تمدید معافیت 9 کشور از تحریم‌های نفتی

دنیای‌اقتصاد- مرجان توحیدی: بالاخره هشتم دسامبر فرا رسید و تعدادی از خریداران آسیایی و آفریقایی نفت ایران مطمئن شدند که برای شش ماه دیگر از معافیت‌های تحریم خرید نفت ایران برخوردار شده‌اند. هیلاری کلینتون وزیر خارجه ایالات متحده در بیانیه‌ای ضمن اعلام این موضوع تاکید کرد که ۸ کشور آسیایی به همراه آفریقای جنوبی به علت کاهش حجم واردات نفت خود از ایران مشمول تمدید معافیت‌های ایالات متحده شده‌اند. بر این اساس چین، هند، مالزی، کره جنوبی، سنگاپور، آفریقای جنوبی، سریلانکا، ترکیه و تایوان از معافیت تحریم نفتی ایران به مدت ۱۸۰ روز دیگر برخوردار شده‌اند. علاوه بر کشورهای فوق، در ماه مارس سال آینده میلادی (اسفند ۹۱ و فروردین ۹۲) موضوع تمدید معافیت کشورهای بلژیک، بریتانیا، چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان، یونان و ژاپن برای انجام مبادلات نفتی و تجاری با ایران مجددا بررسی خواهد شد.

منظور از معافیت‌های تحریمی این است که این کشورها در صورت فعالیت در بخش نفت ایران از مبادلات بانکی آمریکا حذف نمی‌شوند. این معافیت البته در شرایطی برای این ۹ کشور در نظر گرفته شده است که باز هم آمریکا بنا دارد تا اقدامات سختگیرانه‌تری را برای همین میزان مبادلات نفتی البته برای ایران ایجاد کند.

به گفته دیوید کوهن، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا، طبق یکی از مصوبات کنگره که قرار است از فوریه سال ۲۰۱۳ میلادی (بهمن ماه سال جاری) به مورد اجرا گذاشته شود، هزینه کرد درآمد ناشی از فروش نفت ایران با کشورهایی که بنا به مجوز آمریکا در لیست معافیت‌ها قرار گرفته‌اند، محدود می‌شود. به این شکل که ایران تنها حق دارد تا درآمد حاصل از فروش نفت خود را صرفا در بانک‌های کشور طرف قرارداد ذخیره کرده و در همان کشور مقصد هزینه کند و به تبادل تجاری بپردازد. به این ترتیب ایران از این پس قادر نخواهد بود تا پول حاصل از فروش نفت خود را از کشورهای طرف قرارداد خارج کرده و با کشورهای دیگر به مبادلات مالی و تجاری بپردازد.

این افزایش محدودیت برای تبادلات نفتی بین ایران و خریدارانش، در شرایطی است که ایالات متحده سال گذشته میلادی طبق قانونی که به تصویب کنگره آمریکا و به امضای اوباما رسید، در اقدامی یک جانبه کشورهایی را که به واردات نفت از ایران ادامه دهند مورد تحریم‌ها قرار داده و از دسترسی به نظام مالی آمریکا محروم کرد.این قانون همچنین اوباما را موظف می‌کند که هر شش ماه یک بار این معافیت‌ها را بررسی کند. به این شکل که در صورتی که خریداران نفت ایران حجم خرید خود را از این کشور کاهش دهند، می‌توانند همچنان به فعالیت‌های تجاری خود با ایران ادامه دهند و البته دیگر از سیستم مبادلات بانکی آمریکا هم حذف نمی‌شوند.

خبر تمدید معافیت‌های کشورها از تحریم‌های نفتی ایران در حالی منتشر می‌شود که دولت آمریکا در فروردین ماه سال جاری، ۱۱ کشور و اواخر خرداد ماه همین سال هم ۷ کشور دیگر از جمله چین و هند را به دلیل آن که خرید نفت خود را از ایران کاهش داده بودند، در زمره کشورهای معاف از تحریم‌ها قرار داده بود و اکنون هم باز به دلیل کاهش حجم خرید از ایران تعدادی از همین کشورها معافیت‌شان توسط وزارت خارجه آمریکا تمدید شده است. یکی از همین کشورها هم ترکیه است که دقیقا برای برخورداری از معافیت‌های ایالات متحده ظرف ماه میلادی گذشته ۲۰ درصد از واردات نفت خود از ایران را کاهش داد. برخی از این کشورها هم مثل سریلانکا در مقطعی مجبور به قطع واردات نفت خود از ایران شدند. اما هم‌اکنون می‌توانند از معافیت‌ها بهره‌مند شوند.

بر همین اساس «هیلاری کلینتون»، وزیر خارجه آمریکا هم روز جمعه گذشته طی بیانیه‌ای اعلام کرد: آمریکا و جامعه بین‌الملل به ادامه فشارها بر رژیم ایران تا زمانی که این کشور به نگرانی‌ها در زمینه برنامه هسته‌ای‌اش بپردازد، متعهد است. به همین دلیل من خوشحالم که اعلام کنم چین، هند، مالزی، کره جنوبی، سنگاپور، آفریقای جنوبی، سریلانکا، ترکیه و تایوان به دلیل کاهش‌های بیشتر در حجم خرید نفت خام از ایران، بار دیگر می‌توانند از تحریم‌های آمده در بند ۱۲۴۵ قانون اختیار دفاع ملی سال مالی ۲۰۱۲ معاف شوند.به گزارش خبرگزاری فارس، این بیانیه می‌افزاید: من متعاقبا به کنگره گزارش خواهم کرد که معافیت از تحریم‌ها پیرو بند ۱۲۴۵ قانون اختیار دفاع ملی برای مبادلات مشخص و درخصوص نهادهای مالی در این کشورها برای یک دوره زمانی ۱۸۰ روزه به کار گرفته خواهد شد. علاوه بر کشورهای فوق، در ماه مارس سال آینده معافیت کشورهای بلژیک، بریتانیا، چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان، یونان و ژاپن برای انجام مبادلات نفتی و تجاری با ایران بررسی خواهد شد.

همچنین به گزارش ایرنا هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا در بیانیه خود ادعا کرد: تولید نفت ایران در ماه‌های سپتامبر و اکتبر ۲۰۱۲ در مقایسه با مورد مشابه سال گذشته یک میلیون بشکه در روز کاهش داشته است.البته چندی پیش برخی از چهره‌های شاخص مجلس از جمله محمدرضا باهنر و غلامرضا مصباحی مقدم هم پس از جلسه‌ای غیرعلنی که با وزیر نفت در مجلس داشتند از کاهش تولید نفت ایران در پی تحریم‌ها سخن گفته بودند. هرچند اظهارات وزیر نفت در آن جلسه رسانه‌ای نشد.

تردید در فعالیت‌های خریداران نفت در ایران

اما علاوه بر موضوع معافیت از تحریم ها، دفتر حسابداری حکومتی آمریکا به عنوان یکی از دیده‌بان‌های دولت این کشور که به بررسی فعالیت‌های نفتی کشورها در ایران می‌پردازد و میزان کاهش یا افزایش فعالیت آنها بر اساس تحریم‌ها را به کنگره اعلام می‌کند، اخیرا طی گزارشی به بررسی نقش برخی کشورها در میادین نفتی ایران پرداخته و از قطع همکاری تعدادی از آنها خبر داده است. بر همین اساس و بنا به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از رویترز، دفتر حسابداری حکومتی آمریکا (GAO) اکثر شرکت‌های فعال در بخش‌های نفتی ایران از جمله کشورهایی هستند که روز جمعه گذشته معافیت ۶ ماهه از تحریم‌های ایران را دریافت کردند.

بنا به این گزارش، فعالیت‌های چین شامل سهم ۵۱ درصدی شرکت «سینوپک» در میدان نفتی یادآوران و منافع شرکت ملی نفت چین در پروژه توسعه میدان آزادگان است. همچنین، شرکت صنعتی «دائلیم» کره جنوبی در توسعه میدان‌های گازی پارس جنوبی وهمچنین در پروژه گاز طبیعی مایع «تمبک» در ایران فعال است.

اما سه شرکت هندی شرکت ملی نفت هند، «اُ ان‌جی‌سی» ودیش و«اُیل ایندیا» که در میدان گازی بلوک «فارسی» سهم دارند به «جی‌ای‌اُ» اعلام کردند که قراردادهای خدمات اکتشافی آنها تمام شده است و آنها هیچ برنامه‌ای برای دنبال کردن این پروژه ندارند.

همچنین شرکت «ساسول» آفریقای جنوبی در یک سرمایه‌گذاری مشترک با ایران فعال بوده، اما اخیرا اعلام کرده است که در تلاش برای کناره‌گیری از این همکاری است. دفتر حسابداری حکومتی آمریکا در گزارش خود خاطرنشان کرد: ۸ شرکت دیگر از چین، مالزی، هند، کرواسی و ونزوئلا وجود دارند که اثبات فعالیت اخیر آنها در ایران مشکل است. براساس این گزارش، شرکت سوریه‌ای «سایترول» به ایران بنزین فروخته است و در ۱۰ ماه آگوست توسط آمریکا تحریم شد.

هشدار نسبت به عواقب دیپلماتیک تحریم‌ها

از سوی دیگر اما جمعی از مقامات سابق آمریکا با انتشار گزارشی به باراک اوباما درباره هزینه‌های دیپلماتیک تحریم ایران هشدار دادند.به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از انرژی تریبون، گروهی متشکل از کارشناسان امنیتی- ملی به همراه قانون‌گذاران سابق آمریکا به «باراک اوباما» هشدار دادند که «تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران که از سوی آمریکا رهبری می‌شود به طور فزاینده‌ای سبب بروز سردرد دیپلماتیک برای دولت اوباما شده است.»

در بخشی از این گزارش که با نام «سنجش مزایا و هزینه‌های تحریم ایران» منتشر شده آمده است: ادامه تحریم‌ها سبب بروز تنش میان آمریکا با روسیه و چین شده؛ به طوری‌که به واسطه این تنش‌ها واشنگتن نتوانسته به وحدت نظری در شورای امنیت سازمان ملل در خصوص لیبی و سوریه برسد.

آسیا تایمز نیز درباره این گزارش می‌نویسد: در گزارشی که به امضای بیش از ۳۰ نفر از کارشناسان و مقامات سابق آمریکایی رسیده، آمده است: بعید است که ایران در صورت لغو نشدن تحریم‌هایی که در یک دهه گذشته علیه این کشور وضع شده، از فعالیت‌های هسته‌ای خود دست بکشد. در بخش دیگری از این گزارش آمده است: شاید تحریم‌ها سبب شود که ایران سر میز مذاکره بنشیند؛ اما این نکته مشخص نیست که آیا این تحریم‌ها به تنهایی سبب رسیدن به توافق یا تغییر رفتار سیاسی ایران می‌شود یا خیر. در این گزارش ۸۶ صفحه‌ای آمده است: اگر ایران این‌طور نشان دهد که حاضر است در برنامه هسته‌ای خود تجدید نظر کند در عوض باید پاسخ مثبتی را از جانب غرب مشاهده کند. در میان امضاکنندگان این گزارش، نام چند مقام سابق جمهوری‌خواه آمریکا نیز دیده می‌شود.