چرا بهای نفت افزایش می‌یابد؟

بهای نفت‌خام در حال حاضر به شکلی جهشی در حال افزایش است. تا سال ۲۰۰۴ افزایش بهای نفت تا سقف ۴۰‌دلار نوعی استثنا محسوب می‌شد و از آن زمان تاکنون این روند سیری صعودی داشته است، فقط دو سال طول کشید تا رکورد بازارهای دهه‌ هفتاد شکسته شود و باز دو سال بعد بهای نفت می‌رود که از مرز جادویی صد‌دلار بگذرد. پالایشگاه لوینا (آلمان)

اما دلیل این افزایش بها چیست؟ از بعد نظری بهای نفت‌خام در وهله‌ اول عاملی وابسته به عرضه و تقاضا است. اگر نفت‌خام بیش از حد استخراج و کم‌تر مصرف شود، آنگاه بهای کم‌تری برای آن پرداخت خواهد شد. اما اگر نفت کم‌تری تولید شود و تقاضا افزایش یابد، بهای آن نیز افزایش می‌یابد.

از بعد عملی عواملی بسیار دیگری نیز در این میان دخیل هستند. کشورهای صنعتی در مقایسه نفت کمتری تولید کرده و بیشتر از سایر کشورها آن را مصرف می‌‌کنند. هنگامی که ‌آنها اعلام می‌کنند ذخایر نفتی آنها بسیار محدودتر از آن چیزی است که گمان می‌کردند، کشورهایی که استخراج بالایی دارند‌، بهای آن را افزایش می‌دهند.

این اتفاقی است که در حال حاضر روی داده است: ایالات‌متحده برآوردهای آماری خود را از میزان منابع نفتی موجود در این کشور تصحیح کرده و ارقام پیشین را کاهش داده است.

کشورهای عضو اوپک نیز که نیمی از نفت مورد نیاز کشورهای جهان را تولید می‌کنند، ناگهان با افزایش بهای نفت به این برآورد پاسخ داده‌اند. اما این روند تا زمانی ادامه دارد که خریداران نفت حاضر نباشند بهای لازم را بپردازند و منابع جایگزینی برای نفت بیابند. در حال حاضر موقعیت برای کشورهای تولیدکننده بسیار مناسب است؛ زیرا چین و هند به دلیل ورود به دوران رشد اقتصادی فزاینده و نیاز بیشتر به نفت، تقاضا را در بازار جهانی افزایش می‌دهند.

دلیل دیگری که در حال حاضر برای گرانی نفت وجود دارد، ضعف‌دلار است. بهای نفت به دلار پرداخت می‌‌شود و بسیاری از این ضعف واحد پولی ایالات متحده استفاده می‌کنند تا طلای سیاه را برای آینده خریداری کنند. جنگ و بحران‌های موجود نیز فرصت‌های مناسبی برای اوپک هستند تا قیمت نفت را افزایش دهد. به عنوان نمونه جنگ‌های خلیج فارس منجر به گرانی تصاعدی بهای نفت در بازار جهانی شدند. به تازگی گردبادهای کاترینا یا حادثه‌ هومبرتو در خلیج مکزیک نیز باعث افزایش بهای نفت شدند. در ماه‌های گذشته یک دلیل دیگر نیز به این مجموعه اضافه شد.

معامله‌کنندگان در این بازار برآوردهایی از قیمت نفت ارائه می‌کنند که تا‎ثیر خود را بر افزایش واقعی بهای آن می‌گذارد. حتی بسیاری از کارشناسان معتقدند که این میزان افزایش به ۲۰ تا ۳۰‌دلار در ازای هر بشکه می‌رسد.