پایگاه خبری اینترسِپت بررسی کرد
محرک اصلی تنش‌زدایی در روابط ایران و عربستان
به گزارش فرارو، این پایگاه خبری در گزارش خود تاکید دارد که رویکرد ترامپ در ارائه یک چک سفید امضا به متحدان منطقه‌‌‌ای آمریکا در خاورمیانه عملا موجب شده بود تا آنها، تنش زایی و ایجاد بحران را به هرگونه تعامل و دیپلماسی ترجیح دهند. این در حالی است که با خروج ترامپ از قدرت و کاهش حضور نظامی آمریکا در منطقه، این رویه تا حد زیادی معکوس شده و شاهد تشدید روند تعامل و مذاکره میان کشور‌‌‌هایی نظیر ایران و عربستان، یا ترکیه و امارات متحده عربی هستیم.
پایگاه خبری اینترسِپت در گزارش خود می‌‌‌نویسد: «به رغم شعار‌‌‌های ترامپ مبنی بر اینکه آمریکا برای او در تمامی مسائل از اولویت برخوردار است، به طور خاص سیاست خارجی او در خاورمیانه تا حد زیادی منفعت رژیم‌‌‌هایی نظیر عربستان سعودی، ترکیه، و اسرائیل را اساس کار خود قرار داده بود. این دسته از نظام‌‌‌های سیاسیِ خاورمیانه‌ای، مایل به استفاده از پیوند‌‌‌های قوی و مستحکم خود با نخبگان سیاسی در واشنگتن بوده و هستند تا از این طریق هر آنچه که می‌‌‌خواهند را به دست آورند. البته در دوره ترامپ آنها به این خواسته خود رسیدند. آنها چکِ سفید امضایی را از دولت ترامپ دریافت کردند تا دست به هرگونه اقدام تهاجمی در عرصه سیاست خارجی خود بزنند.
این رویکردِ ترامپ تا حد زیادی موجب شد تا اسرائیل روند استعمار کرانه باختری و بیت‌المقدس را تسریع کند، جنگی خونین میان آذربایجان و ارمنستان با حمایت ترکیه در گیرد، و کارزار نظامی عربستان در یمن که موجب کشته شدنِ هزاران غیرنظامی یمنی شده نیز تسهیل شود. در واقع، رژیم‌‌‌هایی که با ترامپ و دولت وی روابط نزدیکی داشتند، عملا به هرآنچه می‌‌‌خواستند از قِبل این روابط دست یافتند.
اکنون که ترامپ از قدرت خارج شده و ایالات متحده آمریکا نیز در حال خروج از منطقه خاورمیانه است، اندک نشانه‌‌‌هایی در حال مشاهده شدن هستند و امید می‌رود که شاید شرایط در منطقه بهتر شود. در این میان، مهم‌ترین نشانه، آغاز شدن روند تنش‌زدایی میان ایران و عربستان است که به زعم بسیاری از ناظران و تحلیلگران، خود عامل و ریشه بسیاری از چالش‌ها و بحران‌های دیگر در منطقه خارمیانه است.
ایران و عربستان از سال گذشته تاکنون، مذاکرات سازنده‌‌‌ای با یکدیگر داشته‌اند و تاکنون چند دور در بغداد پایتخت عراق با یکدیگر گفت‌وگو کرده‌اند. از این رو، در شرایط کنونی، گزارش‌های مختلفی دال بر اینکه تهران و ریاض به توافقاتی جهت برقراری مجدد روابط کنسولی یا ارائه ابتکار‌‌‌هایی با هدف پایان دادن به جنگ یمن نزدیک شده‌اند، منتشر شده است. البته که در این میان یک نشانه امیدبخش دیگر نیز وجود دارد و آن این است که مقام‌‌‌های ارشد دو طرف، به روشنی و در مقابل رسانه‌‌‌های مختلف، از پیشرفت در روند رایزنی‌‌‌های خود سخن می‌‌‌گویند.
در این چارچوب اندکی پس از برگزاری دور اول مذاکرات ایران و عربستان در عراق، «محمد بن‌سلمان» ولیعهد عربستان در گفت‌وگو با تلویزیون دولتی سعودی، به نحو شگفت انگیزی لحنی آشتی جویانه را در قبال ایران اتخاذ کرد. وی گفت: «ایران کشور همسایه ماست و ما خواستار وضعیت خوب برای ایران و همچنین روابط ویژه با این کشور هستیم. ما نمی‌‌‌خواهیم ایران در وضعیت سختی باشد. ما می‌‌‌خواهیم ایران رشد کند... و منطقه و جهان به سمت رشد و شکوفایی حرکت کنند.»
مقام‌‌‌های ایرانی اخیرا نیز رویکرد مثبتی را نسبت به عربستان اتخاذ کرده‌اند. در این رابطه«حسین امیر‌‌‌عبداللهیان» وزیر خارجه ایران در یک موضع‌گیری گفت: «گفت‌وگو‌‌‌ها میان ایران و عربستان در مسیر درست خود است. با این حال همچنان نیاز به گفت‌وگو‌‌‌های بیشتر است. دو طرف توافقات خود را در زمانی مناسب اعلام خواهند کرد. ما از ادامه گفت‌وگو‌‌‌ها و همچنین نتایج آنها که برای هر دو طرف و منطقه مفید هستند، استقبال می‌‌‌کنیم.» اعلام مواضعی نظیر آنچه از مقام‌‌‌های ایرانی و عربستانی به آنها اشاره شد، اساسا در دوره ترامپ معنی نداشت. در آن دوران حتی این طور برمی‌آمد که تهران و ریاض عملا در آستانه یک جنگِ تمام عیار هستند.
دولت ترامپ دوستی عمیقی با عربستان سعودی و بن‌سلمان داشت. در این راستا، ریاض با خرید‌‌‌های تسلیحاتیِ گسترده از آمریکا و همچنین کمک به دولت ترامپ در بحث انرژی، تا حد زیادی به وی کمک می‌کرد تا از این امتیازات در عرصه سیاست داخلی آمریکا استفاده کند.
با این حال، ترامپ و رویکرد وی در قبال ایران کاملا متفاوت بود. ترامپ به جای اینکه روند دیپلماتیکی که توسط سلفِ وی «باراک اوباما» دنبال شده بود را طی کند، برای خشنودی عربستان و رژیم‌‌‌های عربی حاشیه خلیج فارس و مخصوصا اسرائیل، راه تقابل با ایران را در پیش گرفت. او نه تنها آمریکا را از توافق برجام خارج کرد، بلکه تحریم‌های گسترده و عمیقی را نیز علیه ایران برقرار کرد.
روند کنونیِ تنش‌زدایی میان ایران و عربستان نشان می‌دهد که تا چه اندازه ترامپ این فرآیند را به عقب انداخته بود. بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که چک سفید امضایی که ترامپ به برخی رژیم‌‌‌های منطقه داده بود، عملا این دسته از رژیم‌‌‌ها را در استفاده از ابزار تعامل و دیپلماسی، بی‌میل کرده بود. در شرایط کنونی، جدای از گفت‌وگو‌‌‌های ایران و عربستان، شاهد گفت‌وگو‌‌‌ها میان امارات و ترکیه نیز در امر تنش‌زدایی منطقه‌‌‌ای هستیم.
در این چارچوب، در شرایط کنونی، کاهش حضور نظامی آمریکا در منطقه، به زعم بسیاری موجب شده کشور‌‌‌های منطقه راه تعامل و گفت‌وگو با یکدیکر را در پیش گیرند و به نوعی برای دیپلماسی در مقایسه با قوه قهریه، نوعی ارجحیت را قائل شوند. بدون تردید اینکه بگوییم خروج آمریکا از منطقه خاورمیانه، بسیاری از مشکلات را حل خواهد کرد، واقع بینانه نیست با این حال این مساله موجب خواهد شد تا استفاده از تعامل و دیپلماسی در میان کشور‌‌‌های منطقه، بیشتر از قبل شود. در واقع، حمایت‌‌‌های نادرست آمریکا (ترامپ) از برخی رژیم‌‌‌های منطقه، آنها را وانخواهد داشت تا بلافاصله پس از هر تنشی، به رویه‌‌‌های تهاجمی و حمایت‌‌‌های بی‌حد و حصر آمریکا از خود چشم داشته باشند.»
