سانتریفیوژهای جدید و رآکتور اراک؛ محور مذاکرات وین

دبیرکل سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه «استفاده از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته و رآکتور آب سنگین اراک» را از «مهم‌ترین موضوعات مورد بحث برای توافق نهایی ایران با ۱+۵» دانست و تاکید کرد: «این موضوعات باید در توافق جامع و درازمدت بررسی و حل شود، چون ما نمی‌پذیریم ایران امکان جایگزینی سانتریفیوژهای موجود خود را با انواع پیشرفته و جدید نداشته باشد». «حمید بعیدی‌نژاد» عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای روز گذشته در گفت‌و‌گویی تفصیلی با «ایرنا» به «اهمیت تولید سانتریفیوژ و حفظ رآکتور آب سنگین اراک» اشاره کرد و گفت: «رآکتور آب سنگین اراک یکی از مهم‌ترین و سخت‌ترین موضوعات مورد بحث و بررسی در مذاکرات خواهد بود و ما به‌طور قطع به دنبال حفظ این رآکتور هستیم.»

از مفاد توافق ژنو دفاع می‌کنم

بعیدی‌نژاد در ابتدای مصاحبه خود با «ایرنا» اعلام کرد که به عنوان کارشناسی که در مذاکرات حضور داشته، از مفاد توافق ژنو حمایت می‌کند و مفاد آن را قابل دفاع می‌داند. دبیرکل سیاسی وزارت امور خارجه ترک جلسات کارشناسی از طرف هیات ایرانی را هنگام مذاکرات ایران و ۱+۵ هشداری جدی به آمریکا ارزیابی کرد و گفت: «ما جلسات کارشناسی را به این دلیل ترک کردیم که به مذاکرات لطمه نخورد و آمریکایی‌ها هوشیار شوند که باید جلوی فشارهای داخلی خود را بگیرند.»

عضو تیم مذاکره‌کننده در پاسخ به این پرسش که چرا ایران براساس برنامه اقدام مشترک ایران پذیرفت نیمی از ذخیره ۲۰ درصد را به ۵ درصد تبدیل کند و مواد UF۶ جدید غنی شده تا ۵ درصد را طی ۶ ماه آینده به اکسید تبدیل کند، گفت: «این پذیرش به‌دلیلی حفظ توازن در اجرای تعهدات از سوی دو طرف است. این اتفاق که ذخایرمان از کشور خارج نمی‌شود، یک اهمیت کاملا اساسی برای کشور دارد. همه ما می‌دانیم که اگر چنین می‌شد، دیگر محال بود که بتوان آنها را به کشور بازگرداند.» بعیدی‌نژاد دلیل انجام غنی‌سازی را دسترسی به سوخت دانست و گفت: «برخی به‌دلیل عدم شناخت کافی از فرآیندهای فنی، تصور می‌کنند مواد غنی‌سازی چیزی شبیه خودرو است که هرچه بیشتر تولید شود، به نفع کشور است.»

تولید سانتریفیوژ متوقف نمی‌شود

بعیدی‌نژاد در‌خصوص امکان تولید سانتریفیوژ جدید در ایران بر اساس برنامه اقدام مشترک تاکید کرد: «در متن مورد توافق (برنامه اقدام مشترک) آمده است: «ایران تولیدات سانتریفیوژ خود را به مواردی که برای جایگزینی موارد آسیب‌دیده نیاز دارد، محدود می‌کند.» اگر سانتریفیوژی داشته‌ایم که در حال چرخش است و گاز به آن تزریق می‌شود، به کار خود ادامه می‌دهد یا اگر سانتریفیوژی داریم که در وضعیت خلأ است، در وضعیت خود باقی می‌ماند.» به گفته مدیرکل سیاسی وزارت خارجه، نکته مهم این بند این است که تولید سانتریفیوژها متوقف نمی‌شود.» این عضو تیم مذاکره‌کننده همچنین در پاسخ به این سوال که آیا در توافق اشاره شده است که اگر ایران موفق به تولید نسل‌های پیشرفته شود، می‌تواند این ماشین‌ها را جایگزین موارد قبلی کند، گفت: «طبق آنچه توافق شده است، سانتریفیوژهایی را که جایگزین موارد آسیب دیده می‌کنیم باید با همان نوع تعویض شود. البته نباید فراموش کرد که این موارد تنها برای ۶ ماه است. اگر قرار باشد که امکان جایگزینی موارد آسیب دیده با نمونه پیشرفته تر آن فراهم شود، این نقض غرض است.»

بعیدی‌نژاد در بخش دیگری از این مصاحبه تاکید کرد که استفاده از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته یکی از مهم‌ترین موارد مورد بحث در توافق جامع است، چون به‌طور قطع ما نمی‌پذیریم که ایران امکان جایگزینی سانتریفیوژهای موجود خود با نوع‌های پیشرفته و جدید را نداشته باشد. او در ادامه گفت: «برای اطلاع عموم باید توضیح بدهم که از نظر فنی با سانتریفیوژهای موجود و با سرعتی که غنی‌سازی انجام می‌شود، دستیابی به تولید سوخت بوشهر در زمان بسیار درازمدتی قابل‌انجام خواهد بود؛ بنابراین همان طور که مسوولان تاکید می‌کنند ما نیاز به نصب سانتریفیوژهای جدید برای رسیدن به هدفمان داریم. فعلا تنها برای ۶ ماه امکان جایگزینی محدود می‌شود؛ اما واقعیت این است که به‌طور قطع یکی از مشکل‌ترین موارد در بحث توافق جامع همین بحث خواهد بود.»

ایران از رآکتور آب سنگین اراک صرف‌نظر نخواهد کرد

بعیدی‌نژاد در واکنش به اینکه برخی می‌گویند ممکن است، طرف غربی امکان استفاده از رآکتورآب سنگین اراک را به ایران ندهد، گفت: «همان طور که شما اشاره کردید موضوع رآکتور اراک یکی از مهم‌ترین و سخت‌ترین موضوعات مورد بحث و بررسی در روند مذاکرات خواهد بود. ما به این تاسیسات به عنوان دستاورد ملی نگاه می‌کنیم، اما طرف غربی از راه‌اندازی آن احساس نگرانی می‌کند. به‌دلیل سوءنیتی که طرف غربی نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ما و همچنین نگرانی از دسترسی ایران به سوخت پلوتونیوم دارند؛ بنابراین ترجیح می‌دهند که به هیچ وجه این رآکتور راه‌اندازی نشود. به‌طور قطع ما به دنبال حفظ این رآکتور خواهیم بود. درعین حال اعلام کردیم به طرف غربی که آمادگی داریم برای رفع نگرانی راه‌حل‌های فنی درنظر بگیریم. البته طبیعی است که گروه ۱+۵ به دنبال این است که ایران از رآکتورآب سنگین اراک صرف‌نظر کند، که به‌طور قطع چنین نخواهد شد؛ بنابراین برای رسیدن به توافق بر سر این موضوع باید یکسری اقدامات و روش‌های فنی و مهندسی را در نظر بگیریم که نگرانی‌های مشروع را برطرف کند.» او در ادامه افزود: «البته مجموعا جمهوری اسلامی ایران مایل است این موضوع با دقت و آرامش مورد توجه قرار گیرد. در بررسی این موضوع فوریت خیلی زیاد هم وجود ندارد چون رآکتور هنوز راه‌اندازی نشده است». بعیدی‌نژاد در پاسخ به این سوال که چقدر امکان رسیدن به توافق نهایی وجود دارد، گفت: «واقعیت این است که کار دشواری دراین زمینه پیش روی ما در مذاکرات آینده است. ما بر این موضوع تاکید خواهیم کرد که ایران برنامه‌ای برای تولید سلاح هسته‌ای ندارد؛ بنابراین اگر راه‌حلی باشد که برای سوخت تولید شده (پلوتونیوم) ترتیباتی فنی اتخاذ شود که بدون تغییر ماهیت رآکتور نگرانی‌های مربوط به گسترش سلاح‌های هسته‌ای برطرف شود، می‌توان این راه‌ها را بررسی کرد.» بعیدی‌نژاد در بخش دیگری از این مصاحبه یادآور شد که اگر کشور تصمیم به اجرای پروتکل الحاقی گرفت، هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. او در همین باره تاکید کرد که مشکل پروتکل الحاقی این نیست که ما نگران اجرای آن هستیم، تنها مساله این است که ایران می‌خواهد پروتکل الحاقی در شرایطی اجرا شود که توازن بین تعهدات دو طرف برقرار شود. بعیدی‌نژاد در تشریح علت پرداخت ۸ قسط اموال بلوکه ایران در غرب گفت: «وقتی توافق شد که ۲/۴ میلیارد دلار از درآمدهای بلوکه شده ایران آزاد شود، بحث زمانبندی آن مطرح شد. مجموعه توافقاتی که شکل گرفت ما را به فرمولی رساند که ایران زمان رقیق‌سازی را از شش ماه به سه ماه کاهش دهد، در مقابل نیز آنها دو قسط اضافه برای این کار در نظر بگیرند؛ یعنی به جای شش قسط، مبلغ درآمدهای بلوکه شده در هشت قسط آزاد می‌شود. به‌عبارت دیگر هر ماه یک مبلغ مشخص آزاد می‌شود؛ اما دو قسط نیزدر بین این شش قسط برای اجرای تعهد ایران در زمینه رقیق‌سازی پرداخت می‌شود.»