چالش‌های پیش روی دولت جدید لهستان

مجید روئین پرویزی

چند ماه پیش بود که در خبرها آمد رییس‌جمهور لهستان به همراه ۹۵ همراهش در سانحه هوایی در خاک روسیه جان باخته‌اند. با گذشت دو سه ماه از آن حادثه انتخابات ریاست‌جمهوری زودهنگام در این کشور برگزار شد و برادر دوقلوی لخ کاچینسکی و برانیسلاو کوموروفسکی که در عمل مدیریت امور را پس از رییس‌جمهور فقید به دست گرفته بود، به رقابت با یکدیگر پرداختند. بازهم مطابق موج قدرت‌گیری احزاب جناح راست در جریان انتخابات اخیر کشورهای اروپایی این کوموروفسکی بود که با کسب اکثریت ۵۳ درصدی آرا بر کرسی ریاست‌جمهوری لهستان تکیه زد.

به نظر پیروزی کوموروفسکی که اکنون ۵۸ ساله است راه را برای تسریع اصلاحات و مستحکم‌تر ساختن روابط لهستان با اتحادیه اروپا هموارتر می‌کند. حالا با در دست داشتن پست ریاست‌جمهوری و کنترل کابینه، همکاری با دولت اقتصادی لیبرال نخست‌وزیر دونالد تاسک نیز تسهیل شده است و انتظار می‌رود که لهستان بتواند ضمن مدیریت موفق، کسری بودجه بزرگش تا سال ۲۰۱۵ خود را برای پذیرش واحد پول یورو نیز آماده کند.

دزینیک یکی از پرتیراژترین روزنامه‌های سراسری لهستان در شماره روز پس از انتخابات خود نوشت: «رای دهندگان قدرت را یکسره به حزب PO سپرده‌اند؛ با این امید که با رهایی دست‌اندرکاران آن از مقاومت‌های ریاست‌جمهوری رشد سریع کشور تسهیل شود.»

خیلی از وظایف ریاست‌جمهوری لهستان تشریفاتی است؛ اما با این حال او حق وتوی قوانین و مختل نمودن روند فعالیت‌های دولت را نیز دارد. حقی که رییس‌جمهوری پیشین خیلی از آن برای ممانعت از انجام اصلاحات در بهداشت عمومی و وضعیت رسانه‌ها استفاده می‌کرد.

سال گذشته، لهستان با دولت تاسک، تنها کشور اروپایی بود که توانست از چنگ رکود اقتصادی جان سالم به در ببرد؛ اما بازهم باوجودی که وضع مالی این کشور از خیلی کشورهای اروپایی بهتر است، دولت باید برای کنترل کسری بودجه تلاش مضاعفی از خود نشان بدهد.

کوموروفسکی که در زمان سانحه هواپیما سخنگوی پارلمان بود در ۱۰ آوریل به عنوان رییس‌جمهور موقت منصوب شد. او نیز همانند تاسک به دنبال جذب راحت کشورش در اتحادیه اروپا و همکاری نزدیک با آلمان است، در عین حال که نمی‌خواهد از بهبود روابط تنش آمیزش با روسیه نیز چشم بپوشد.

رقیب او یاروسلاو کاچینسکی، در نقطه مقابل، ملی‌گرایی مبارز بود که نه تنها به پذیرش زودهنگام یورو اعتقادی نداشت، بلکه نسبت به اتحادیه اروپا، روسیه و آلمان نیز ابراز بدبینی می‌کرد. در یک دوره نخست‌وزیری یاروسلاو کاچینسکی در سال ۷-۲۰۰۶ روابط لهستان با همسایگانش به شدت رو به سردی نهاد؛ در حالی که برادر او لخ سعی می‌کرد تصویر مشکل ساز ورشو نزد اعضای اتحادیه اروپا را از خاطرها محو سازد.

یاروسلاو به دنبال آن بود که با افزایش مخارج عمومی اثر بحران جهانی اقتصاد را خنثی کند و تا به حال هم چندین کمپین برای افزایش مستمری سالمندان و بالابردن حداقل دستمزد به راه انداخته است. او در عین حال از مبلغان ارزش‌های کاتولیک مسیحی و آرمان‌های میهن پرستانه نیز هست و همین برایش در مناطق روستایی لهستان محبوبیت زیادی به ارمغان می‌آورد؛ در حالی که کوموروفسکی اکثر آرایش را از میان جوانان و شهرنشین‌ها به دست آورد.

ناظران می‌گویند حال که کوموروفسکی با آرای اقتصاد آزاد رییس‌جمهور شده است، تاسک برای ناتوانی‌هایش در اجرای اصلاحات مهم دیگر هیچ بهانه‌ای ندارد. مجله فاکت فردای انتخابات تیتر زده بود: «حزب PO، اکنون تمام قدرت در اختیار توست. نشان بده که چه کاری از دستت ساخته است!»

با این حال برخی ناظران می‌گویند انجام اصلاحاتی چون بالابردن سن بازنشستگی یا کم کردن حجم دولت رفاه برای بسیاری از رای دهندگان دردناک خواهد بود و نباید نادیده گرفت که دولت تاسک هم نگران از دست رفتن آرایش در انتخابات آینده پارلمان است. کاچینسکی که بعد از درگذشت برادرش وجهه خود را کمی تلطیف کرده، هنوز این شانس را دارد که با استفاده از چنین فرصتی در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۱ دست بالا را بگیرد.گلدمن ساکس در گزارش ۵ جولای خود نوشته بود: «نتیجه انتخابات لهستان برای بازار مثبت است؛ اما انجام اصلاحات؛ روزبه‌روز بعیدتر به نظر می‌رسد؛ زیرا انتخابات محلی و پارلمانی به زودی از راه می‌رسد.» حال باید نشست و دید بالاخره جبر اقتصادی در لهستان غالب می‌شود یا مصلحت اندیشی سیاسی. نباید نادیده گرفت که وقتی پای اصلاحات سخت، اما ضروری به میان می‌آید، به نظر هیچ وقت زمان مناسبی نیست.