برنامه هسته‌ای در پیچ تاریخی

اگر بتوانیم از پیچ تاریخی که در آن هستیم، عبور کنیم «فزت و رب الکعبه» می‌شویم روایت رییس سازمان انرژی اتمی از وضعیت برنامه هسته‌ای

گروه دیپلماسی- علی‌اکبر صالحی، وزیر خارجه پیشین ایران و رییس فعلی سازمان انرژی اتمی، کسی است که در زمان ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی و زمانی که نماینده ایران در سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای بود، پروتکل الحاقی منع اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی (NPT) را امضا کرد تا حسن برخورد ایران را در قبال پرونده هسته‌ای‌اش بیش از پیش نمایان کند.

اکنون صالحی در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی، برای دومین بار ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را عهده‌دار شده‌است. او که در رابطه با پرونده هسته‌ای ایران، تجربیات فراوانی در سابقه کاری خود دارد، در مورد توافق ژنو می‎گوید: با توجه به شرایط و مقدورات کشور، اگر بتوانیم از پیچ تاریخی که در آن هستیم عبور کنیم، «فزت و رب الکعبه» می‌شویم.

همچنین علی‌اکبر صالحی، روز پنج‌شنبه در اختتامیه نشست دوسالانه تخصصی چرخه سوخت و مواد هسته‌ای ایران در اصفهان با بیان اینکه اکنون ۱۹ هزار سانتریفیوژ در ایران وجود دارد، گفت: «نسل جدید سانتریفوژها در حال ساخت است، اما تا قبل از اینکه به تولید انبوه برسند، باید همه تست‎ها را روی آنها انجام داد.»

به گفته صالحی، امروز با غرور و افتخار، می‎توان گفت که جمهوری اسلامی ایران در امر چرخه سوخت جزو کشورهایی است که قابلیت انجام همه حلقه‎های سوخت از اکتشاف تا تبدیل کانه‌آرایی و تولید سوخت اورانیوم را دارد. وزیر خارجه پیشین ایران پیش از این گفته بود که تهران اطلاعات نسل جدید سانتریفوژهایش را در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داده‌است.

از زمانی که علی‌اکبر صالحی، دوباره سکان سازمان انرژی اتمی را در دولت اعتدال‌گرای تدبیر و امید به‌عهده گرفته، به لحاظ فنی و سیاسی شاهد تحولات مهمی در این عرصه در بیش از ۱۰۰ روز گذشته بوده‌ایم. همچنین رییس سازمان انرژی اتمی، سال ۱۳۹۲ را سالی خوب و با گشایش‌های فراوان پیش‌بینی کرده‌بود؛ با این همه صالحی از بیان دلایل این سخن خود تاکنون خودداری کرده‌است.

علی‌اکبر صالحی با حضور در محل «ایسنا» درباره تعهدات هسته‌ای ایران در چارچوب توافق ژنو، برخی ابهامات و انتقادها به آنها، آخرین تحولات در عرصه هسته‌ای، نظرش درباره فیس‌بوک، به سوالات خبرنگاران این خبرگزاری پاسخ داد.

او همچنین از پیشنهاد و مذاکره با یک کشور در رابطه با ساخت نیروگاه‌های اتمی جدید در ایران و نیز دستیابی به شیوه جدیدی برای تولید مولیبدن از طریق صفحات سوخت از رده خارج شده خبر داد. صالحی با بیان اینکه مذاکره‌کنندگان بر روی پل صراط حرکت نمی‌کنند، بلکه در یک اتوبان حرکت می‌کنند، افزود که مسوولان کشور برای مذاکره‌کننده آزادی عمل قائل هستند و فرد مذاکره‌کننده سلیقه خود را اعمال می‌کند، اما نمی‌تواند وقتی مقصد مشهد است، سر از پاریس در بیاورد. با در نظر گرفتن حساسیت‏ها و نگرانی‏هایی که نسبت به رآکتور تحقیقاتی اراک وجود دارد، رییس سازمان انرژی اتمی گفت: «رآکتور تحقیقاتی اراک نمی‌تواند پلوتونیوم مورد استفاده در سلاح‌های هسته‌ای را تولید کند.»

صالحی درباره آنچه برخی مطرح می‌کنند مبنی بر اینکه رآکتور اراک قرار است متوقف شود، افزود: «باید بگویم تا الان بیش از ۸۰ درصد ساخت و ساز و نصب تجهیزات در راکتور اراک انجام شده‌است و اگر ۲۰درصد باقی‌مانده هم انجام شود، تازه به نقطه‌ای می‌رسد که ما آمادگی پیدا می‌کنیم سوخت مشابه سوخت حقیقی را با استفاده از آب سبک در رآکتور تست کنیم.» وزیر خارجه پیشین ایران در ادامه از پیشنهاد و مذاکره با یک کشور در رابطه با ساخت نیروگاه‌های اتمی جدید در ایران و نیز دستیابی به شیوه جدیدی برای تولید مولیبدن از طریق صفحات سوخت از رده خارج شده خبر داد.

تعلیق غنی‌سازی ۲۰ درصد به معنای انصراف از حق‌مان نیست

پس از امضای توافق‌نامه ژنو، میان ایران و شش قدرت جهانی، برخی انتقادات نسبت به این توافق انجام گرفت، از جمله بحث تعلیق تولید اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد.

صالحی در پاسخ به انتقاد‌ها درباره متوقف شدن تولید اورانیوم تا غنای ۵ درصد گفت: «تعلیق تولید اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد به این معنا نیست که ما از حق خود انصراف داده یا آن را واگذار کنیم، فقط سطح غنی‌سازی را پایین ‌آورده که آن هم در چارچوب نیاز و برنامه‌ سازمان انرژی اتمی است.» این دیپلمات ایرانی در عین حال با اشاره به انتقادهای صورت گرفته درباره توافق ژنو به‌ویژه درخصوص رآکتور اراک با بیان اینکه من در نقد اشکالی نمی‌بینم و نقدها را در چارچوب خانواده ایران می‌بینم، گفت: «وظیفه ما است که به این انتقادها گوش دهیم و اگر درست هستند، روند را اصلاح کنیم و اگر نادرست است، منتقد را توجیه کنیم. معتقدم باید در برابر انتقادها سعه‌صدر داشته باشیم.»

او در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود برخی از بازرسی‌ها در چارچوب توافق ژنو فراتر از پروتکل الحاقی است؟ گفت: «نظارت‌هایی که در توافق ژنو به آن اشاره شده‌است، در برخی موارد فراتر از توافق‌نامه پادمان جامع میان ایران و آژانس است که ایران برای نشان دادن حسن‌نیت و انعطاف خود این همکاری را انجام می‌دهد. بازرسی از کارخانه تولید آب سنگین اراک و معدن گچین بندرعباس از این جمله است.» رییس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه چه «فعالیت‌هایی» قرار است در تاسیسات غنی‌سازی نطنز و فردو و رآکتور آب سنگین اراک بر اساس توافق ژنو بیش از این گسترش نیابد؟ تاکید کرد: «قرار شده در مدت شش ماه در فردو و نطنز ماشین جدید نصب نکنیم. اما ماشین‌هایی که در حال کار هستند، اگر صدمه ببینند، از نوع خودشان جایگزین می‌کنیم.»

معاون رییس‌جمهور بر این باور است که امروز شرایط بهتر است و براساس همین شرایط، توافق ژنو صورت گرفت. در ادامه این گفت‌وگو علی اکبر صالحی در پاسخ به این پرسش که تکنولوژی نیروگاهی روس‌ها بسیار عقب‌تر از تکنولوژی غربی است، پس چرا باید دومین نیروگاه اتمی کشور به روس‌ها واگذار شود؟ گفت: «ما معتقدیم تکنولوژی روس‌ها الان یکی از بهترین‌ تکنولوژی‌ها است و آنها بازار بسیار خوبی در دنیا در اختیار دارند. در حال حاضر در چین، هند، ترکیه، اروپای شرقی در حال ساخت نیروگاه هستند.»

بین کنگره و دولت آمریکا تقسیم کار صورت نگرفته

به دنبال حرف و حدیث‎هایی که در ایالات متحده آمریکا در رابطه با بحث اعمال کردن یا نکردن تحریم‎های جدید علیه ایران پیش آمد، برخی این رویکرد دولت باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده و کنگره و سنا را نوعی بازی با ایران قلمداد کردند.

معاون رییس‌جمهوری با بیان این اعتقاد که آنها (آمریکایی‌ها) هم در بین خود در رابطه با ایران اختلاف‌نظر دارند، گفت: «کنگره، تحت نفوذ صهیونیسم است. از سویی اوباما می‌خواهد از خود اسطوره‌ای بر جای بگذارد، نه اینکه برای خیرخواهی ما باشد، اوباما نمی‌خواهد مثل سایر روسای جمهور آمریکا باشد، بلکه سعی دارد خود را در جمع افرادی مثل آبراهام لینکلن و جرج واشنگتن قرار دهد. اگر اوباما بتواند پرونده هسته‌ای ایران را که بسیار پیچیده است حل کند، دستاورد عظیمی بعد از انتخابش به عنوان یک سیاه‌پوست به دست آورده و نامش در تاریخ باقی خواهد ماند و ما حرکت آمریکایی‌ها را از این منظر ارزیابی می‌کنیم. بنابراین خیلی قبول ندارم بین کنگره، دولت و سنا تقسیم‌کاری برای بازی دادن ایران صورت گرفته است.»

به آقای خاتمی ارادت دارم

رییس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه شما از عملکردهای دولت‌های قبلی در مقاطع مختلف دفاع کرده‌اید و در ۳۰ سال گذشته در مسوولیت‌های مختلف حضور داشتید، چگونه می‌توانید این روحیه را حفظ کنید؟ گفت: «من پس از انقلاب در داخل و خارج از کشور مسوولیت‌های متنوعی داشته‌ام، اما در گروه‌های سیاسی خیلی وارد نشدم. نه اینکه نظر سیاسی نداشته باشم، اما علاقه نداشتم به یک گروه سیاسی منتسب باشم، چون فکر می‌کنم برای انسان محدودیت ایجاد می‌کنند. زمان آقای احمدی‌نژاد درباره آقای سیدمحمد خاتمی صحبت می‌کردم و می‌گفتم که به ایشان ارادت دارم. من چیزی برای از دست دادن ندارم، چون یک معلم هستم و در بیان عقایدم آزادم. در دولت قبل هم ضمن برخی انتقاد‌ات، کارهای زیادی انجام شده است.»

فیس‌بوک حوصله می‌خواهد

رییس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه چرا صفحه‌ای در فیس‌بوک به نام خود ندارید؟ با بیان اینکه به لحاظ درونی به این نتیجه نرسیده‌ام که در فضای مجازی وارد شوم، گفت: «من نمی‌گویم فیس‌بوک چیز بدی است، اما علاوه‌بر اینکه این کار وقت و حوصله می‌خواهد و من نمی‌توانم وقتم را برای این کار تنظیم کنم، علاقه هم می‌خواهد. به لحاظ شخصی معتقدم فیس‌بوک ابزار خوبی است، اما هنوز نتوانستم خود را قانع کنم که وارد فضای مجازی شوم.» در نهایت رییس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه سه چیز در کشور ما به طرز بسیار بدی رشد کرده است و باید جلوی آن را گرفت، با ابراز تاسف از افزایش بداخلاقی‌ها در کشور تاکید کرد: «وقتی وزارت خارجه را تحویل آقای ظریف می‌دادم، به آقای روحانی گفتم در سه سالی که در وزارت خارجه مسوولیت داشتم، سه اصل را رعایت کردم: دروغ نگفتن،‌ غلو نکردن و بی‌حرمتی نکردن.»

برنامه هسته‌ای در پیچ تاریخی