دنیای اقتصاد - به اعتقاد هاشمی رفسنجانی ، مسائل مستحدثه مسائلی هستند که هر لحظه اتفاق می‌افتند و در دوران کنونی، ما باید با عقل و منابعی که در اختیار داریم، آن‌ها را حل کنیم. وی می گوید: اگر فقه تخصصی را بپذیریم، باید تقلید تخصصی را هم بپذیریم و این‌گونه لازم نیست کسی در همه امور از یک نفر تقلید کند و اگر این دو را پذیرفتیم، باید شورای فقهی را هم بپذیریم. هاشمی رفسنجانی با غیرقابل استفاده دانستن روایات هزار سال پیش پیشنهاد داد:

تشکیل شورای فقهی برای مدیریت کلان کشور

آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، با تاکید بر فواید فقه مقارن برای حل مسائل روز، خواستار تدریس آن در حوزه‌ها شد.

به گزارش ایسنا، رییس مجلس خبرگان رهبری که در همایش «اجتهاد در دوره معاصر» که از سوی دانشگاه مذاهب اسلامی در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شده بود، سخن می‌گفت، افزود: اگر توجه به عقل و خواست قرآن در اجتهاد جدی گرفته شود، به تخصص در رشته‌های مختلف فقهی بها دهیم، بحث‌های فقه مقارن را جدی بگیریم، تقلید را تخصصی کنیم، شورای فقهی حداقل برای مسائل عمده‌ مدیریت کشور تشکیل شود و علمای اهل تسنن و تشیع در دانشگاه‌ها و اجلاس‌ها با هم همراهی کنند، می‌توان به وحدت جهان اسلام امید داشت و برای اداره جهان به ظرفیت اسلام اتکا کرد تا از این طریق بتوانیم به اهداف اسلام، پیامبر، انقلاب اسلامی و خواست علمای شیعه و سنی دست پیدا کنیم.

هاشمی افزود: نمی‌توان جامعه‌ای را که تحت عنوان اسلام اداره می‌شود، با برخی روایاتی مدیریت کرد که هزار و چند سال پیش در آن شرایط بدون اجتهاد، بدون توجه به عقل و بی‌توجه به مصالح و مفاسد، نقل شده است. در آن دوران موضوع هوا و فضا، اعماق چند هزار متری زمین و مسائل پیچیده‌ امروزی وجود نداشت. مسائل مستحدثه مسائلی هستند که هر لحظه اتفاق می‌افتند و در دوران کنونی، ما باید با عقل و منابعی که در اختیار داریم، آن‌ها را حل کنیم.

رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: فقه امروز علما و حوزه‌های ما با دوران‌های قبل قابل‌مقایسه نیست. درست است که فقه سیاسی در اعماق فقه ما وجود دارد، ولی باید قدری تغییر کند و بزرگ‌تر شود. احکام سیاسی اداره کشور، قانون‌گذاری و قضا ده‌ها برابر آنچه در گذشته نوشته‌ایم، فروع دارد؛ پس باید درباره‌ این مسائل بحث شود و اینها هم وارد قوانین ما شوند.

هاشمی رفسنجانی همچنین با اشاره به غلبه‌ حاکمیت جهانی بر حاکمیت ملی در عصر حاضر یادآور شد: جهانی شدن یعنی هر روز قدرت دولت‌های محلی به نفع اداره‌ جهانی کم شود. ما در بسیاری مسائل اختیار را به دست سازمان‌های بین‌المللی می‌دهیم. اسلام هم که یک دین جهانی و همیشگی است که به زمان و مکان محدود نیست و حتما برای اینها اصول دارد؛ از این رو حوزه‌ علمیه باید وارد این‌گونه اصول نیز بشود.

هاشمی رفسنجانی همچنین با اشاره به لزوم تغییر برخی احکام در دوره‌ جدید اظهار کرد: من یک بار به خاطر مساله‌ ارث در خانواده خودمان فکر کردم که چرا حکمی وجود دارد که می‌گوید همسران نمی‌توانند از زمین ارث ببرند؟ این مساله برای من قابل توجیه نبود؛ چرا که قرآن این را نمی‌گوید و تنها بحث یک چهارم از اموال همسر مطرح است. پس از بررسی این مساله متوجه شدم به خاطر موضوعی که در زمان فوت پیامبر درباره مالکیت زمین از سوی یکی از همسران ایشان وجود داشته، بحثی بر سر این امر بین شیعه و سنی پدید آمده است.

رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: این فتوای بسیار معروفی است که اکنون هم به آن عمل می‌شود و زن‌ها نمی‌توانند حق خود را از ارث همسر بگیرند؛ پس از اینکه به قم رفتم و با مراجع دیگر صحبت کردم آن‌ها گفتند با احتیاط و مصالحه در این زمینه عمل شود. صحبتی هم با رهبری در این‌باره داشتم، ایشان دستور دادند علما در جلسه‌ شب‌های پنج‌شنبه در این‌باره بحث کنند. آیت‌الله شاهروی این بحث را آغاز کرد و این فتوا خیلی اصلاح شد. اکنون هم به مجلس رفته تا به صورت قانون درآید.

وی تاکید کرد: توجه کنید ۱۴ قرن است حق زنان در ارث شوهرانشان پایمال می‌شود. موارد بسیار زیاد دیگری هم از این قبیل وجود دارد. خاصیت فقه مقارن، پیداکردن همین حقیقت‌ها است؛ این‌طور جلسات و سمینارها هم بسیار مفید است و دانشگاه فقه مقارن هم می‌تواند در این زمینه بسیار مفید باشد. موضوع مهم این است که فقه مقارن را در حوزه‌ها جزو درس علما قرار دهیم.

هاشمی رفسنجانی با تاکید بر لزوم تخصصی شدن اجتهاد اظهار کرد: یک مجتهد به تنهایی در همه‌ ابواب مورد نیاز فقهی مردم نمی‌تواند متخصص باشد. چه‌طور فردی می‌تواند در عمر ۴۰-۳۰ ساله تحصیل خود، همه‌ این حقوق را که هر کدام تخصص بزرگی است بداند؟ لذا ما باید به سمت فقه تخصصی در یک حکومت اسلامی برویم؛ زیرا دخالت در امور مردم با فقه تخصصی امکان‌پذیر است.

رییس مجلس خبرگان رهبری همچنین گفت: اگر فقه تخصصی را بپذیریم باید تقلید تخصصی را هم بپذیریم و این‌گونه لازم نیست کسی در همه امور از یک نفر تقلید کند. اگر این دو را پذیرفتیم باید شورای فقهی را هم بپذیریم. وقتی با سیاست می‌خواهیم همه جامعه را اداره کنیم، شورای نگهبان ناظر مجلس باید همه‌ تخصص‌ها را در خود داشته باشد و نظر تخصصی بدهد. وی تاکید کرد: لامحاله در دوره تخصصی شدن رشته‌های فقهی به شورایی شدن فقه می‌رسیم و اساس همه‌ اینها باید بر عقل استوار باشد. ضمن اینکه باید به چارچوب اجتهاد هم توجه کرد که قرآن و سنت، مبانی اصلی ما در این راه هستند.

هاشمی رفسنجانی اظهار کرد: من پیشنهادی در فقه مقارن دارم که علمای شیعه و سنی می‌توانند بنشینند و در این‌باره بحث کنند؛ اینکه طبق روایت متواتر ثقلین باید مرجعیت اهل بیت را پذیرفت؛ البته نه به شکل انحصاری بلکه به عنوان یک مرجع مطمئن. اگر فقه مقارن وجود داشته باشد و علما و فقهای ما با یکدیگر بنشینند می‌بینند که مرجعیت اهل بیت از مراجع قابل اتکا است.

رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام یادآور شد: زمانی که بسیار جوان بودم و در درس آیت‌الله بروجردی شرکت می‌کردم ایشان می‌گفتند چرا بر سر خلافت با اهل سنت دعوا می‌کنید که متعلق به زمان گذشته است. باید روی مرجعیت اهل بیت بحث کنید که موضوع روز است.

به گزارش ایسنا آیت‌الله هاشمی رفسنجانی همچنین خاطرنشان کرد: امروز دنیای اسلام نسبت به دوره‌های واسط در بعد فقه و اجتهاد بسیار نزدیک‌تر به صدر اسلام است. اکنون ما حرکتی در جهت اصالت و عمق اجتهاد و نزدیک شدن به اصل تشریع می‌بینیم. در مقابل هم البته دست‌های زیادی در کار است که نگذارد این نتیجه‌ مبارک از آن گرفته شود، اما امیدواریم بتوانیم بر شیطنت‌ها غلبه کنیم. وی افزود: در عصر بعثت، اجتهاد وجود داشت و جای تعجب است که هنوز در این‌باره بحث وجود دارد. این مساله بسیار بدیهی است؛ البته در آن زمان وقتی قرآن بر مردم مکرر نازل می‌شد، احتیاجات مردم هم پیچیده نمی‌شد و حداکثر با یک واسطه موضوع حل می‌شد؛ اما حتی پیغمبر هم غیر از وحی و الهام، اجتهاد و مشورت می‌کردند.

عکس: فارس