موانع توافق موقت چیست؟

دنیای اقتصاد : عقیل عباس نویسنده و تحلیلگر عراقی در اسکای نیوز عربی وابسته به امارات عربی متحده نوشت: اخیرا خبرهایی درباره مذاکرات محرمانه غیرمستقیم بین ایالات متحده آمریکا و ایران به منظور دستیابی به توافق موقت به بیرون درز کرده است. به گزارش دیپلماسی ایرانی در ادامه این مطلب آمده است: اگر جزئیات درز کرده درست باشد‌، این توافق‌نامه یک پیروزی موقت برای ایران در اوضاع بین‌المللی کنونی محسوب می‌شود، ‌ اوضاعی که آمریکا و متحدان غربی آن را زیر فشار قرار داده است. هم اکنون کشورهای غربی بر جنگ در اوکراین متمرکز شده‌اند. ایران از این شرایط بهره‌برداری زیادی کرده؛ چرا که از سخت‌گیری در اجرای تحریم‌های کشورهای غربی علیه ایران کاسته شده و به این کشور اجازه صدور نفت داده شده است؛ به طوری که صادرات نفت ایران در ماه‌های اخیر به یک و نیم میلیون بشکه در روز رسید. آمریکا برای جلوگیری از افزایش قیمت جهانی نفت‌، چشم خود را به روی این اقدام ایران بسته است.

عامل دیگری که آمریکا و متحدان غربی آن را زیر فشار قرار داده، همکاری نظامی فزاینده ایران و روسیه است به‌ویژه بعد از آنکه به اعتقاد غرب، ایران، روسیه را به پهپادهای انتحاری «شاهد» مجهز کرد و به ادعای غربی‌ها از این پهپادها برای حمله به زیرساخت‌های اوکراین مانند نیروگاه‌های برق استفاده شد. اخیرا نیز منابع رسمی آمریکایی اعلام کردند ایران در حال احداث کارخانه تولید پهپاد در روسیه با همکاری این کشور است و در مقابل، تلاش می‌کند سلاح‌های سنگین و پیشرفته به خصوص هواپیما و بالگرد برای نوسازی نیروی هوایی قدیمی خود از روسیه خریداری کند. اگر اخبار مربوط به توافق هسته‌ای موقت درست باشد، ایران باید همکاری نظامی کنونی با روسیه را به عنوان یکی از شروط امضای چنین توافقی متوقف کند.

عامل سومی که تاثیر بیشتری بر تصمیم آمریکا و همچنین ایران برای پیش رفتن به سوی توافق موقت داشته‌، به اسرائیل و تصمیم فزاینده این کشور برای نابود کردن کامل برنامه هسته‌ای ایران از طریق حملات فشرده هوایی و موشکی مربوط است. آمریکا با این برنامه اسرائیل مخالف است و برای جلوگیری از آن اعمال فشار می‌کند. طبعا ایران نیز ساکت نخواهد ماند و از زرادخانه عظیم موشک‌های بالستیک و هم‌پیمانان خود برای پاسخ دادن به این حملات استفاده خواهد کرد. اگر چنین آتشی در خاورمیانه شعله‌ور شود هیچ کس حتی آمریکا نمی‌داند چطور باید آن را خاموش کند. این سناریو کابوسی برای آمریکاست که تلاش می‌کند به هر قیمتی مانع وقوع آن شود.

به رغم نیاز هر دو طرف برای دستیابی به توافقی موقت که در خدمت منافع‌شان باشد‌، دستیابی به چنین توافقی با چالش‌های بزرگی مواجه است. هم‌پیمانان آمریکا در منطقه به خصوص اسرائیل و بسیاری از نمایندگان کنگره آمریکا با این توافق مخالف هستند. دولت بایدن می‌تواند این چالش‌ها را پشت سر بگذارد ولی چالش بزرگ‌تر و دشوارتری که ممکن است مانع امضای این توافق شود‌، بی‌اعتمادی بین ایران و آمریکاست که در گذشته نیز مانع دستیابی به توافق نهایی یا درازمدت بین دو کشور شده است. این تردید این بار شدیدتر است؛ زیرا توافقی که درباره آن صحبت می‌شود، رسمی و مکتوب نیست و بیشتر به تفاهم ضمنی شبیه است تا به توافق رسمی و نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای ایران نقش زیادی در تداوم آن دارد؛ در حالی که ایران معمولا این سازمان و بازرسانش را به موضع‌گیری علیه خود متهم می‌کند. خلاصه اینکه امضای چنین تفاهم‌نامه‌ای بسیار دشوار است ولی غیرممکن نیست و مساله این بار به آمادگی ایران بستگی دارد که به چنین تفاهمی فرصت موفقیت بدهد.