چین نرفته‌ام؛ اما با حضور چری در ایران مخالفم

حمیدرضا بهداد

«سال ۱۹۷۲ در قالب جمعی دانشجویی برای بازدید از یک کارخانه سازنده قطعات یدکی به انگلستان رفتیم. مسوول کارخانه در مراسم استقبال از بازدیدکنندگان، ملیت آنها را می‌پرسید.

عکس: ملیحه یاوری

وقتی متوجه شد که من ایرانی‌ام، به کامیونی پر از بمب صادراتی در محوطه اشاره کرد و گفت: با ورود کالای ژاپنی به بازار دنیا، به لحاظ آنکه محصولات ما بسیار با کیفیت و طبیعتا گران است، بیشتر مشتریان خود را از دست داده‌ایم، اما ایران جزو معدود بازارهایی است که هنوز هم با وجود کالاهای ارزان و بی‌کیفیت ژاپنی، محصولات ما را خریده و بهای کیفیت آن را می‌پردازد.» متن بالا بخشی از خاطرات چندین ساله محمدباقر رجال، رییس انجمن قطعه‌سازان کشور است که با استناد به آن اعتقاد دارد، ایرانی از قدیم خواستار جنس باکیفیت بوده و به همین دلیل چینی‌ها به خصوص خودروسازان آنها که به گفته رجال بویی از کیفیت نبرده‌اند، جایی در کشور نداشته و نباید بازار داخل فدای رشد و توسعه آنها شود. داستان ورود خودروی چینی چری به کشور و قرارداد این شرکت با ایران‌‌خودرو، بهانه‌‌‌ای شد برای گفت‌وگوی مفصل دنیای‌اقتصاد با رییس انجمن قطعه‌سازان که در ذیل آمده است:

انجمن قطعه‌سازان یکی از مخالفان سرسخت ورود چری به ایران است. خود جناب‌عالی و آقای نجفی‌منش دبیر انجمن بارها نسبت به این موضوع واکنش نشان داده‌‌اید. علت این موضع مخالف چیست؟

شخصا معتقدم اگر هدف ما برای همکاری با خودروسازان دنیا، کمک‌گرفتن از آنها جهت تزریق فن‌آوری و تکنولوژی روز به صنعت خودروی کشور است، به طور مسلم باید سراغ شرکت ‌هایی برویم که مادر این صنعت بوده و اگر بهترین نیستند حداقل در زمره بهترین‌ها قرار داشته باشند که مسلما چری در چنین جایگاهی قرار ندارد.

از طرفی صنعت خودروی داخل که نیم قرن تجربه فعالیت دارد به هیچ‌وجه قابل مقایسه با چری ۱۰ساله نبوده و سطح فنی و کیفی آن نسبت به این خودروساز چینی، بسیار بالاتر است. بنابراین چرا به جای چری با خودروسازان معتبرتر و با سابقه‌تر همکاری نکنیم. کاری که خود این شرکت هم‌اکنون مشغول آن است.

این همکاری چری با خودروسازان معتبر دنیا نظیر کرایسلر، آیا نمی‌تواند ضمانتی برای کیفیت محصولاتش باشد؟

-به هیچ‌وجه! زیرا همکاری چری با شرکت‌هایی مانند کرایسلر بدین‌معنی نیست که این شرکت چینی قرار است خودرو برای کرایسلر تولید کرده و مشاوره‌های فنی به آن بدهد. بلکه چری به‌واسطه پول فراوان و اقتصاد پویای چین، منابع مالی خود را در چنین جاهایی سرمایه‌گذاری می‌کند و حتی ممکن است چندوقت دیگر نیز از کرایسلر بخواهد یک شعبه در چین نیز بزند که هیچ‌کدام از اینها نمی‌تواند توجیه مناسبی برای ورود چری به ایران باشد.

ظاهرا شما به هیچ وجه دید مثبتی نسبت به خودروسازان چینی از جمله چری ندارید؟

دید بنده، دید کارشناسی است. اگر هم اظهارنظری می‌کنم به واسطه تجربه چندین ساله در صنعت بوده و به شخصه پدرکشتگی با چینی‌ها ندارم. ولی معتقدم اگر هدف، ورود خودرویی جهت پاسخگویی به نیاز مشتریان داخلی (قشر متوسط آنها) است، چه بهتر که علاوه بر رفع این نیاز، بحث کیفیت را نیز در این مقوله بگنجانیم نه اینکه به هر قیمتی اهداف خود را پیش ببریم. به اعتقاد من چری در حال حاضر نمی‌تواند خودروسازی پاسخگو و باکیفیت تلقی شود.

از طرفی چینی‌ها با رفتار سیاسی اخیر خود نشان داده‌اند به هیچ وجه قابل اعتماد نیستند.

اما ایران‌خودرو مدعی است، چری تمام ۵۵ استاندارد مورد نظر را برای ورود به بازار ایران گذرانده است.

اگر خودرویی در دنیا این

۵۵ استاندارد اولیه را پاس نکند، توانایی حرکت را هم ندارد. بنابراین مساله مذکور نمی‌تواند ضمانت مناسبی برای کیفیت چری باشد. ژیان خودروست، بنز هم خودروست هر دوی آنها هم این ۵۵ استاندارد را پاس می‌کنند اما این کجا و آن کجا. اگر هدف ورود یک محصول ارزان و باکیفیت است، مطمئن باشید، چری ما را به این هدف نمی‌رساند.

یعنی چری هیچ‌گونه محصول باکیفیت در مجموعه خود ندارد؟

نمی‌دانم! چون چین نرفته و شرکت چری را از نزدیک ندیده‌ام ولی با این حال معتقدم بحث کیفیت به طور کلی در تولیدات چین معنا و مفهومی نداشته و بنابراین اصلا به صلاح نیست سرمایه‌های خود را یک دفعه روی همکاری با چری بگذاریم. از طرفی به شخصه چندان از این موضوع سردر نمی‌آورم که چه طور است برای تولید قطعات باکیفیت، تا این حد به قطعه‌سازان داخلی فشار می‌آوریم ولی هم‌اکنون که پای عقد قرارداد با خودروسازی نظیر چری به میان می‌آید، تمام مباحث فنی و کیفی را فراموش کرده و از صفحه مشق خود پاک می‌کنیم؟

در ضمن می‌توان با یک نظرسنجی از صاحبان خودروهای چینی در داخل، دید افکار عمومی را نیز نسبت به این موضوع، متوجه شد. من از شما می‌پرسم مثلا این ون‌های وارداتی چینی آیا مورد رضایت مشتریان قرار گرفته است؟ یا همین خودروهای کوچک MVM؟

با مباحثی که شما در مورد کیفیت خودروهای چینی مطرح کردید این سوال پیش می‌آید که ایران‌خودرو با کدام معیار به عقد قرارداد با چری اقدام کرده است؟

شرکتی مانند ایران‌خودرو پر است از کارشناسان و مدیران باتجربه و خبره که اگر عنان کار را جامع و کامل به دست گیرند مسلما توانایی انجام کارهایی بزرگ را خواهند داشت. ولی مشکل اینجا است که این شرکت به صورت یک واحد اقتصادی اداره نشده و یک سری عوامل خاصی در تصمیم‌گیری‌های آن دخیل است که شاید خود کارشناسان ایران‌خودرو نیز موافق برخی برنامه‌ها و طرح‌های این شرکت نباشند! مطمئن باشید اگر طرح تولید خودروی ارزان‌قیمت را به طور کامل بر عهده ایران‌خودرو بگذارید، با فرصتی حدود ۱۵ ماهه طی مشاوره و همکاری با خودروسازان معتبر دنیا، خودرویی مناسب و با کیفیت را طراحی و تولید خواهد کرد. از طرفی بدین وسیله تعامل بهتر و سازنده‌تری را نیز با قطعه‌سازان داخلی برقرار می‌کند که نتیجه آن تعدیل هزینه‌ها است.

شما مساله کیفیت را به عنوان پاشنه آشیل خودروهای چینی عنوان می‌کنید. آیا به واقع تنها دلیل مخالفت انجمن همین موضوع است؟

مگر قرار است موضوع دیگری در کار باشد؟

برخی کارشناسان سهم پایین قطعه‌سازان داخلی در پروژه چری را دلیل مخالفت انجمن در این زمینه می‌دانند؟

بنده قویا این موضوع را که ما به خاطر سهم‌مان در پروژه چری، مخالف حضور این خودرو در بازار داخل هستیم، تکذیب می‌کنم. انجمن به هیچ وجه به دنبال سهم از این پروژه نبوده و نیست. این مسائل را، کسانی مطرح می‌کنند که بهانه دیگری برای محکوم‌کردن ما ندارند. انجمن در این زمینه تنها نظر و دید کارشناسی خود را بیان کرده و از لحظه‌ مطرح شدن بحث ورود چری به کشور ما مخالفت خود را اعلام کردیم زیرا ممکن بود مسوولان صنعتی داخل با توجه به مسائل سیاسی توصیه می‌کردند چری تحت هر شرایطی به بازار ایران وارد شود که در آن صورت اگر چند سال دیگر نتایج مثبتی از این پروژه به دست نمی‌آمد، دیگر ایرادی به ما وارد نبود که چرا در آن برهه نظرات و پیشنهادهای خود را در قبال چری بیان نکرده‌ایم. در واقع انجمن حرف خود را زده است.

اما تصمیم‌گیری نهایی با مسوولان امر بوده و در حیطه اختیارات آنهاست.

انجمن قطعه‌سازان سابقه همکاری با شرکتی چون رنوی فرانسه را در کارنامه خود دیده و مسلما به این موضوع نیز می‌بالند. اگر بحث ورود چری به بازار داخل، قبل از همکاری شما با رنو، پیش می‌آمد، آیا باز هم مخالفت می‌کردید؟

مطمئن باشید در این صورت، بسیار بیشتر از الان، مخالفت می‌کردیم. به خاطر آنکه چین و شرکت‌هایش به‌سرعت در حال رشد و پیشرفت هستند، بنابر این چری ۲۰۰۸ مسلما توسعه یافته‌تر و پیشرفته‌تر از چری ۲۰۰۵ است، پس طبیعی است ۳ سال قبل مخالفت بیشتری را انجام می‌دادیم.

خودروهای چری هم قرار بود ۲ سال دیگر در کشور به تولید برسد که با این حساب طبیعتا کیفیتی بهتر از برهه زمانی فعلی را داشت و سال‌های بعد نیز شرایط بهتری را تجربه می‌کرد، بنابر این فکر نمی‌کنید موضوع بی‌‌کیفیتی چری در طول زمان برطرف می‌شد؟

البته که این موضوع ممکن بود. شاید حتی اگر دو سال دیگر نظر بنده را در مورد ورود چری به کشور جویا شوید، ۱۸۰درجه تغییر موضع داده باشم، ولی به چه قیمتی؟ آیا تاوان خودروساز شدن چینی‌‌ها را مشتریان ایرانی باید پس دهند؟ ۴۰ سال پیش جنس بی‌کیفیت و بنجل یعنی جنس ژاپنی! اما همین چشم بادامی‌ها به واسطه عرضه محصولات خود در بازار ایران، فروش‌شان را بالا برده با سرمایه‌ای که کسب کردند به جایی رسیدند که حالا لقب اجناس با کیفیت را به کالای ژاپنی می‌دهند. درست همان کاری که چینی‌ها امروز در حال انجام دادن آن هستند.

یعنی چین حکم ژاپن ثانی را برای بازار داخلی ما دارد؟

دقیقا همین طور است. خودروسازی مانند چری تنها بازار ایران را می‌خواهد و بس! آنها قصد دارند به واسطه بازار ایران دوره گذار خود را جهت خودروساز شدن پشت سر گذاشته و از این بازار به عنوان نردبانی برای بالا رفتن و پیشرفت استفاده کنند. بدین معنی که اجناس بی‌کیفیت خود را به مشتریان ایرانی داده و از پول آن سرمایه می‌سازند و خود را بالا می‌کشند. حرف ما هم این است که بهای خودروساز شدن چری را بازار ایران نپردازد!

شاید دلیلش این است که خود مشتریان ایرانی به لحاظ شرایط اقتصادی‌شان جنس ارزان بی‌کیفیت را به کالای با کیفیت ولی گران‌ ترجیح می‌دهند؟

اصلا این طور نیست! اتفاقا مشتری ایرانی همواره به دنبال جنس مرغوب بوده و بهای کیفیت را می‌پردازد. همین که می‌بینید آنها همیشه دنبال جنس خارجی هستند و خیلی به کالای داخلی اعتماد ندارند. دلیلش این است که این طور برایشان جا افتاده که کالای خارجی کیفیت بهتری نسبت به جنس ایرانی دارد.

شما اعتقاد دارید بازار داخلی ما نباید نردبان ترقی خودروسازان چینی باشد. ولی در عین حال تاکنون خودروسازان دیگری نظیر پژو فرانسه، بازار ایران را قبضه کرده و به قول خودتان به واسطه این بازار خود را بالا کشیده‌اند، این موضوع را چگونه تعبیر می‌کنید؟

اتفاقا یکی از ایرادهای انجمن همین موضوع است. ما هم اعتقاد داریم نباید بازار داخلی خود را در انحصار یک خودروساز قرار دهیم. اگر قرار است که با خودروسازان خارجی کار کنیم چه بهتر که گزینه‌های انتخاباتی‌مان در قالب شرکت‌های معتبر دنیا باشد که در این صورت علاوه بر آنکه چندان انحصاری در کار نیست، بلکه به واسطه همکاری با خودروسازی با اعتبار، توان فنی و کیفی خود را نیز افزایش خواهیم داد. این در حالی است که متاسفانه هم‌اکنون بازارهای ایران سیاسی تقسیم شده و نتیجه آن انحصار یک خودروساز اروپایی در بازار خودروی کشور است.