رهبر داعش از شورشیان، به‌خاطر تسلیم شدن دربرابر نیروهای دولتی سوریه در مناطق جنوبی آن کشور، انتقاد کرده، آنها را «خائن» نامیده و از آنها خواسته به «دولت اسلامی» بپیوندند. در این پیام صوتی گفته شده ادلب درحال سقوط است و نیروهای دولتی و روسیه به‌زودی کنترل آن را به‌دست می‌گیرند. ادلب مهم‌ترین منطقه تحت کنترل شورشیان سوری‌ است، اما علاوه بر حملات نیروهای دولتی به آن، گزارش‌های مختلفی از درگیری‌های داخلی و نیز نبردهای مرگبار میان «حکومت اسلامی» و دیگر گروه‌ها در آن، منتشر شده ‌است. به گزارش رویترز در این پیام صوتی گفته می‌شود: «برای مجاهدین پیروزی یا شکست با مقیاس در دست داشتن یک شهر یا اشغال آن یا اشراف بر آسمان آن یا حتی در اختیار داشتن بمب هوشمند و موشک قاره‌پیما نیست.» در چند سال گذشته بارها خبر کشته شدن ابوبکر بغدادی- که آمریکا  برای او ۲۵ میلیون دلار جایزه تعیین کرده- مخابره شده اما هیچ‌گاه تایید نشده بود. این پیام جدید صوتی- در صورتی که واقعا متعلق به البغدادی باشد- خط بطلانی بر تمام گزارش‌های پیشین دال بر مرگ او می‌کشد. محل دقیق حضور البغدادی نامشخص است. مقام‌های آمریکایی و عراقی پیش از این اعلام کرده بودند که «خلیفه ابراهیم» نفرات خود را در نبرد موصل رها کرده و جایی در بیابان‌ پنهان شده‌است. اما دو هفته پس از آغاز عملیات آزادسازی موصل، البغدادی پیامی منتشر کرد و از نیروهای خود خواست با «کافران» بجنگند و «خون آنان را همچون نهر بر زمین جاری کنند.» در مهر ماه ۹۶ هم گروه داعش فایل صوتی تازه‌ای منتسب به ابوبکر بغدادی منتشر کرد. در هر حال، این گروه تا کنون حدود ۹۰ درصد از مناطقی که تحت تسلط داشت را از دست داده‌است. رسانه تبلیغاتی داعش همچنین تیرماه گذشته اعلام کرد که پسر البغدادی هم در جریان نبردی در حمص، غرب سوریه، کشته شده‌است. چند روز پیش سازمان ملل متحد در گزارش جدیدی اعلام کرد با وجود بیرون راندن داعش از اکثر نقاط سوریه و عراق هنوز ۲۰ تا ۳۰ هزار از شبه‌نظامیان این گروه در این دو کشور حضور دارند.

دیدار مخفیانه با رهبر داعش

دیدار با رهبر خلافت خودخوانده اسلامی که «تحت تعقیب‌ترین فرد در جهان» لقب گرفته است مساله‌ای است بس پیچیده. دیدار با او باید در نهایت مخفی کاری باشد. او قلب تپنده داعش است و پیش از نزدیک شدن به محل اختفای او، اعضا باید به‌شدت کنترل شوند و تمام ابزارهایی که احتمال جاسوسی از آن می‌رود را از خود دور سازند. دیدار با او باید در هیات انسان‌های بدوی باشد. خودکار، ساعت، موبایل، انگشتر و حتی کفش باید از صاحب آن دور شود. دکمه‌های لباس هم به‌شدت کنترل می‌شود تا مبادا محل اختفای «خلیفه» مشخص شود. وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی به قلم «ایزابل کولز» و «علی نبهان» در تاریخ ۱۷ اوت (۲۶ مردادماه) گزارشی در مورد دیدار رهبران رده بالای داعش با «خلیفه» منتشر کردند. «اسماعیل عیساوی»، از رهبران سابق داعش، راوی این دیدار است. «کولز- نبهان» در گزارش خود به نقل از عیساوی می‌نویسند: «دیدار با تحت تعقیب‌ترین فرد در جهان در یک مکان مخفی در ناحیه بیرونی شرق سوریه، که در قلب قلمرو دولت اسلامی قرار دارد، صورت گرفت.»  این چهره نحیف و بیمار که در می‌۲۰۱۷ وارد سالن بزرگ با پنجره‌های آجری شد سایه مردی بود که آنگاه که جنگ در عراق و سوریه را کلید زد از سوی حامیانش به «خلیفه دوران مدرن» شهره شد.

ابوبکر البغدادی، رهبر ۴۵ ساله داعش، دست خود را بلند کرد و با «محارم اسرارش» تعارف و احوالپرسی کرد. در میان آنها یک عراقی بود به نام «اسماعیل العیساوی.» روایت العیساوی در دیدار با البغدادی طی مصاحبه با وال‌استریت‌ژورنال نگاهی جالب می‌اندازد به حلقه درونی البغدادی و تنش‌های میان آنها. اگرچه روایت او از بازداشتگاهی در عراق را نمی توان تایید کرد اما یک مقام ارشد عراقی معتقد است روایت او براساس اطلاعات دریافتی از منابع دیگر درست است. این نشست مخفی محرمانه در برهه‌ای رخ داد که داعش بیشتر سرزمین‌های خود را از دست داده است. براساس روایت العیساوی از این دیدار، البغدادی در انتهای اتاق نشسته بود و با صدایی آرام با دو عضو کمیته رهبری سخن می‌گفت که شبیه به نوعی کابینه در درون این سازمان است. عیساوی می‌گفت ناگهان صدای البغدادی بالا رفت و دامنه سخن به جدیدترین تحولات نظامی رسید: «او سر اعضا فریاد زد و آنها را به بی‌کفایتی متهم کرد.» العیساوی می‌افزاید: «از من هم با خشونت استقبال شد.» بلافاصله پس از این دیدار، آن دو نفری که در سیبل فریادهای البغدادی قرار گرفته بودند از این کمیته اخراج شدند. العیساوی، که برای بحث درخصوص مواد درسی مدارس «دولت اسلامی» نزد رهبر داعش رفته بود، می‌گفت از وخامت جسمی و وضعیت سلامتی رهبر داعش شوکه شدم: «او بی‌نهایت لاغر و نحیف شده بود و ریش‌هایش سفیدتر از گذشته شده بود.» تنها رهبران رده بالای داعش به نشست مخفی با رهبر این گروه دعوت می‌شوند. پیش از دیدار باید تمام آنچه احتمال شنود از آنها می‌رود را تحویل دهند. برای رسیدن به این دیدار مخفیانه در سوریه باید دو روز طی طریق کرد.

چند ماه بعد، العیساوی در عملیات مشترک نیروهای اطلاعاتی عراقی، آمریکایی و ترک دستگیر شد. او یکی از رهبران ارشد «دولت اسلامی» بود که زنده دستگیر شده بود. ژنرال «شان رایان»، سخنگوی ائتلاف ضدداعش، می‌گوید: «بی‌تردید، او شکاری بزرگ برای کل ائتلاف و در تلاش ما جهت نابودی این گروه بود.» العیساوی از دوران زندان تا دیدار با البغدادی را روایت می‌کند. این گروه در ماه‌های اول خلافت وسعتی به اندازه بریتانیا داشت اما اکنون بسیاری از سرزمین‌ها و اعضای برجسته خود را از دست داده است از جمله سه نفری که در این نشست محرمانه حضور می‌یافتند. بازمانده‌های این گروه در عراق و سوریه بیشتر فعالیت خود را زیرزمینی کرده و انرژی خود را برای بازگشت احتمالی دوباره و طغیانی جدید ذخیره می‌کنند. نهادهای اطلاعاتی در مورد محل اختفای البغدادی اظهارنظر نمی‌کنند تا مبادا برنامه احتمالی برای شکار او «لو» برود. با این حال، گزارش‌های اطلاعاتی بر این باورند که شهر «باعج» در شمال غرب عراق و در مناطقی نزدیک رود فرات در نزدیکی مرز سوریه جاهایی است که احتمالا البغدادی پنهان شده است.

توصیف العیساوی از این دیداری که حدود ۱۵ ماه پیش انجام گرفت نشان می‌دهد که وقتی نیروهای ائتلاف دست برتر یافتند و داعش را عقب راندند، اختلاف میان «عمل‌گرایان» و «مومنان» در درون این گروه شدت یافت. به گفته العیساوی، خشم رهبر داعش پس از این جلسه سه ساعته و شکست «ارتش اسلام» بیان شد. در همان لحظه برخی از رهبران نظامی داعش دستگیر و احتمالا اعدام شدند. العیساوی می‌افزاید در این لحظات که خشم رهبر داعش شدت گرفته بود، وقتی پای بحث در مورد مواد درسی داعش در مدارس به میان آمد، البغدادی اعلام کرد که این پیشنهاد «بیش از حد آکادمیک» است. بنابراین، رد شد. او می‌گوید توجه سپس به مساله‌ای دیگر معطوف شد: آیا اعضای دولت اسلامی مجاز هستند که خانواده‌های خود را از آخرین پناهگاه این گروه تخلیه کرده و به جای امن‌تری ببرند؟ برخی مانند العیساوی تمایلی نداشتند که جان خود را از دست بدهند. برخی دیگر ساز مخالف زدند و بحث داغ شد. العیساوی می‌گوید یکی از مخالفان در این باره گفت: «بوی خیانت از این سوال استشمام می‌کنم.»

البغدادی موقع وداع اعلام کرد که هیچ فراری از دیار خلافت وجود نخواهد داشت. «صدام الجمال»، یک عضو سوری، که اوایل سال‌جاری در غرب عراق دستگیر شد، می‌گوید: این مساله واقعا به مساله‌ای جدی تبدیل شده زیرا دشمنان خلافت نزدیک شده و درگیری‌ها میان اعضای داعش هم شدت گرفته است. او می‌گوید: پس از نبرد برای آزادی موصل، مبارزان خارجی داعش سر به طغیان برداشتند و بسیاری از آنها خانواده‌های خود را از شهر بیرون بردند. مقام‌های امنیتی عراقی می‌گویند شخص البغدادی نسبت به مبارزان عراقی بسیار بی‌اعتماد و بدبین شده است. برای این مصاحبه، العیساوی با چشم‌بند و دستبند و در لباسی زردرنگ از یک بازداشتگاه در عراق به اتاقی منتقل شد. یک افسر تنومند هم کنار میز او نشست، دستانش را باز کرد و چشم‌بند را هم از چشمانش باز کرد.  او در این مصاحبه در مورد نقش خود در داعش به وال‌استریت‌ژورنال گفت: «من به حلقه تصمیم‌گیر نزدیک بودم اما بخشی از آن نبودم.» مقام‌های امنیتی عراق می‌گویند اطلاعات به‌دست آمده از این فرد موجب شناسایی اهداف مهم دیگری در داعش شد و پرتو جدیدی بر رفتار، اندیشه و اخلاقیات این گروه افکند. این مقام عراقی می‌گوید:«ما اطلاعاتی در مورد وضعیت جسمی وخیم البغدادی داشتیم اما گفته‌های العیساوی این اطلاعات را تایید کرد.»

العیساوی دکترای فقه اسلامی دارد و در موسسه دولت اسلامی در رقه تدریس می‌کرد. او در کنار ترکی البنعلی در این نشست محرمانه حضور می‌یافتند. البنعلی دو سال پیش کشته و العیساوی دستگیر شد. العیساوی در مورد آن نشست محرمانه می‌گوید: «ابتدا البغدادی رفت. وقتی من داشتم جلسه را ترک می‌کردم از سوی نیروهای امنیتی داعش دستگیر شدم.» سوال وی در مورد خروج خانواده‌ها باعث شد که وفاداری او به رهبر داعش مورد خدشه قرار گیرد. چند هفته بعد که آزاد شد با همسر و دخترش به ترکیه رفت به این امید که «دولت اسلامی» را ترک کند. پس از عبور از مرز دستگیر و در نهایت به عراق مسترد شد.

اخبار مرتبط