‌ها که می‌تواند مذاکرات ایران و عربستان را به بن بست بکشاند نیازمند توجه و دقت نظر در هر دو طرف است، اما به نظر می‌رسد که این دو موضوع باعث نشده تا تعادل و موازنه در گفت‌وگوها برهم بخورد.مضاف بر اینکه به نظر می‌رسد که مقامات ایرانی و سعودی به‌شدت مراقب هستند تا با وجود سیالیت تحولات و نقش آفرینی متغیرهای مزاحم و مداخله گر، فضا را برای پیشبرد گفت‌وگوها فراهم کنند و تاثیرگذاری عوامل بیرونی موثر بر مذاکرات را به حداقل برسانند.
