ماموریت در تهران پس از 17 سال

بن فرحان که امروز شنبه ۱۷ ژوئن- ۲۷ خرداد بر فرش قرمز میدان مشق، دستان همتای ایرانی خود را به نشانه حسن نیت می‌فشارد، حامل پیام ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی به سید ابراهیم رئیسی‌رئیس‌جمهور ایران است. پیامی که حاکی از تجدید دعوت از رئیس‌جمهور ایران برای سفر به عربستان است. دعوتی که به نظر می‌رسد با توجه به سرعت اجرایی شدن توافقات تهران و ریاض به شکل بازگشایی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های دو کشور، زودتر از آنچه که قابل تصور است می‌تواند رنگ واقعیت به خود گیرد و یادآور آخرین سفر رسمی رئیس‌جمهور اسبق ایران به عربستان به تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۹۱ باشد.از آخرین سفر رسمی یک مقام ارشد سعودی به تهران سال‌ها می‌گذرد.

عبدالعزیز بن عبدالله معاون وزیر خارجه وقت عربستان در شانزدهمین دوره نشست جنبش غیرمتعهدها از ۵ تا ۱۰ شهریور ۱۳۹۱ به تهران سفر و با محمود احمدی‌نژاد دیدار کرد. بندر بن سلطان رئیس شورای عالی امنیت ملی سعودی نیز سال ۱۳۸۶ به تهران سفر کرد. پیش از آن نیز سعود الفیصل وزیرخارجه وقت در ۲۲خرداد۱۳۸۵ و همچنین ۲۵ خرداد ۱۳۸۲ به ایران آمده بود. حضور در اجلاس سازمان همکاری اسلامی به میزبانی تهران که آن زمان کنفرانس اسلامی نامیده می‌شد، رویداد دیگری بود که باعث سفر امیرعبدالله ولیعهد وقت عربستان در سال ۱۳۷۶ به ایران شد.از دیگر محورهای سفر وزیرخارجه سعودی به تهران برای ورق زدن صفحه دیگر در روابط، بازگشایی سفارتخانه عربستان و بازدید از ساختمان سفارت است که در جریان حمله گروه‌های خودسر در دی ماه ۱۳۹۴ دچار خسارت شده و به همین دلیل، دیپلمات‌های سعودی در طول دو ماه گذشته یعنی از زمان اعلان توافق ایران و عربستان در یکی از طبقات هتل اسپیناس مستقر شده‌اند. رایزنی در خصوص تحولات مربوط به روابط دوجانبه و موضوعات منطقه‌ای از دیگر ابعاد سفر بن فرحان به تهران و دیدار با امیرعبداللهیان است.

بازه زمانی این سفر نیز حائز اهمیت است و در فضای رفت و آمدهای دیپلماتیک بر سر آنچه توافق موقت بر سر مذاکرات برجامی خوانده می‌شود، صورت می‌گیرد. همچنین میانجی‌گری‌ها میان ایران و مصر به ابتکار عمان و عراق از دیگر تحولاتی است که در فضای کنونی مطرح است. این مساله به‌ویژه با توجه به نقش منطقه‌ای عربستان و روابط با ایالات متحده و غرب حائز اهمیت است. پیش از این سفر، اجلاس وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس با استقبال از حل و فصل مسالمت‌آمیز موضوع هسته‌ای ایران، مجددا خواستار مشارکت دادن این بلوک منطقه‌ای در هر گونه توافق احتمالی شده بود. از این منظر است که به‌رغم توافق ایران و عربستان و تنش‌زدایی بین این دو بازیگر، همچنان سعودی‌ها نگرانی‌هایی را از بابت برنامه هسته‌ای و نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی احساس می‌کنند و به دنبال رفع نگرانی‌ها در این دو مساله هستند.

دو حوزه‌ای که همچنان این پتانسیل را دارد که توافق ایران و عربستان برای بازگشت به روابط دوجانبه را در بعد منطقه‌ای تحت الشعاع قرار دهد. در همین زمینه فارن پالیسی هفته گذشته در یادداشتی تحلیلی نوشت: داستان بزرگ در مورد توافق ایران و عربستان با ابتکار چین، توسعه یک خاورمیانه با‌‌‌ثبات‌‌‌تر و آرام‌‌‌تر نیست که در آن بازیگران منطقه‌‌‌ای امور را به دست بگیرند تا آینده‌‌‌ای بهتر را رقم بزنند. در واقع ساده‌‌‌تر از این است: سعودی‌‌‌ها شکست خوردند و عادی‌‌‌سازی روابط دیپلماتیک با ایران تنها پوششی برای این شکست است.