گشایش تازه در روابط تهران- امان

گروه دیپلماسی- کامران کرمی: پس از آنکه گفتمان جدید سیاست خارجی ایران توانست بازخورد مثبتی در همسایگان عربی ایجاد کند و بخشی از یخ‌های روابط را آب کند، دولت اردن نیز به تأسی از این موج مثبت، درصدد است تا بعد از گذشت ۶ سال به ارتقای سطح روابط با ایران و تعیین سفیر جدید در تهران همت گمارد. به گزارش خبرگزاری «فارس» به نقل از پایگاه خبری «العرب الیوم»، در پی حضور «مجتبی فردوسی‌پور» سفیر جدید ایران در امان پایتخت اردن، قرار است اردن نیز به زودی سفیر جدید خود را در تهران معرفی کند. بر اساس این گزارش، منابع نزدیک به وزارت خارجه اردن اعلام کردند در پی سفر «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران به اردن که در آغاز سال میلادی جاری صورت گرفته بود، امان تصمیم گرفته سطح روابطش با تهران را ارتقا داده و «احمد الجوارنه» را به عنوان سفیر در ایران معرفی کند. اردن در طول ۶ سال گذشته در ایران سفیری نداشته است.

دو دولت از زمان حمایت بی دریغ ملک حسین پادشاه اردن از صدام در جنگ تحمیلی، روابط گرمی‌ نداشته اند. پس از درگذشت ملک حسین و به تخت نشستن عبدالله دوم، او سیاست‌ جدیدی را که بر محوریت تقابل با قدرت و نفوذ تشیع و ایران استوار است، پیاده کرده است. چنانچه در سال‌های گذشته، عبدالله موضوع هلال شیعی را به عنوان بسط نفوذ ایران در منطقه مطرح کرد.

در ناآرامی‌های جهان عرب موسوم به بهار عربی در سال ۲۰۱۱ که به دلیل نارضایتی مردم از حکومت مطلقه عبدالله و آزادی‌های مدنی شکل گرفت، ایران با حمایت رسانه‌ای از مردم، سعی در حمایت از موضع مخالفان داشت. هر چند پس از هفته‌ها ناآرامی، عبدالله توانست بر مشکلات پیروز شود، ولی وضعیت شکننده اقتصادی در این کشور، همواره خطر بی‌ثباتی سیاسی را بر سر حاکمیت اردن، نگه‌داشته است.

در دوره دوم ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، تهران با دعوت رسمی ‌از پادشاه اردن، سعی کرد یخ روابط خود را با امان بشکند. به همین منظور اسفندیار رحیم مشایی سفری نه چندان پربار به اردن انجام داد که موجبات انتقادات داخلی از رویکرد دولت را نیز فراهم کرد. در مقطع بعد هم علی اکبر صالحی وزیر خارجه وقت ایران به امان سفر کرد تا درباره همکاری‌های نفتی، گردشگری و انجام سرمایه گذاری‌های مشترک تبادل نظر کند.

وجود مرزهای طولانی اردن با اسرائیل، همچنان اردن را بر خلاف منابع انسانی و بازار اقتصادی محدودش، در محاسبات بین المللی ایران دارای اهمیت راهبردی ویژه‌ای ساخته است (هر چند به دلیل روابط جدیدی که اردن و اسرائیل از ۱۹۶۷ برای خود تعریف کرده اند، نگاه منفی ایران بر سر این موضوع را در پی داشته است) در مقابل هم دولتمردان اردنى به اهمیت رابطه با ایران به‌عنوان یک کشور مهم در منطقه واقف هستند، ضمن اینکه موضوع عراق و همکارى با تهران در واقع براى اردن حیاتى است.

به دلیل شرایط داخلى و نوع مدیریت حاکم بر دولت اردن، این کشور ایجاد موازنه در روابط سیاسى خود با کشورهاى همسایه و به‌خصوص با کشورهاى حامى مقاومت را نیز در دستور کار خود داشته است و از این منظر دو دولت با فراهم شدن زمینه‌های لازم و به‌خصوص گفتمان جدید دولت روحانی و تاکید بر روابط با جهان عرب می‌توانند فصل تازه‌ای را در روابط نه چندان گرم خود فراهم آورند.