نتایج انتخابات حاکی از آن بود که هیچ‌کدام از احزاب بزرگ ایتالیا موفق به کسب اکثریت آرا نشده‌اند و این کشور وارد بن‌بست سیاسی شده است احسان ابطحی

رای‌دهندگان ایتالیایی که یکشنبه و دوشنبه گذشته به پای صندوق‌های رای رفته‌بودند تا در انتخابات پارلمانی کشورشان شرکت کنند، پیام‌هایی شفاف خطاب به سیاست‌مداران این کشور ارسال کردند. آنها از سویی به سیاست «ریاضت اقتصادی» نه گفتند و از سوی دیگر نظم سیاسی حاکم بر ایتالیا را نفی کردند تا انتخابات اخیر هیچ برنده آشکاری نداشته باشد و ایتالیا را دچار فلج سیاسی کند.

به گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، تحلیلگران سیاسی بر این باورند که در بهترین شرایط کابینه‌ای ائتلافی، اما شکننده تشکیل خواهد شد که اگر نتواند تعهد رم به کاهش کسری بودجه به میزان ۳ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تضمین کند، تا به بازار‌ها آرامش دهد، ایتالیا و همچنین حوزه پولی یورو را با بحرانی بزرگ مواجه خواهد کرد. روز دوشنبه و در واکنش به انتشار اخباری مبنی بر ایجاد بن‌بست سیاسی در ایتالیا، بازار‌های مالی جهان متلاطم شد و شاخص میانگین صنعتی داو جونز تقریبا ۲۰۰ واحد افت کرد.

با وجود آنکه تحلیلگران سیاسی اعتراض به باتلاق سیاسی ایتالیا و همچنین نظام انتخاباتی پراشکال این کشور را دلیل اصلی بحران اخیر این کشور قلمداد می‌کنند، اما نتیجه انتخابات به طور مشخص نشان می‌دهد که رای‌‌دهندگان ایتالیایی، قاطعانه سیاست کاهش سریع کسری بودجه را که از سوی کمیسیون اروپا و بانک مرکزی اروپا دیکته شده است، رد می‌کنند.

سیمون تیلفورد، رییس بخش اقتصادی مرکز اصلاحات اروپایی که یک موسسه تحقیقاتی مستقر در لندن است، در همین‌باره گفت: «تردیدی وجود ندارد که ایتالیا فرهنگ سیاسی معیوبی دارد، اما به باور من نتایج انتخابات اخیر، پیامد منطقی سیاست‌هایی است که به تیره‌تر شدن چشم‌انداز اوضاع اقتصادی و اجتماعی این کشور منجر شده‌است.»

او در ادامه اضافه کرد: «مردم ایتالیا هشدار داده‌اند که اگر سیاست‌مداران، این نحوه سیاست‌ورزی را کنار نگذارند، برایشان هزینه‌های سیاسی به همراه خواهد داشت و آینده‌ای تیره در انتظارشان خواهد بود.»

با شمارش ۹۹ درصد آرای انتخابات پارلمانی ایتالیا، که دو ویژگی اصلی آن خشم رای‌دهندگان و مشارکت پایین مردم بود، مشخص شد که «حزب دموکراتیک» که یک حزب چپ‌گرای میانه‌رو به شمار می‌رود، با کسب ۶/۲۹ درصد آرای مجلس سفلی و همچنین یک سوم آرای مجلس علیا، پیشتاز است.

این نتیجه اما به معنای پیروزی آشکار دموکرات‌ها نیست زیرا حزب راست میانه «مردم آزادی» که حزبی وابسته به سیلویو برلوسکونی، نخست‌وزیر پیشین ایتالیا، است هم در بسیاری از حوزه‌های انتخاباتی پر جمعیت پیشتاز و در این حوزه‌ها کرسی‌های بیشتری در سنا به دست آورده‌است. این موضوع به طور بالقوه به برلوسکونی قدرت حق رای می‌دهد و می‌تواند چشم‌انداز بن‌بست سیاسی در این کشور را تیره‌تر کند.

این همه در شرایطی است که حتی پیش از مشخص شدن نتیجه نهایی؛ این انتخابات پیروزی قاطعی برای «جنبش پنج ستاره» که ریاست آن را بپه گریلو، کمدین سابق بر‌عهده دارد، به شمار می‌رفت، جنبشی که برای نخستین‌بار بود در انتخابات سراسری شرکت می‌کرد و اکنون به نظر می‌رسد که موفق به کسب ۲۵ درصد کرسی‌های مجلس سفلای ایتالیا شده‌است. انتخابات اخیر نشان داد که ایتالیایی‌هایی که پیشتر به احزاب چپ‌گرا و یا راست‌گرا گرایش داشتند چه در شمال ثروتمند‌تر یا در جنوب فقیرتر، به جنبش پنج ستاره تمایل پیدا کرده‌اند، جنبشی که به شدت با سیاست ریاضت اقتصادی مخالف و خواستار از بین رفتن نظم سیاسی کنونی است.

از سوی دیگر انتخابات اخیر، شکستی تلخ برای ماریو مونتی، نخست‌وزیر دولت انتقالی ایتالیا به شمار می‌رود که اخیرا به جرگه سیاست‌مداران اضافه شده است، فردی که نتوانست شور و شوق چندانی در میان رای‌دهندگان، به خصوص رای‌دهندگان شهر‌نشین ایجاد کند. مونتی تنها توانست حدود ۱۰ درصد آرای هر دو مجلس سفلی و علیای ایتالیا را به دست آورد.

استفانو فالی، ستون‌نویس بخش سیاسی روزنامه اقتصادی «ایل سوله ۲۴ اوره» درباره انتخابات اخیر پارلمانی ایتالیا گفت:«گریلو پیروزی ویرانگری به دست آورد؛ اما وضعیت سیاسی ایتالیا همچنان نامشخص است.»

او اضافه کرد:«یا حزب دموکراتیک یا حزب آزادی مردم «ائتلافی بزرگ تشکیل خواهند داد که باید به اصلاحات و تغییر قانون انتخابات پایبند باشد، که البته موضوعی بسیار دشوار است، در غیر این صورت ایتالیا تبدیل به کشوری غیر‌قابل مدیریت خواهد شد.»

تا زمان تشکیل کابینه جدید، مونتی با قدرت کامل رییس کابینه انتقالی باقی خواهد ماند. او عصر روز دوشنبه از طریق یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که به دلیل ناموفق بودن احزاب سیاسی ایتالیا در دوران زمامداری‌اش، در تغییر قانون انتخابات که منجر به ثبات سیاسی بیشتر در این کشور شود، «به شدت افسوس می‌خورد.»

براساس قانون پیچیده انتخاباتی ایتالیا، بسیار دشوار خواهد بود تا یکی از احزاب بتواند اکثریت قاطع برای تشکیل کابینه را به دست آورد تا اقتصاد و بیکاری فزاینده را مدیریت و اعتبار از دست رفته این کشور را احیا و همچنین تغییرات ساختاری در اقتصاد وخیم این کشور عضو گروه هشت کشور صنعتی جهان ایجاد کند. در مقابل احزاب در برابر هرگونه تغییری مقاومت می‌کنند تا دست‌کم پایگاه قدرت خود را از دست

ندهند.

بازارهای مالی در شوک

درپی اعلام نتایج انتخابات پارلمانی ایتالیا و نگرانی از ایجاد بن‌بست سیاسی در این کشور و به تاخیر افتادن اصلاحات اقتصادی، بورس‌های جهان با کاهش رو به رو شدند.

شاخص اف‌تی‌اس‌ئی ایتالیا ۷/۴ درصد سقوط کرد. شاخص فوتسی ۱۰۰ انگلستان با افت ۵/۱ درصدی رو به رو شد و بورس‌های فرانکفورت و پاریس بیش از ۲ درصد سقوط کردند.

همچنین در ایتالیا، سود اوراق قرضه به شدت افزایش یافت. این مساله نشان می‌دهد بازارها درباره قرض دادن به این کشور محتاط‌تر شده‌اند. بازارهای سهام آسیا نیز به نتیجه انتخابات ایتالیا واکنش منفی نشان دادند و دچار کاهش شدند. در ژاپن شاخص نیکی ۲۲۵، ۲/۲ درصد سقوط کرد. شاخص هنگ‌سنگ هنگ‌کنگ با کاهش ۸/۰ درصدی رو به رو شد و شاخص ای‌اس‌اکس استرالیا یک درصد تنزل کرد.

ارزش یورو در برابر دلار نیز به کمترین سطح طی هفت هفته گذشته رسید و نزدیک به ۳۰/۱ دلار معامله شد.

جوزپه فونتانا، استاد اقتصاد پولی در دانشگاه اقتصاد لیدز، می‌گوید:«رای دهندگان ایتالیایی پیام مایوس‌کننده‌ای را برای بازارها و سیاست‌مداران ارسال کردند. اکنون بازارها و سیاست‌گذاران از خود می‌پرسند آینده حوزه یورو چه خواهد شد. ایتالیا سومین اقتصاد بزرگ حوزه یورو است و درحال حاضر این پرسش مطرح است که آیا پیغام رای دهندگان ایتالیایی به بازارها و سیاست‌گذاران این بوده است که اقدامات ریاضتی پایان یابند و برنامه‌های محرک اقتصادی آغاز شوند؟»