فرید زکریا هر کسی با تماشای تحرک دیپلماتیک ایران و ایالات متحده که منجر به مکالمه بی‌سابقه رییس‌جمهور اوباما و رییس‌جمهور روحانی شد، باید بپرسد که آیا ما شاهد بازسازی مجددی از سال ۱۹۷۲ خواهیم بود؟ آمریکا و چین بعد از چندین دهه دشمنی، در آن سال دست به مصالحه‌ای زدند که دنیا را تغییر داد. آیا تهران و واشنگتن بر دهه‌ها دشمنی با یکدیگر قفل زده‌اند و در آستانه تغییر رویه مشابهی هستند؟ در یک کلمه، نه. دشمن مشترک قدرتمندترین نیرو در روابط بین‌الملل و عاملی بود که ایالات متحده و چین را به یکدیگر نزدیک کرد. در حال حاضر چنین دشمن مشترکی که تهران و واشنگتن را به یکدیگر نزدیک کند، وجود ندارد. اما یک شباهت وجود دارد. چین در اوایل دهه ۷۰ در پایین‌ترین نقطه از نظر اقتصادی قرار داشت. اقتصاد ایران هم به واسطه اعمال تحریم‌های سخت مورد حمایت آمریکا حال و روز خوبی ندارد. تنش‌زدایی با ایران هنوز امکان‌پذیر است و ارزش پیگیری دارد. خطوط کلی آن می‌تواند به این شکل باشد: ایران با محدود کردن غنی‌سازی اورانیوم تا ۵ درصد موافقت می‌کند؛ در این مرحله حرکت از برنامه هسته‌ای صلح آمیز به برنامه هسته‌ای نظامی بسیار سخت و زمان بر است. ایران در حال حاضر مقادیری از اورانیوم را تا ۲۰ درصد غنی سازی کرده است که بسیار راحت و به سرعت می‌تواند به سوخت در سطح تسلیحات هسته‌ای تبدیل شود. این ذخایر اورانیوم می‌تواند به خارج از کشور انتقال یابدو ایران اخیرا این پیشنهاد را رد کرده است، اما در سال ۲۰۱۰ پیشنهاد مشابهی را پذیرفته بود. اگر ایران اجازه یابد تا اورانیوم مورد نیاز برای مقاصد پزشکی خود را در اختیار داشته باشد شاید دوباره با این پیشنهاد موافقت کند. همچنین دو تاسیسات هسته‌ای، یکی در نزدیکی قم و دیگر در اراک وجود دارد که متخصصان غربی را نگران کرده است. اولی یک سایت زیرزمینی است که در برابر حملات هوایی هم مقاوم است و دومی یک رآکتور آب سنگین است که زمانی که کامل شود می‌تواند پلوتونیوم که راه دیگری برای دستیابی به بمب هسته‌ای است، تولید کند. برخی از غربی‌ها درخواست دارند که هر دو این راکتورها تعطیل شوند. این برای ایرانی که می‌گوید این دو برای مقاصد صلح آمیز است شروع خوبی نیست. راه حل این موضوع می‌تواند انجام بازرسی‌های سر زده از این تاسیسات باشد. ما باید بدانیم که هر کشوری با پایه علمی مناسب - که ایران در حال حاضر آن را دارد- می‌تواند برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود را به برنامه هسته‌ای نظامی تبدیل کند. هدف جامعه جهانی باید این باشد که چنین گسستی در برنامه هسته‌ای ایران ایجاد نشود. نظارت دقیق می‌تواند کمک کند تا اطمینان پیدا کنیم هر گونه تغییر مشکوکی شناسایی شود. توافق هسته‌ای به کنار، ایران ملت و تمدنی بزرگ است. غم انگیز است که این کشور از نظام جهانی منزوی شده و خارج شود. این اتفاق تا حد زیادی محصول اقدامات انجام شده توسط این کشور است. با این حال واشنگتن باید از هر فرصتی استفاده کند و هر گونه تلاشی را انجام دهد تا ببینیم که آیا در مذاکرات هسته‌ای گشایشی جدید ایجاد می‌شود. احتمال کمی وجود دارد که روزی از سال ۲۰۱۳ به عنوان سال بازگشت ایران به جامعه جهانی یاد کنیم.

منبع: تایم / دیپلماسی ایرانی