خاکستر دموکراسی در ونزوئلا

دنیای اقتصاد - شادی آذری: نشریه انگلیسی اکونومیست در شماره این هفته خود که امروز چاپ می‌شود، بحران ونزوئلا را موضوع سرمقاله خود قرار داده است. اکونومیست با اشاره به اینکه تحریم‌ها علیه ونزوئلا باید مقامات این کشور را مورد هدف قرار دهند و نه مردم این کشور را، نوشته است: ونزوئلا مدعی است که بیش از عربستان سعودی نفت دارد، با وجود این شهروندان آن گرسنه‌اند. ۹۳ درصد از مردم ونزوئلا اعلام کرده‌اند که توان خرید غذای مورد نیازشان را ندارند و سه چهارم جمعیت این کشور طی یک سال گذشته دچار کاهش وزن شده‌اند. نظامی که مسبب ایجاد چنین تراژدی قابل اجتنابی شده، مدعی عشق زیاد به فقراست.

با وجود این اما مقامات آن میلیاردها دلار دزدی کرده‌اند و این کشور را به فاسدترین کشور آمریکای لاتین که بدتر از همه کشورهای منطقه اداره می‌شود، تبدیل کرده‌اند. این یک مثال بارز برای اهمیت دموکراسی است: مردمی که حکومت‌های بدی دارند باید قادر باشند افراد نالایق را از قدرت کنار گذارند. شاید به همین دلیل است که نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهوری ونزوئلا تا این حد علاقه‌مند است تا خرده‌های به‌جا‌مانده از دموکراسی را نیز در ونزوئلا از میان ببرد. روز سی‌ام ژوئیه قرار است مادورو انتخاباتی فرمایشی را برگزار کند که مهر تاییدی باشد بر قوه مقننه دستچین شده خودش. هدف غایی آن هم همیشگی کردن این حکومت سوسیالیستی نامحبوب است.

این انتخابات تکمیل‌کننده تخریب قدرت پارلمانی است که کنترل آن به‌دست اپوزیسیون است و با هدف آسیب‌زدن به سلامت انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده شکل می‌گیرد. بی‌شک اگر انتخابات آزادانه و سالم برگزار شود، مادورو در آن شکست خواهد خورد. مخالفان می‌گویند که این قوه مقننه، کمونیسم سبک کوبایی را در ونزوئلا پیاده خواهد کرد. دست‌کم تشکیل این قوه مقننه موجب ایجاد خشم بیشتر در کشوری خواهد شد که خیابان‌های آن هم اکنون هم درگیر گاز اشک‌آور و تیر اسلحه‌های پلیس است. طی حدود ۴ ماه اعتراض، بیش از ۱۰۰ نفر کشته و صدها نفر دیگر هم به دلایل سیاسی بازداشت شده‌اند. همه اینها مردم ونزوئلا را خشمگین کرده است.

تا پایان سال میلادی جاری، فروپاشی اقتصاد ونزوئلا از سال ۲۰۱۲ تاکنون به سریع‌ترین فروپاشی در تاریخ آمریکای لاتین تبدیل خواهد شد. اکنون درآمد سرانه ونزوئلا به سطح دهه ۱۹۵۰ میلادی بازگشته است. علت اصلی این بلا، ریشه ایدئولوژیک دارد. مادورو تحت تاثیر مربی خود، هوگو چاوز، با پول‌های دولتی ولخرجی می‌کند به‌ویژه برای حامیان خود. قیمت‌های پایین نفت و مدیریت نادرست هم موجب می‌شود او نتواند دیون خود را بپردازد.

بنابراین اقدام به چاپ پول می‌کند و سفته‌بازان را به‌خاطر تورم ایجاد شده مورد سرزنش قرار می‌دهد، تورمی که انتظار می‌رود در سال‌جاری به ۱۰۰۰ درصد بالغ شود. هم اکنون قیمت دلار آمریکا در بازار سیاه ونزوئلا حدود ۹۰۰ برابر نرخ رسمی است. کنترل قیمت‌ها و سلب مالکیت شرکت‌های خصوصی منجر به کمبود مواد غذایی و دارو شده است. سال گذشته در شرایطی که بیمارستان‌ها فاقد ملزومات بود، نرخ مرگ‌ومیر مادران هنگام زایمان ۶۶ درصد افزایش یافت. ده‌ها هزار نفر از مردم ونزوئلا به کشورهای همسایه گریخته‌اند. با تشدید بحران، این تعداد بیشتر هم خواهد شد. این موجب خواهد شد دولت ونزوئلا تهدیدی برای منطقه و مردم خودش باشد.

برای ونزوئلا چه می‌توان کرد؟ بهترین راه‌حل، مذاکره برای انتقال قدرت است. مادورو دوره ریاست‌جمهوری خود را به پایان خواهد رساند اما باید به قوه مقننه و مجلس احترام گذارد، زندانی‌های سیاسی را آزاد و تضمین کند که این انتخابات و انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده عادلانه انجام خواهد شد. اما تلاش‌ها در این راستا در سال گذشته با شکست مواجه شد و هیچ علائمی هم وجود ندارد که نشان دهد مادورو و رفقایش به‌طور داوطلبانه قدرت را تفویض خواهند کرد.

اشتباه ترامپ

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا هم اکنون در حال بررسی تحریم‌های گسترده از جمله ممنوعیت واردات نفت ونزوئلا و ممانعت فعالیت شرکت‌های آمریکایی در صنعت نفت ونزوئلا است. این اما یک اشتباه بزرگ است: مادورو طی چند ماه خریداران جدیدی برای نفت خود خواهد یافت و در این میان، مردم عادی بیش از حکومتی‌ها متحمل فشار خواهند شد.

تحریم‌های گسترده این حکومت را قوی‌تر خواهد کرد. تدابیری همچون تحریم ۱۳ تن از مقامات ونزوئلا که در ۲۶ ژوئیه از سوی دولت ترامپ به تصویب رسید، ممانعت از صدور ویزا برای آنها و ممنوعیت خدمات‌رسانی بانک‌ها و شرکت‌های آمریکایی به آنها می‌تواند شدت گیرد و از بانک‌ها خواسته شود تا اطلاعات افرادی را که بودجه‌های دولتی دزدیده شده را برای خود انباشته کرده‌اند، فاش سازند.

اتحادیه اروپا و آمریکای لاتین باید در این راستا با هم همکاری کنند. فشار بر مقامات می‌تواند همزمان شود با پیشنهاد مذاکره برای انتقال قدرت. هر راه جایگزین دیگری ممکن است به عمومی‌تر شدن خشونت بینجامد، خشونتی که مادورو مسوول آن خواهد بود. ونزوئلای چاوزی با همه فسادها، گروه‌های خلافکار و نادانش، خطر تبدیل شدن به پدیده‌ای بسیار بدتر را به همراه دارد.