سقوط آزاد لندن بزرگ

سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی
دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران

در جهان شهری‌شده کنونی، اقتصاد نیز تا حدود زیادی شهری شده است و این کلان‌شهرها هستند که اقتصاد جهانی را به پیش یا به پس می‌برند. شهرها کانون تولید ثروت به‌حساب می‌آیند و تقریبا قاطبه آنها سهمی بیش از درصد جمعیت در تولید ناخالص داخلی کشورها دارند. برای مثال شهر لیما در حالی که تنها 25 درصد از جمعیت پرو را تشکیل می‌دهد بیش از 40 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را در اختیار دارد و ژوهانسبورگ تنها با داشتن 20 درصد از جمعیت، قریب به 50 درصد GDP آفریقای جنوبی را در انحصار خود دارد.

اما شهر لندن را باید یکی از ابرشهرهای اقتصادی دانست که نه‌تنها در سطح اروپا بلکه در فضای جهانی از منظر اقتصادی تاثیرگذار است. اکنون نیز موضوع جدایی انگلیس از اتحادیه اروپایی عملا آینده اقتصادی شهر لندن را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

لندن خاستگاه جهان صنعتی و مدرن بوده و نخستین شعله‌های مدرنیسم و صنعت‌گرایی از این شهر بریتانیا سر برآورده است. به عبارتی لندن به‌طور سنتی یک شهر جهانی است. در تمامی ادبیات مربوط به شهرهای جهانی، لندن بزرگ به همراه توکیو و نیویورک همواره در راس سلسله مراتب شهرهای جهانی بوده‌اند. لندن مقر شرکت‌های سرمایه‌گذاری، مراکز تخصصی مالی، بانک‌های جهانی، مراکز بیمه و شرکت‌های چندملیتی است و مکان پررونق کسب‌وکار و فرصت‌های شغلی در مقیاس جهانی به‌حساب می‌آید.

بر مبنای شاخص‌های قدرت شهرهای جهانی در سال 2015 که از ملاک‌هایی مانند اقتصاد، تحقیق و توسعه، تعامل فرهنگی، قابلیت زندگی و محیط‌زیست استفاده شده است، لندن در راس شهرهای جهانی بوده است. این شهر در زمینه اقتصاد شهری با اقتصاد حدود 400 میلیارد دلاری‌اش بعد از منطقه کلان‌شهری توکیو-کاوازاکی-یوکوهاما، بزرگ‌ترین اقتصاد شهری جهان و اولین اقتصاد شهری اروپا را دارد. مقر 33درصد شرکت‌های چندملیتی جهان در لندن است، پرترددترین خطوط هوایی مربوط به لندن و شلوغ‌ترین فرودگاه جهان در لندن است، لندن یکی از معتبرترین مراکز مالی جهان است که بورس اوراق بهادار آن یکی از سه بورس معتبر جهان است. به لحاظ فرهنگی لندن محل تنوع فرهنگی است و فارغ‌التحصیلان آن از 95 ملیت و 134 کشور هستند.

البته همه این آمار و ارقام مربوط به قبل از برگزیت بود اما با خبر خروج انگلستان از اتحادیه اروپا و رای 52 درصدی مردم این کشور به خروج از یورو، در روزهای اخیر اظهارنظرها در مورد آینده اقتصادی این کشور و به‌خصوص شهر لندن اوج گرفته است. بلافاصله پس از اعلام خبر خروج، تمامی شاخص‌های اقتصادی لندن سقوط کردند و پوند انگلیس یکی از بی‌سابقه‌ترین سقوط‌های خود را در طول تاریخ تجربه کرد.

به‌نظر می‌رسد 23 ژوئن نقطه عطفی در تاریخ بریتانیا و اروپا و لندن خواهد بود. با این وضع بزرگ‌ترین بانک‌ها و مراکز مالی جهان باید مهیای حرکت و ترک بریتانیا باشند. آنها باید سرمایه و نیروی انسانی خود را از کانال مانش یا دریای ایریش عبور دهند چراکه بانک‌ها و شرکت‌های غیراروپایی مانند آمریکایی‌ها و ژاپنی‌ها قادر نیستند از لندن با اتحادیه اروپا معامله کنند. لندن پس از برگزیت دیگر بزرگ‌ترین مرکز مالی اتحادیه اروپا نیست و این چالش بزرگ مراکز مالی است که برخی‌ها از آنها هنوز از بحران مالی 2008 کمر راست نکرده بودند. شاید بدبینانه نباشد که بگوییم شهر لندن و اقتصاد آن در حال ریزش و فروپاشی است. این شهر بسیاری از کسب‌وکارهای خود را به نفع مراکز مالی کوچک‌تر از دست خواهد داد و لندن بزرگ در ورطه سقوط خواهد افتاد.

اگر بخواهیم به‌طور خلاصه نتایج برگزیت بر اقتصاد شهر لندن را مرور کنیم، باید بگوییم این خروج می‌تواند بین 2 تا 5 درصد اقتصاد انگلیس و به تبع اقتصاد لندن را کوچک کند. افزایش تورم، تشدید بیکاری، گسترش فقر در میان طبقه متوسط و پایین، افزایش قیمت زمین و مسکن و همچنین تشدید بدهی‌های اقتصادی لندن از جمله آثار این جدایی است، ضمن آنکه نباید فراموش کرد امروز جایگاه لندن به‌عنوان مرکز گردهمایی اغلب بنگاه‌های مالی به خطر افتاده است.