اکونومیست: رهاسازی افسار عربستان، خاورمیانه را بی‌ثبات کرده است
تاوان حمایت از محمد سلمان برای آمریکا
به گزارش این نشریه، رهاسازی افسار عربستان سعودی، منطقه را به بی‌ثباتی کشانده است. پس از بحران سیاسی هفته‌های اخیر لبنان، فرانسه اولین کشوری بود که برای حل‌وفصل بحران لبنان اقدام کرد و نه آمریکا. سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان، در چهارم نوامبر به‌طور ناگهانی خبر استعفای خود را از ریاض اعلام کرد. به‌دنبال این اتفاق، جریان دو هفته‌ای عجیبی روی داد که به‌نظر می‌رسید در آن حریری تحت بازداشت خانگی آل‌سعود قرار دارد. گرچه وزارت خارجه آمریکا مخالفت خود را با این اتفاق اعلام کرد، اما این فرانسه بود که برای بازگشت حریری به بیروت وارد عمل شد. سعد حریری اکنون تصمیم ناگهانی خود مبنی بر استعفا از نخست‌وزیری را تعلیق کرده است.
شکست آمریکایی از مسیر سعودی
با گذشت یک‌سال از ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، بهترین توصیف برای سیاست منطقه خاورمیانه او، «غفلت و سردرگمی» است. دوره ریاست‌جمهوری ترامپ با تغییرات گسترده سیاسی در عربستان سعودی همراه شده است. پادشاه سلمان و پسرش محمد – ولیعهدی که تام‌‌الاختیار است – تمام ملاحظات آل‌سعود را قربانی سیاست خارجی متجاوزانه خود کرده‌اند. اقدامات آنها دوستان و همسایگان را به دردسر انداخته است. حتی سیاستمداران اسرائیلی که هیچ دوستی‌ای با سعد حریری ندارند، از اصطلاح «بی‌‌ملاحظه» در توصیف استراتژی مداخله‌جویانه سعودی‌ها در لبنان استفاده کرده‌اند.
با این حال هنوز سعودی‌ها در کاخ‌سفید گوش شنوا دارند. جراد کوشنر، داماد رئیسجمهوری، یکی از این افراد است. یاران ترامپ عقیده دارند این امر به آغاز آزادسازی اقتصادی و اصلاحات اجتماعی و مذهبی ولیعهد محمدبن‌سلمان کمک کرده است. تاکنون دونالد ترامپ درخصوص اینکه آل‌سعود علیه فقیرترین کشور منطقه، جنگی ظالمانه به‌راه انداخته‌اند هیچ ابراز نگرانی‌ای نکرده است، جنگی که حتی خود آمریکایی‌ها حامی آن هستند. به‌رغم تردید عمیق نخبگان سیاسی آمریکا، دونالد ترامپ مشتاقانه تحریم قطر توسط ائتلاف دولت‌های عربی و دستگیری‌های اخیر شاهزادگان سعودی را تحسین کرده است.
ناامیدی نزدیک‌ترین متحدان منطقه
در آوریل سال‌جاری دولت آمریکا به بهانه حمله شیمیایی دولت سوریه به استان ادلب، یکی از پایگاه‌های هوایی این کشور را هدف قرار داد. از آن زمان به‌نظر می‌رسد ترامپ رغبت خود به سوریه را از دست داده است. در این میان، کشورهای روسیه و ایران خلأ به‌وجود آمده در سوریه را پر کرده‌اند. دولت سوریه با حمایت این دو کشور توانست با شکست گروه‌های تروریستی مناطق تحت‌اشغال را بازپس بگیرد. ماه گذشته نیز رئیسجمهوری روسیه در سوچی استقبال گرمی از بشار اسد کرد. پس از آن ولادیمیر پوتین میزبان روسای‌جمهور ایران و ترکیه – دو حامی دیگر دولت سوریه – بود. گروه‌های مخالف سوری اکنون به باقی‌ماندن اسد در قدرت رضایت داده‌اند. ریاض فرید حجاب، نخست‌وزیر سابق و منتقد همیشگی دولت سوریه، ماه گذشته میلادی تحت‌فشارهای عربستان از سمت رهبر گروه‌های مخالف سوری استعفا کرد. سعودی‌ها شاید در ذهن خود فکر جدایی ایران از روسیه را می‌پرورانند. در این میان اما آمریکایی‌ها که از ابتدا خواستار کنار رفتن اسد از قدرت بودند، واکنشی نشان نداده‌اند.
به ادعای «اکونومیست» دیگر متحدان آمریکا نیز احساس سردرگمی می‌کنند. رئیس‌‌جمهور ترامپ درحال کاهش کمک‌های نظامی به نیروهای دموکرات سوریه است؛ گروهی شبه‌نظامی به رهبری کردها که هزینه‌های سنگینی در مقابله با داعش متحمل شده‌اند. در این میان سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مواجه با این پرسش که آیا آمریکا نماینده ویژه‌ای را برای میانجی‌گری میان کردها و دولت مرکزی عراق تعیین خواهد کرد، با اندکی درنگ پاسخ داد: «آنها احتمالا می‌توانند با هم کنار بیایند.» حتی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز از آمریکایی‌ها ناامید شده است. توافقی که میان آمریکا و روسیه برای کاهش تنش در جنوب سوریه ایجاد شد و به موجب آن شبه‌نظامیان تحت‌حمایت ایران اجازه حضور در فاصله ۵ کیلومتری مرزهای جنوب این کشور را یافتند، خشم نتانیاهو را به همراه داشت. یکی دیگر از کشورهایی که از تصمیمات ترامپ ناامید شده، اردن است (کشوری که روابط گرمی با واشنگتن داشته است). تصمیم دولت ترامپ درخصوص متوقف ساختن کمک‌های مالی به شورشیان جنوب سوریه در ماه آینده، این متحد همیشگی آمریکا را دلسرد کرده است.
عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهوری مصر در دوران رقابت‌های انتخاباتی ملاقاتی با ترامپ داشت. او نخستین رهبر خارجی بود که پیروزی ترامپ را به او تبریک گفت. در ماه آگوست اما زمانی‌که آمریکا ۱۰۰ میلیون دلار از کمک‌ها مالی به مصر را کاهش داد و ۱۹۵ میلیون دلار دیگر را به بهانه نتیجه «پیشرفت‌های دموکراسی» تعلیق کرد، شوکی بزرگ به السیسی وارد شد. این اتفاق همچنین تعجب سیاستمداران آمریکایی ساکن در قاهره را به همراه داشت. در این رابطه یکی از این سیاستمداران می‌گوید: «صبح روز بعد از این اتفاق مجبور بودم دلیل را به همتای مصری خود توضیح دهم، درحالی‌که هیچ توضیحی از واشنگتن نداشتم که چرا ما این کار را کرده‌ایم.»
میراث روسای‌جمهور آمریکا
به گزارش «اکونومیست»، البته نمی‌توان تنها دونالد ترامپ را به‌خاطر این سیاست‌ها سرزنش کرد. گرچه باراک اوباما خواستار برکناری بشار اسد بود، اما حمایت‌های او از مخالفان دولت سوریه ناچیز بود. جنگ فاجعه‌بار یمن نیز تحت نظارت اوباما آغاز شد. در مقابل دونالد ترامپ درگیر یک موضوع شده است: تنش میان فلسطین و اسرائیل. پس از رایزنی‌های گسترده فرستاده و مشاور ویژه ترامپ در امور اسرائیل، جیسون گرین‌بلات، رئیسجمهوری آمریکا آماده می‌شود تا در اوایل سال ۲۰۱۸، برنامه صلح خود را رونمایی کند. صلح میان اسرائیل و فلسطین همواره یکی از رویاهای روسای‌جمهور آمریکا بوده است. در این راستا، سه رئیسجمهوری پیشین تلاش‌های خود را کردند، اما با شکست مواجه شدند. هیچ دلیل موجهی وجود ندارد که تصور کنیم دونالد ترامپ موفق خواهد شد. درحال‌حاضر دولت رژیم صهیونیستی در دستان ائتلافی راستگرا است. بر این اساس آنها تمایلی ندارند هیچ امتیازی برای طرف فلسطینی قائل شوند. البته در مقابل سعودی‌ها نیز سعی می‌کنند تا هدف ترامپ را برآورده سازند. آنها با حمایت از تلاش‌های ترامپ در موضوع صلح اسرائیل- فلسطین سعی می‌کنند آزادی عمل را در یمن و سایر مناطق به‌دست آورند. دونالد ترامپ هیچ‌گاه در انتقاد از سکاندار پیشین کاخ‌سفید مضایقه نکرده است.
ترامپ اما هنوز برخی اشتباهات رئیسجمهوری پیشین را تکرار می‌کند. منتقدان همواره به‌خاطر هزینه بالای توافق هسته‌ای و نادیده گرفت نفوذ منطقه‌ای ایران، اوباما را سرزنش می‌کردند. به عقیده «اکونومیست»، اکنون نیز ترامپ با هدف قرار دادن توافق هسته‌ای، ممکن است ایران را در مسیر رسیدن به‌سلاح هسته‌ای یاری کند. درحال‌حاضر سیاست‌های ترامپ موجب تقویت دیکتاتورها در مصر و دلسردی متحدان نزدیک آمریکا (همچون اسرائیل و اردن) شده است. این درحالی است که سعودی‌ها آزادانه سیاست‌های بی‌ثبات‌کننده خود را دنبال می‌کنند.
ارسال نظر