گفتوگوهای احیای برجام از سر گرفته شد
مذاکرات وین با سند مشترک
استارت دور هشتم مذاکرات با سند مشترک
دور هشتم مذاکرات وین عصر روز گذشته در هتل کوبورگ وین آغاز شد؛ مذاکراتی که به گفته حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان دو دستور کار مهم یعنی مباحث «تضمین و راستی‌آزمایی» از سوی هر دو طرف را شامل می‌شود. امیرعبداللهیان همچنین درباره روند این گفتوگوها گفت که «دیگر سند ژوئن ۲۰۲۱ را کنار گذاشتیم و به سند جدید و مشترکی رسیدیم.» وزیر خارجه درباره انتظار ایران از مذاکرات نیز گفت: «ما باید به نقطه‌‌‌ای برسیم که نفت ایران به آسانی و بدون هیچ منعی فروخته شود، پول آن به صورت ارزی در حسابهای بانکی ایران وارد شود و ما بتوانیم به طور کامل از مزایای اقتصادی برجام برخوردار شویم.»
همزمان سعید خطیبزاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی گفت تیم مذاکرهکننده ایران درحال تبادل غیررسمی و غیرمستقیم متون بدون سربرگ با آمریکا از طریق انریکه مورا در وین است. خطیبزاده تاکید کرد که از موضوعات شکلی عبور کرده و بعد از دور هفتم به دو سند جدید دست یافته‌‌‌ایم. به گفته سخنگوی وزارت خارجه، موضوعات راستی‌آزمایی و موضوعات دیگر در کنار آنها پیگیری و دنبال می‌شود.
مذاکرات، حول سند جدید و مشترک
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به آغاز دور جدید مذاکرات وین بین ایران و گروه ۱+۴ گفت: «از روز دوشنبه، دور جدید مذاکرات وین شروع می‌شود و از جمله موضوعاتی که در دستور کار ما و طرفهای مقابل قرار دارد بحث تضمین و راستی‌آزمایی است.»
به گزارش «ایسنا»، وزیر امور خارجه ایران صبح روز دوشنبه در حاشیه پنجمین کنفرانس تاریخ روابط خارجی ایران که در مرکز مطالعات وزارت خارجه برگزار شده، با اشاره به دور هفتم مذاکرات وین و رسیدن طرفین به یک سند مشترک برای گفت‌‌‌وگو، گفت: «براساس گفت‌‌‌وگوهایی که انجام شد ما به یک سند جدید رسیدیم و مذاکرات حول این سند مشترک برگزار می‌شود، در واقع ما امروز سند مشترک و قابل قبولی روی میز مذاکرهکنندگان داریم که آنها را اسناد یک دسامبر و ۱۵ دسامبر می‌‌‌خوانیم در دو موضوع هستهای و رفع تحریم‌ها؛ یعنی دیگر سند ژوئن ۲۰۲۱ را کنار گذاشتیم و به سند جدید و مشترکی رسیدیم.» وی ادامه داد: «در مذاکرات از جمله موضوعاتی که مورد توجه ماست مساله تضمین و راستی‌آزمایی است.» وزیر خارجه ایران تاکید کرد: «برای ما مهم‌ترین مساله ذیل واژه‌ها و موضوعات این است که به نقطه‌‌‌ای برسیم که نفت ایران به آسانی و بدون هیچ منعی فروخته شود و پول آن به صورت ارزی در حسابهای بانکی ایران وارد شود و ما به طور کامل بتوانیم از مزایای اقتصادی برجام برخوردار شویم.»
عبور از موضوعات شکلی
همچنین سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز روز دوشنبه در نشست هفتگی درباره مذاکرات وین گفت: «ما از موضوعات شکلی عبور کردیم و بعد از دور هفتم به دو سند جدید رسیدیم که پیشنهادها و نظرات ایران کاملا در آنها گنجانده شده است.» به گفته سعید خطیبزاده، امروز دو سند جدید داریم و سند رفع تحریم‌ها سندی است که به صورت خاص مورد تمرکز ویژه مذاکرهکنندگان ملت است. وی ادامه داد: «انتظار داریم طرف مقابل تعهد و جدیت خود را مبنی بر اینکه آمده‌‌‌اند تا به توافق معنادار و منطبق با حقوق بین‌الملل برسند نشان دهد.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ابراز امیدواری کرد که طرف مقابل این پنجره فرصت را برای این دو سند مغتنم بداند. وی گفت که روزهای آتی مشخص خواهد کرد که پاسخ انعطاف و حسن نیت ایران از طرف مقابل داده خواهد شد یا نه. ضمن آنکه موضوعات راستی‌آزمایی و ضمانت هم در کنار آنها پیگیری می‌شود.
انجام مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا؟
خطیبزاده همچنین در مورد اظهارات وزیر خارجه عراق در تهران در خصوص لزوم انجام مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا و اینکه بغداد در ارتباط با این موضوع هم با تهران و هم با واشنگتن صحبت کرده است، تصریح کرد: «ما به حسن نیت برادران مان در عراق هیچ گاه شک نداشته‌ایم. دوستان ما در عراق در مورد موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی با حسن نیت و فعالانه با طرح ابتکاراتی تلاش کردهاند که نقش سازندهای داشته باشند و ما به این تلاش‌ها و این نقش ارج می‌نهیم. وزیر خارجه عراق به صورت روشن نظرات خود را مطرح کردند. در ملاقات با آقای امیرعبداللهیان نیز در این خصوص صحبت‌هایی را داشتند.» وی با اشاره به اینکه آمریکایی‌‌‌ها نیز در دولت بایدن و ترامپ این مسائل را مطرح کردند و در حالی که تحریم‌های سنگین علیه ایران اعمال کردهاند می‌‌‌خواهند بیایند و عکس بگیرند، گفت: «جواب ما این بوده که ما باید تغییراتی ببینیم که پاسخی به این درخواست‌‌‌ها داشته باشیم. آنچه که برای ما مهم است تحقق منافع ایران در چارچوب اصولی است که داریم. در همین چارچوب در وین با آمریکایی‌‌‌ها به صورت غیرمستقیم در حال تبادل متون به صورت غیررسمی و بدون سربرگ هستیم و این گفتوگوها به صورت غیرمستقیم در وین از طریق انریکه مورا در حال انجام است.»
رایزنی باقری با مذاکرهکننده ارشد فرانسه
در همین حال به گزارش «ایسنا»، علی باقری رئیس هیات مذاکرهکننده کشورمان عصر روز گذشته پیش از نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام با مذاکرهکننده ارشد فرانسه دیدار کرد. به گزارش «ایسنا»، باقری پیش از این دیدار با انریکه مورا، معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز دیدار کرد.
دیدار سه‌‌‌جانبه مقامات ارشد ایران، روسیه و چین
همچنین علی باقری کنی، مذاکرهکننده ارشد جمهوری اسلامی ایران که صبح روز گذشته برای ادامه مذاکرات رفع تحریم‌ها وارد وین شده بود، با روسای هیاتهای چین و روسیه دیدار کرد.
به گزارش «ایرنا»، علی باقری کنی، وانگ کوان و میخائیل اولیانوف در هتل کوبورگ پیش از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام رایزنی‌‌‌های دیپلماتیک داشتند. در این خصوص میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین روز گذشته با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «پیش از آغاز رسمی هشتمین دور گفتوگوهای وین، هیاتهای مذاکرهکننده ایران، روسیه و چین برای مقایسه یادداشت‌‌‌ها با یکدیگر دیدار کردند.»
اشتباه محاسباتی غرب
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز در ارتباط با مذاکرات وین و همچنین اظهارات چندی پیش وزیر امور خارجه مبنی بر اینکه فرانسه در مذاکرات وین تاکنون نقش سازندهای نداشته است، گفت: «در گفتوگوهای وین نگاه ما همواره رو به جلو بوده است و توصیه ما به طرفهای مقابل این است که با عزم رسیدن به یک توافق خوب به وین بیایند.» به گزارش «ایسنا»، وی ادامه داد: «آنچه برای ما تحمل‌‌‌ناپذیر است این است که برخی طرف‌‌‌ها با اشتباه محاسباتی فکر می‌‌‌کنند که می‌توانند وقت و انرژی جمع را با راه‌اندازی کمپین‌‌‌های ضد اطلاعاتی و اخبار تحریف شده بگیرند یا به دنبال خواسته‌‌‌های فرابرجامی باشند یا اینکه منافعی کمتر از برجام را برای ایران قائل شوند.» خطیبزاده تاکید کرد: «اگر همگی در وین با این دستور کار بیایند که گفتوگوها در کمترین زمان ممکن به نتیجه برسد و عزم جدی برای رسیدن به توافق داشته باشند به نتایج خوبی خواهیم رسید. من مطمئن هستم که در این دور به نتایج خوبی می‌‌‌رسیم.»
زمان پایان بی‌‌‌عملی تروئیکای اروپایی
خطیبزاده با اشاره به اینکه طرفین در این دور از مذاکرات وارد محتوا می‌‌‌شوند، توضیح داد: «فکر می‌‌‌کنم که سه کشور اروپایی عضو برجام بیش از همه می‌‌‌دانند که انتظار از آنها این است که به بی‌‌‌عملی خود پایان دهند و برنامه جدی خود را برای چگونگی بازگشت به تعهداتشان در ذیل برجام ارائه و اعلام کنند.»
رد توافق اقدام در مقابل اقدام
همچنین سخنگوی دستگاه دیپلماسی با رد توافق اقدام در مقابل اقدام، یعنی کاهش غنی‌سازی در مقابل رفع تحریم، گفت: «ما آمادگی داریم در یک توافق ابتدا مطمئن باشیم اقدامات انجام می‌شود چون همه اقدامات جبرانی ایران در چارچوب پادمان و براساس نیازهای جمهوری اسلامی انجام می‌شود؛ ضمن اینکه قانون مجلس الزام‌آور است.»
ایران به تنهایی هزینه برجام را داد
در ادامه خطیبزاده با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام با صبر راهبردی و به‌رغم همه فشارها و تحریم‌های ایالات متحده در چند سال اخیر به تنهایی سند برجام را زنده نگه داشت، گفت: «جمهوری اسلامی ایران بیش از این نمی‌تواند به تنهایی هزینه حفظ برجام را بدهد و به مشارکت همه اعضای ۱+۴ نیاز است تا حیات برجام ادامه یابد. خطیبزاده ابراز امیدواری کرد که طرف مقابل این فرصت را قدر بداند و برای هدف رفع تحریم‌ها به وین برود و اگر چنین شود توافق قابل دستیابی است.
استفاده از همه ظرفیت‌‌‌ها در وین
همچنین سخنگوی دستگاه سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که آیا عراقچی به تیم مذاکرهکننده برمی‌‌‌گردد یا نه، گفت: «تیم مذاکرهکننده جمهوری اسلامی ایران در وین یکی از ملی‌‌‌ترین تیم‌‌‌هاست که بسیاری از اعضای آن از قبل هم حضور داشتند.» سخنگوی وزارت امور خارجه یادآورشد: «با همه اعضای این تیم مذاکرهکننده در تهران مشورت‌‌‌ها انجام شد و همه هم در مذاکرات حاضر هستند تا در یک اجماع ملی و با استفاده از همه ظرفیت‌‌‌ها بدون هیچ نگاه حزبی این توافق جلو برود و این یکی از نمونه‌‌‌های عالی حکمرانی در رابطه با برجام است.»
مذاکرهکنندگان تاحصول توافق در وین می‌‌‌مانند
خطیبزاده همچنین گفت: «مادامی که لازم باشد فرزندان شما در اتاق مذاکرات باقی خواهند ماند. این دور به خاطر اعیاد میلادی متوقف شد و فرزندان ایران تا رسیدن به حصول نتیجه در وین می‌‌‌مانند و هر زمانی برای مشورت نیاز به تنفس باشد امر عادی و مرسومی است که انجام می‌شود.» وی تاکید کرد که هیات ایران «هم جدیت و هم اجازه توافقات» دارد.
واکنش به ضرب‌‌‌الاجل‌‌‌ها
خطیبزاده درباره اعلام برخی ضرب‌‌‌الاجل‌‌‌ها از سوی برخی طرفین گفت: «ما امیدواریم که آقای سالیوان به ضرب الاجل‌‌‌های خودخوانده‌‌‌ای که اعلام می‌‌‌کند حداقل خودش باور داشته باشد. در وین هستیم که در اولین فرصت به توافقی خوب برسیم.» به گزارش خبرگزاری تسنیم، وی ادامه داد: «برای ایران هیچ‌کدام از این تاریخ‌‌‌های ساختگی قراردادی الزام‌آور نیست، تنها موضوع مهم برای ما خطوط قرمز و منافع ملت‌‌‌مان است. به وین می‌‌‌رویم که به نتیجه برسیم و این کارزارهای رسانه‌‌‌ای برای ما مهم نیست.»
مکانیزم حضور بازرسان
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان همچنین در پاسخ به سوال دیگری در مورد اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی در مورد اینکه اجازه نمی‌‌‌دهیم که بازرسانی که سابقه امنیتی یا جاسوسی دارند به ایران بیایند و اینکه آیا ایران مکانیزمی برای این موضوع تعریف کرده، گفت: «من توصیه می‌‌‌کنم که جزئیات این موضوع را از سخنگوی سازمان انرژی اتمی بپرسید. البته به‌طور کلی عرض می‌‌‌کنم که فرآیند حضور بازرسان در ایران یک فرآیند شناخته شده است و مادامی که این فرآیند در چارچوب فنی با رعایت قوانین و ضوابط و رعایت اصل بیطرفی و رازداری انجام شود ما مشکلی برای حضور بازرسان در ایران در چارچوب پادمان و NPT نداریم.»
نشست افتتاحیه
نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام روز دوشنبه ساعت ۱۸ به وقت محلی (۳۰: ۲۰ به وقت تهران) در هتل کوبورگ آغاز شد. به گزارش «ایسنا»، علی باقری رئیس هیات مذاکرهکننده کشورمان صبح روز دوشنبه وارد وین شد. پیش از برگزاری نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام نشست‌‌‌های دوجانبه و سه جانبه میان هیات ایران و هیاتهای ۱+۴ انجام شد. همچنین علی باقری و انریکه مورا هماهنگ کننده مذاکرات ایران و ۱+۴روز گذشته برای انجام برخی هماهنگی‌‌‌ها در آغاز دور هشتم با یکدیگر دیدار کردند. نشست‌‌‌های کارشناسی در چارچوب کارگروه‌‌‌های تحریم‌ها و اقدامات هستهای از امروز سه‌شنبه برگزار می‌شود. شنیده‌‌‌های خبرنگار «ایسنا» حاکی از آن است که تمامی هیاتهای دیپلماتیک ۱+۴ و آمریکا از روز دوشنبه در وین حضور دارند.
آغاز مذاکرات بر سر محتوا
هشتمین دور مذاکرات احیای برجام و لغو تحریم‌ها روز دوشنبه ساعت ۱۸به وقت وین ۲۰:۳۰ به وقت تهران در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزیران خارجه ایران و ۱+۴ در وین آغاز شد. به گزارش «ایسنا»، علی باقری رئیس تیم مذاکرهکننده ایران بامداد روز دوشنبه در راس هیات سیاسی و کارشناسی درحوزه‌‌‌های مختلف حقوقی، اقتصادی و تجاری و هستهای راهی وین شد. پس از برگزاری نشست هماهنگی میان باقری و مورا، نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام در هتل کوبورگ تشکیل شد. هیات مذاکرهکننده آمریکا به سرپرستی رابرت مالی نیز در وین حاضرند و به طور مستقیم در جریان مذاکرات قرار دارند.
در مذاکرات دور هفتم دو طرف توانستند با وجود اختلافات شدید بر سر متون مشترک مذاکراتی به لحاظ شکلی به جمعبندی برسند. آخرین متنی که ایران و ۱+۴ بر سر آن به جمعبندی نسبی دست یافته بودند، مربوط به مذاکرات دور ششم در دولت حسن روحانی بود که بعد از تغییر دولت در ایران برخی بندها و پاراگراف‌‌‌ها بر اساس رویکرد دولت ابراهیم رئیسی مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفت و در برخی موضوعات دیدگاه‌‌‌های جدید مطرح شد.
به گزارش «ایسنا»، هیات مذاکرهکننده ایران ۸ آذرماه پس از سه ماه وقفه در مذاکرات و در حالی که کشورهای ۱+۴ به‌ویژه آمریکا و سه کشور اروپایی تصورش را نمی‌کردند، با متونی آماده وارد وین شد. ایران در میان جوسازی سه کشور اروپایی مبنی بر اینکه هیات ایرانی بدون برنامه مشخص و برای وقت کشی به وین آمده است، دو متن بازبینی شده منطبق بر روح و متن برجام را روی میز قرار داد.
این اقدام هیاتهای دیپلماتیک ۱+۴ به‌ویژه اروپایی‌ها را غافلگیر کرد تا جایی که آنها برای مشورت و بررسی این متون مجبور شدند به پایتخت‌‌‌هایشان بازگردند. ادامه دور هفتم پس از یک وقفه چند روزه ۱۸ آذر از سر گرفته شد و ۱+۴ در یک مذاکرات فشرده در نهایت با رویکرد تهران که در پیش‌‌‌نویس‌‌‌ها ارائه شده بود، موافقت کرد. اکنون دو پیش‌‌‌نویس جدید داریم؛ یکی درخصوص برداشتن تحریم‌ها و دیگری درباره اقدامات هستهای که ایران در صورت برداشته شدن تحریم‌ها اجرا خواهد کرد.
پرانتزهای روی میز
به این ترتیب بحث‌‌‌های شکلی درباره مذاکرات و چگونگی انجام آن در هماهنگی میان هیات‌‌‌ها انجام گرفته و اکنون در دور هشتم دو طرف وارد مباحث محتوایی می‌‌‌شوند و پرانتزهایی روی میز قرار می‌‌‌گیرند که شامل موضوعات کلیدی هستند.
با توجه به اینکه آمریکا بزرگ‌ترین نقض کننده برجام است و سه کشور اروپایی در این میان آمریکا را در اجرا نکردن تحریم‌ها همراهی کردهاند. باید دید این کشورها آمادگی پذیرش مسوولیت و تعهدات خود طبق برجام را دارند یا نه.
انتقاد ایران از اروپا
با این حال در دو دور مذاکراتی که تاکنون انجام گرفته است، ایران انتقادات زیادی را متوجه سه کشور اروپایی کرد. در حالی که انتظار می‌رفت این کشورها با از سرگیری مذاکرات در دولت ابراهیم رئیسی رویکردی مصالحه جویانه و میانجی گرانه میان ایران و آمریکا داشته باشند اما مواضع تند مقامات ارشد این کشورها و هیاتهای مذاکرهکننده آنها، فضای گفتوگوها را به سمت تنش و فشار سوق داد. در میان همه سم پاشی‌ها از سوی این کشورها و رسانه‌هایشان، مذاکرات در دومین مرحله از دور هفتم مثبت‌تر از آنچه همه فکر می‌کردند پیش رفت و طرفهای اروپایی و آمریکایی نظرات ایران در رابطه با اعمال تغییرات در متن پیشنهادی را پذیرفتند. از این رو باید گفت که تا اینجای کار مذاکرات در مسیری مرضی‌الطرفین در حرکت است.
گزافه‌‌‌گویی وزیر خارجه اسرائیل
از سوی دیگر در آستانه از سرگیری مذاکرات وین یائیر لاپید، وزیر خارجه و نخست‌‌‌وزیر گردشی رژیم صهیونیستی، برای «توافق خوب با ایران» نسخه پیچید.
به گزارش خبرگزاری فارس، نفر دوم کابینه رژیم صهیونیستی ساعاتی قبل از آغاز مذاکرات روز دوشنبه در وین با موضوع برداشتن تحریم‌های غیرقانونی و احیای برجام، مواضع این رژیم را بازگو کرد. به ادعای این مقام ارشد تنها رژیم دارنده سلاح اتمی در منطقه غرب آسیا، «اسرائیل با هر توافقی مخالفت ندارد. یک توافق خوب، موضوعی خوب خواهد بود.» نفر دوم کابینه ائتلافی رژیم صهیونیستی سپس لیستی از ادعاهای بی‌اساس این رژیم و حامیان غربی آن علیه ایران را ردیف کرد و به ایران اتهام زد. به گزارش خبرگزاری فارس، وی مدعی شد: «ما (رژیم صهیونیستی) با توافقی که باعث نظارت واقعی روی برنامه هستهای ایران نشود و همچنین باعث نظارت روی پول ایران و شبکه ترور ایران نشود، مخالف هستیم.» اظهارات لاپید در شرایطی مطرح شده که او و دیگر مقام‌‌‌های رژیم صهیونیستی طی ماه‌‌‌های اخیر بارها ضمن انجام سفر به آمریکا و دیگر پایتخت‌‌‌های غربی، علیه ایران و مذاکرات وین رایزنی‌‌‌های فشرده‌‌‌ای انجام داده‌‌‌اند.
