کنث پولاک به سختی می‌توان توافق هسته‌ای ژنو در هفته گذشته را چیزی جز یک معامله خوب توصیف کرد. با امضای این توافق‌نامه ایرانیان در مقایسه با امروز در فاصله نزدیک‌تری به باشگاه هسته‌ای قرار نمی‌گیرند. ۷ میلیارد دلاری نیز که از لغو تحریم‌ها عاید تهران می‌شود در مقایسه با ۳۰ میلیارد دلاری که ایران از بر جاماندن تحریم‌های نفتی در شش ماهه آینده ضرر می‌کند، ناچیز است. اما این توافق‌نامه تنها گامی کوچک در جهتی صحیح است. با این توافق فاصله ایران با باشگاه هسته‌ای حفظ می‌شود اما دورتر نمی‌شود. حتی اگر توافق‌نامه برنامه‌های هسته‌ای ایران را برای یک هفته، یک ماه یا یک سال به عقب بازگرداند نیز راه‌های زیادی وجود دارد که از طریق آن تهران می‌تواند به سرعت مواد هسته‌ای مورد نیاز را تهیه کند. علاوه بر این، توافق مقدماتی برای شش ماه دوام دارد و در مورد شکل و شمایل توافق نهایی چشم‌اندازی ارائه نمی‌کند. انتظار می‌رود طرفین از زمان باقی مانده برای دستیبابی به یک توافق جامع‌تر استفاده کنند. در صورتی که تا سه‌سال دیگر هیچ توافق جامعی به دست نیاید، توافق مقدماتی هفته گذشته بی‌مصرف و بی‌اهمیت خواهد بود.

به بیان دیگر توافق مقدماتی از آن جهت اهمیت دارد که به توافق نهایی و جامع کمک کند. خوشبختانه این توافق به عنوان یک اقدام اعتمادساز از ارزش واقعی برخوردار است.

یکی از نکته‌های بارز توافق‌نامه مقدماتی این است که امکان غلبه بر بی‌اعتمادی دوجانبه را فراهم می‌کند. هر دو طرف تمایل به مصالحه در مواردی را نشان داده‌اند که طرف دیگر به آن نیاز دارد و این گامی ضروری در جهت حرکت به سوی توافق نهایی به شمار می‌رود. ایالات متحده می‌خواهد به نحوی شاهد گام برداشتن ایران به سوی توافق جامع باشد که در نهایت عدم ورود آن به باشگاه هسته‌ای تضمین شود.

در توافق‌نامه مقدماتی ایران در مقابل دریافت امتیازهایی در لغو تحریم‌ها، برنامه‌های هسته‌ای خود را محدود می‌کند. البته این توافق مقدماتی در عین اهمیت بیشتر یک گام سمبلیک به سوی توافق جامع‌تر به شمار می‌رود که تا چندی پیش غیرقابل تصور می‌نمود.

با این وجود همچنان باید محتاط بود. موانع زیادی بر سر راه وجود دارد که باید بر آنها غلبه کرد. به خصوص کنگره آمریکا باید مجوز لغو تحریم‌ها را صادر کند. در مقابل محافظه‌کاران در ایران نیز باید مجاب شوند. کنگره آمریکا باید در جهت موافقت با لغو تحریم‌ها گام بردارد و محافظه کاران نیز در ایران با اعمال برخی محدودیت‌ها در غنی‌سازی در مقابل مشوق‌های اقتصادی موافقت کنند.

این توافق مقدماتی تصور چنین معامله‌ای را امکان‌پذیر می‌کند اما آن را به یک امر حتمی تبدیل نمی‌کند. یک ضرب‌المثل چینی در توصیف چنین شرایطی می‌گوید این گام اول در راهی هزار کیلومتری است. ما در نهایت یک گام برداشتیم و نباید اهمیت آن را با توجه به شماری از آغازهای شکست خورده از یاد ببریم. اما همچنان راه زیادی پیش رو است.

منبع: فارین افرز/ دیپلماسی ایرانی