نمایندگان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» نقاط ضعف ایران در سیاست کریدوری را بررسی کردند
جای خالی دبی و دوحه در ایران
مشکل تحریم‌ها و زیرساخت‌هاست
جلال رحیمی‌جهان‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به موقعیت ایران و پتانسیل بالقوه برای ترانزیت، گفت: موقعیت جغرافیایی ایران به گونه‌ای است که می‌تواند راه ارتباطی بخشی از کشورهای آسیای میانه مانند ترکمنستان، تاجیکستان و کشورهای پیرامون آنها را فراهم کند. از سوی دیگر ایران می‌تواند خط ارتباطی روسیه به آب‌های آزاد باشد. همچنین در منطقه شرق به غرب می‌تواند خط انتقال افغانستان و هند به اروپا در مسیر ریلی، ترانزیت حمل‌ونقل جاده‌ای یا در عرصه کشتیرانی باشد و ارتباط شمال به جنوب و شرق به غرب را ایجاد کند.
او ادامه داد: ایران موقعیت مناسبی دارد و به عنوان مثال ما می‌توانیم مسیر انتقال تاجیکستان از خاک افغانستان به منطقه آزاد دوقارون و از دو قارون به بندرعباس و چابهار باشیم. همچنین می‌توانیم افغانستان را به اروپا مرتبط کنیم و عکس. از سوی دیگر می‌توانیم کشورهای غرب ایران شامل عراق و ترکیه را به شبه قاره هند مرتبط کنیم. اما متاسفانه از این ظرفیت‌ها به خوبی استفاده نشده است. این نماینده مجلس در خصوص احکام برنامه هفتم برای توسعه ترانزیت، تاکید کرد: واقعیت این است که در برنامه پنج‌ساله هفتم تصمیماتی به صورت کلی گرفته شده است، اما معتقدم برنامه واضح و مشخصی برای این امر وجود ندارد و برنامه اجرایی کارآمدی به چشم نمی‌خورد. تصمیماتی پیرامون مسیرهای ترانزیتی، حمل‌ونقل، نوسازی ناوگان‌های حمل‌ونقل باری و جاده‌ای روز گذشته در مجلس گرفته شد و در برنامه هفتم وجود دارد.
اما به نظر من برنامه هفتم می‌توانست در حوزه حمل‌ونقل و مسیرهای عبور کامل‌تر باشد. رحیمی با اشاره به تحریم‌ها اظهار کرد: دو مشکل در حوزه اینکه چرا کریدور حمل‌ونقل نمی‌شویم، وجود دارد. نخستین مشکل اینکه زیرساخت‌های ما ضعیف است. برای مثال در مسیر جاده‌ای مشهد به تهران از هزار کیلومتر تنها ۳۲ کیلومتر بزرگراه است. اگر بخواهیم کامیون‌های آسیای میانه را از ایران به ترکیه عبور بدهیم، بهترین مسیر ایران است، اما از کدام زیر‌ساخت‌ها در این مسیر استفاده کنند! مشکل دوم مساله تحریم‌ها است. تحریم‌ها باعث شده بسیاری از کشور‌ها رغبتی به همکاری با ما نداشته باشند و چه در حمل‌ونقل هوایی و چه حمل‌ونقل زمینی و ریلی ما را دور بزنند. او خاطرنشان کرد: معتقدم ایران به لحاظ فرودگاهی می‌توانست مرکز تبادلات شرق و غرب باشد که دبی و قطر جایگزین ما شدند و ما زیرساخت در فرودگاه نداریم.
اگر فرودگاه امام را نگاه کنید شرکت‌های هوایی و زیرساخت فرودگاهی ما مناسب نیست. تحریم‌ها هم مشکل را بیشتر کرده است. این عضو کمیسیون امنیت ملی با اشاره به ارجاع بند مربوط به اعطای مجوز به شرکت‌های خارجی برای پرواز در مسیرهای داخلی به کمیسیون تلفیق، گفت: روز یکشنبه می‌خواست تصمیم خوبی در مجلس گرفته شود، اما متاسفانه هیات رئیسه مجلس نمی‌دانم به چه دلیل این ماده را به کمیسیون تلفیق ارجاع دادند. بر اساس آن بند قرار بود شرکت‌های هوایی خارجی در ایران و در حوزه حمل‌ونقل اجازه فعالیت داشته باشند که می‌توانست به صنعت هوانوردی، راحتی مردم و گسترش امکانات هوایی ما کمک کند و رقابت ایجاد و نیازهای ما را برطرف کند. اما نمی‌دانم به چه دلیل هیات رئیسه مجلس این ماده را به کمیسیون تلفیق ارجاع دادند. زمانی‌که به کمیسیون تلفیق ارجاع می‌دهند، ساعت ۱۲ شب بارگذاری می‌شود و ۸ صبح رای‌گیری می‌شود و نمی‌دانیم چه شد!
دلیل ندارد که موضوعات به این مهمی را اجازه ندهند که در صحن مجلس به تصویب برسد. رحیمی در خصوص پیامدهای کم‌توجهی و بی‌توجهی به بحث ترانزیت، گفت: ما جایگاهمان را در حمل‌ونقل جهانی و مسیرهای ترانزیت از دست دادیم و نه مسیر شمال به جنوب و نه شرق به غرب ما مسیر تردد بین‌المللی نیست. از سوی دیگر فرودگاه‌های ما نیز محل نشست و برخاستن هواپیماهای متعدد نیست. اگر نگاهی به نقشه پروازها داشته باشید متوجه می‌شوید مسیر هوایی ایران به چه نحوی است. مسیر ریلی هم وضعیت مناسبی ندارد و اگر شما بخواهید به مشهد بروید باید ۱۰ نفر را ببینید تا یک بلیت قطار بگیرید.
کریدور شمال- جنوب فعال می‌شود؟
همچنین جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه با دفاع از بخش ترانزیت در برنامه هفتم، گفت: در برنامه هفتم در حوزه راه و شهرسازی و بخش ترانزیت برنامه‌های شفافی داریم و دولت را مکلف کردیم که زیر‌ساخت‌ها را در طول برنامه آماده کند. همچنین دولت مکلف به فعال کردن کریدورهای شمال به جنوب و بخش دریایی شد. او ادامه داد: در بخش دریایی دولت را موظف کردیم که به اقتصاد دریا یک نگاه ویژه داشته باشد چون تاکنون به اقتصاد دریا کمتر توجه کرده‌ایم. معتقدم ما دشمنان سرسختی داریم که سعی می‌کنند مسیرهایی را که برای ترانزیت از کشور ما به صرفه است؛ تغیر دهند و حتی برای این کار بخشی از سوختشان را هم بدهند تا ایران نتواند از اقتصاد ترانزیت و دریا بیشتر بهره بگیرد. اما جمهوری اسلامی برای توسعه تزانزیت تلاش می‌کند.
در قانون برنامه هفتم نیز اقتصاد دریا را شفاف دیدیم و بندی را تصویب کردیم تا دولت زیر‌ساخت‌ها برای سوخت‌گیری کشتی‌ها در ساحل ما را آماده کند. این عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم گفت: ترانزیت زمینی، دریایی و هوایی در مبادلات اقتصادی دنیا بسیار مهم هستند و امروز خریدها به صورت اینترنتی انجام می‌شود و محصولات از یک کشور به کشور دیگر منتقل می‌شود و نیاز به ترانزیت دارند. ما در این بخش دچار مشکلات اساسی هستیم. اما ایران برای بیمه کشتی‌ها تلاش می‌کند و امنیت کشتی‌ها را تضمین می‌کند که بتواند ترانزیت و ارتباطات کالایی را بیشتر توسعه بدهد.
عوارض بی‌توجهی در زیرساخت ترانزیت
رمضانعلی سنگدوینی، عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه نیز گفت: زمانی‌که ارتباطمان را با همسایگان و دنیا برقرار می‌کنیم کریدورهای ما باید کریدورهای حمل‌ونقلی قوی باشد. در استان گلستان کریدور حمل‌ونقلی با ترکمنستان داریم که باید آن را تقویت کنیم. هم حمل‌ونقل ریلی و هم حمل‌ونقل جاده‌ای را باید تقویت کنیم و این موضوع در برنامه هفتم توسعه دیده شده است. او ادامه داد: یک بخش مهمی از اقتصاد و تجارت در حمل‌ونقل است. البته باید ترانزیت دریایی را هم تقویت کنیم که روز گذشته در مجلس اقتصاد دریا مطرح شد و مصوبات خوبی در این زمینه داشتیم. این عضو کمیسیون تلفیق با اشاره به تحریم‌ها اظهار کرد: در حال حاضر با توجه به پیوستن ایران به بریکس، سازمان همکاری شانگهای، اوراسیا و داشتن ۱۶ همسایه می‌توانیم تبادل تجارت و اقتصاد داشته باشیم.
اما در درون کشور در تحریم قرار گرفته‌ایم. باید داخل کشور را آزاد کنیم. واردات در گمرکات گیر کرده و باید این مسائل را حل کنیم. با همکاری با کشورهای اطراف ما و کشورهایی که در گروه‌هایی که در آنها عضو هستیم می‌تواند مشکل تحریم را بر طرف کند. سنگدوینی به پیامدهای بی‌توجهی در ترانزیت اشاره و خاطرنشان کرد: اگر کم توجهی و بی‌توجهی در زیرساخت ترانزیت داشته باشیم مطمئن باشید که در اقتصاد، تجارت و اشتغال تاثیر می‌گذارد. به این موضوع در برنامه هفتم توجه شده و دولت باید به میدان بیاید و این برنامه را اجرایی کند. ما یکی از بهترین کریدورهای هوایی دنیا را داریم. یکی از موضوعاتی که روز یکشنبه در مجلس مطرح شد این بود که کشورهای همسایه به ناوگان هوایی ما بیایند و کمک کنند و حمل‌ونقل هوایی ما رونق پیدا کند. این موضوع به کمیسیون تلفیق ارجاع داده شد و مطمئن باشید که کمیسیون مجددا این موضوع را تایید می‌کند. در شرایط تحریم باید از ناوگان هوایی همسایگان استفاده و آنها را به میدان بیاوریم و بر اساس مقررات داخلی با شرکت‌های هواپیمایی‌مان همکاری کنند.
