نادیده گرفته شدیم

تعدادی از مجسمه‌سازانی که آثار آنها در سطح شهر تهران ربوده شده است ضمن اظهار اینکه هنوز جوابی قانع‌کننده مبنی بر وضعیت پرونده این سرقت‌ها دریافت نکرده‌اند خواستار حساسیت بیشتر مسوولان در این زمینه شدند. به گزارش مهر، چند هفته از اعلام خبر سرقت‌ مجسمه‌های پایتخت می‌گذرد. خبری که نه تنها هنرمندان تجسمی، بلکه شهروندان تهرانی را نیز با شوک مواجه کرد. مخصوصا زمانی که برخی از مسوولان و مجسمه‌سازان عنوان کردند این آثار به دلیل سنگینی، باید توسط جرثقیل حمل شوند.

اینکه مجسمه‌هایی در مکان‌های عمومی و پرترددی مثل پارک ملت، پارک ایرانشهر، بلوار استاد معین و ... در ایام نوروز و چند ماه اخیر به سرقت رفته‌ باشند و بعد از چندین هفته، خبر سرقت آنها منتشر شود، اتفاق نادر و عجیبی است.

یکی دیگر از نکاتی که باعث سردرگمی در این میان شده، نبود خبر دقیق مبنی بر تعداد مجسمه‌هایی که ربوده شده‌اند. مسوولان سازمان زیباسازی در تازه‌ترین واکنش‌ها اعلام کرده‌اند چهار مجسمه‌ای که اعلام شده بود به سرقت رفته‌اند برای مرمت به جای دیگری منتقل شده‌اند و در این فاصله خبرهایی مبنی بر دستگیری چند مظنون و در اختیار داشتن فیلم سرقت یکی از مجسمه‌ها روزنه امیدی برای افشای نام سارقان به وجود آورد.

با این‌حال، با وجود گذشت حداقل دو هفته از خبر سرقت مجسمه‌ها هنوز هیچ اطلاعات موثقی از سارقان منتشر نشده و همین باعث شده است مجمسه‌سازان نسبت به ادامه این روند نگران شوند. همچنان که حمید شانس، سازنده مجسمه‌های شریعتی و پرتره صنیع خاتم که از پارک‌های شریعتی و ملت ربوده شده‌اند به خبرنگار مهر گفت: تعداد مجسمه‌هایی که به سرقت رفته‌اند زیاد است و بیشتر آنها هم در یکی دو ماه گذشته ربوده شده‌اند.

وی افزود: توقع ما این است که حساسیت بیشتری در مورد این موضوع به وجود بیاید. چرا نسبت به چنین قضیه مهمی این همه بی‌اعتنایی وجود دارد؟ حساسیت لازم را در مسوولان نمی‌بینم. گروهی که کار سرقت را انجام داده، برنامه‌ریزی و ابزار و امکانات کافی را فراهم کرده بودند.

شانس در مورد سارقان ابراز داشت: وقتی مجسمه‌ای با ۷۰ کیلو وزن، در کنار محلی قرار گرفته است که تا چندین متر اطراف آن کابل یا پریز برق وجود ندارد باز هم به سرقت می‌رود نشان می‌دهد دزدان آنقدر مجهز بوده‌اند که برای بریدن مجسمه امکاناتی مانند استفاده از برق هم فراهم کرده‌اند.

این مجسمه‌ساز سپس به نقش مجسمه‌ در فضای شهری اشاره کرد: آثار هنری مانند مجسمه‌ها محیط ملموس را ساماندهی می‌کند و از وظایف آن گسترش عواطف است. مجسمه شهری وظیفه ساماندهی عواطف را در فرهنگ جمعی انجام می‌دهد و کمبود آن جبران‌ناپذیر است.

وی در توضیح بیشتر این مطلب اظهار داشت: استفاده از مجسمه در فضای شهری یک ضرورت است نه یک بزک اجتماعی. منتها سرقت مجسمه‌ها و واکنش دیر هنگام در قبال این موضوع نشان داد هنوز حساسیت لازم برای بهبود مستمر نسبت به محیط زندگی ما وجود ندارد و این دیدگاه نگران‌کننده است. شانس درباره ارزش مجسمه‌های به سرقت رفته عنوان کرد: بخشی از این مجسمه‌ها به اساتید درگذشته برمی‌گردد که حتی می‌توان گفت نشان‌دهنده یک دوره تاریخی در هنر کشور ما هستند. حال که چنین کارهایی به سرقت رفته‌اند این سوال پیش می‌آید که چگونه می‌توان نبود این مجسمه‌ها را جبران کرد؟ ما مکلف هستیم آثار به جای مانده از مقاطع مختلف را در حافظه جمعی حفظ کنیم و برای همین باید سریع‌تر نسبت به ربوده شدن آثار واکنش نشان دهیم. وی با بیان اینکه دوره آزمون و خطا گذشته است، ادامه داد: این مجسمه‌ها متعلق به شخصیت و مشاهیر فرهنگی ما هستند و از این طریق می‌توانیم منش و ارزش‌های فردی آنها را به جامعه منتقل کنیم. پس دلیلی ندارد که شهروندان خواهان این آثار نباشند، ولی با این سرقت‌ها ارزش‌های فرهنگی و هنری را از محیط شهری دور کرده‌ایم.شانس ادامه داد: با توجه به اظهارنظر مسوولان مشخص است که هیچ جریان قانونی خواهان از بین رفتن مجسمه‌ها نیست، ولی به نظر می‌آید حساسیت لازم هم وجود ندارد و انگار هنوز هنر را به عنوان یک ضرورت اجتماعی نمی‌بینیم. خیلی از مجسمه‌سازان توقع دارند که حساسیت بیشتری در این مورد و مراقبت از آثار وجود داشته باشد. این مجسمه‌ساز گفت که لزوم اتخاذ یک موضع شفاف درباره سرقت مجسمه‌ها وجود دارد: لازم است موضع شفاف‌تری در این مورد بگیریم. باید سعی کنیم رفع شائبه شود وگرنه اثرات منفی این سرقت‌ها باقی می‌ماند.

مجسمه‌سازی که خود از رشته‌های مهجور هنرهای تجسمی است در چند سال اخیر با رشد خوبی مواجه شده بود. بعد از برپایی سمپوزیوم مجسمه‌سازی که در سال ۸۵ و نصب آثار آن در نقاط مختلف شهر جرقه امید در دل مجسمه‌سازان نشست. در سال‌های اخیر نیز سازمان زیباسازی شهرداری تهران با سفارش‌هایی که به مجسمه‌سازان ارائه می‌کرد به نوعی در رونق این هنر کمک کرده بود. با این همه سرقت‌های اخیر موجب شده است تا برخی از هنرمندان آثار حجمی نسبت به رونق دوباره مجسمه دلسرد شوند. جعفر نجیبی، سازنده مجسمه استاد معین که در بلوار معین به سرقت رفته است در این رابطه گفت: می‌خواستم از مجسمه‌های مفاخری که برخی از آنها را ساخته‌ام نمایشگاه برگزار کنم؛ اما با این اوضاع روحیه کارکردن ندارم. جوانان مجسمه‌ساز هم سردرگم شده‌اند و امیدهایشان کم شده است. فکر می‌کنم جریانی پشت سرقت این آثار وجود دارد که مخالف مجسمه‌سازی است.

وی با بیان اینکه هنوز هیچ جواب قانع‌کننده‌ای مبنی بر پیگیری سرقت مجسمه‌ها دریافت نکرده است، گفت: هنوز به صورت مستقیم خبری مبنی بر شناسایی رد سارقان مجسمه‌ام ندارم؛ اما در خبرها خواندم که شهرداری منطقه ۹ اعلام کرده است که از طریق دوربین طرح ترافیک از سرقت مجسمه دکتر معین فیلمبرداری شده و گویا سارقان مجسمه‌ را تکه تکه کرده‌اند. نجیبی همچنین خواستار پخش این فیلم شد: اگر واقعا این فیلم در دست مسوولان است چرا آن را پخش نمی‌کنند تا سارقان را بشناسیم؟ متاسفانه فکر می‌کنم مسوولان سهل انگاری می‌کنند و سریع در این زمینه اقدام نکرده‌اند. با این دزدی‌ها افسرده شده‌ام و احساس می‌کنم نمی‌توانم فعلا اثری تولید کنم.

روح‌الله شمسی‌زاده، سازنده مجسمه «ترند، هفت بچه می‌گذارد، یکی بلبل است» که از پارک استقلال به سرقت رفته است در مورد پیگیری‌های خود برای یافتن مجسمه‌اش توضیح داد: کسی جوابگوی تماس‌های ما برای دادن اطلاعاتی مربوط به مجسمه‌ها نیست. برای همین اطلاعات ما هم برای اینکه بدانیم پرونده سرقت مجسمه‌ها در چه وضعیتی قرار دارد، ناقص است.