چین؛ ریشه رکود بعدی اقتصاد جهان

دنیای اقتصاد : خبر‌های رسمی از یک هشدار بزرگ حکایت دارند. منحنی بازدهی اوراق خزانه آمریکا اکنون کاملا معکوس شده است، امری که حکایت از آن دارد که یکی از معتبرترین‌ نماگرهای وقوع رکود اقتصادی درحال‌حاضر به مرز هشدار رسیده است. برای مدتی، این وارونگی جزئی بود؛ در برخی تفاضل بازدهی اوراق قرضه کوتاه‌مدت و میان‌مدت، نرخ‌ها به سطح زیر صفر کاهش یافت، درحالی‌که فاصله بازدهی اوراق خزانه‌داری۱۰ تا ۲۰ ساله، در نرخ‌های مثبت باقی ماند. منحنی‌ بازدهی‌ معکوس شده به آن معنی است که سرمایه‌گذاران انتظار دارند نرخ‌های بهره کاهش یابند، وضعیتی که عمدتا در زمان‌های رکود اقتصادی تجربه می‌شود. چنین رکودی برای نمایان شدن معمولا مدتی زمان می‌برد، مدتی که معمولا بین ۱۲ تا ۱۸ ماه است. بنابراین با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت که رکود اقتصادی بعدی آمریکا در بازه بین مارس ۲۰۲۰ تا فوریه ۲۰۲۱ احتمالا رخ خواهد داد. البته این احتمال نیز وجود دارد که منحنی بازدهی، علائمی اشتباه را روایت کند. بنابراین گرچه وارونگی منحنی‌ بازدهی خبر خوبی نیست، اما نمی‌تواند چندان عامل نگرانی باشد. آمارهای اقتصادی آمریکا نظیر سطح فروش خرده‌فروشی و اشتغال درحال‌حاضر وضعیت مطلوب فصلی را گزارش می‌کنند.

در واقع منحنی بازدهی وارونه‌شده تنها یک نشانه است و به تنهایی نمی‌تواند عاملی برای رکود اقتصاد آمریکا باشد. برخی صاحب‌نظران معتقدند وارونگی منحنی بازدهی یک پیشگویی خود اثبات‌کننده است که با القای ناامیدی شرکت‌ها مخارج خود را کاهش می‌دهند، امری که نتیجه آن می‌تواند کاهش فعالیت‌های اقتصادی و رکود باشد. در این رابطه اما تشدید ناامیدی‌های ناشی از وارونگی منحنی بازدهی‌ در اوایل امسال نتوانست اقتصاد را از ریل خارج کند. بنابراین در صورتی که رکودی رخ دهد احتمالا ناشی از برخی شوک‌ها خواهد بود. اما چه شوک‌هایی؟ به اعتقاد پاول کروگمن، اقتصاددان آمریکایی و ستون‌نویس روزنامه «نیویورک‌تایمز» چنین رکودی احتمالا ناشی از برخی عوامل جزئی است، عواملی همچون جنگ‌تجاری، ضعف بازار مسکن و پایان دوره تقاضای قدرتمند ناشی از کاهش نرخ‌های مالیات. به گفته این اقتصاددان وقوع چنین رکودی قطعا محتمل است. در این رابطه بسیاری از عوامل تنها مختص اقتصاد آمریکا هستند.

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، نگرانی بزرگ‌تر اما درحال‌حاضر این است که اقتصاد جهان وضعیتی ضعیف‌تر از نمونه آمریکایی دارد. سرعت رشد اقتصادهای چین و آلمان، دو غول صادرکننده اقتصاد جهان و از شرکای تجاری اصلی آمریکا، نیز به شدت کند شده است. این به آن معنی است که در صورتی که اقتصاد آمریکا دچار رکود شود، بخش عمده اقتصاد جهان را با خود به زیر خواهد کشید. آمریکایی‌ها تمایل دارند تصور کنند بازارها و مصرف آنها دو عامل اصلی رونق و شکست اقتصادی جهان هستند. به عقیده اقتصاددانان اما درحال‌حاضر شاید این گزاره درست نباشد. در عوض، هر نوع رکود امروز از اقتصاد چین ناشی خواهد شد. در سال‌های اخیر، چینی‌ها بیش از هر اقتصاد دیگری در رشد جهانی نقش داشته‌اند. وضعیتی که براساس پیش‌بینی‌ها در سال‌های پیش‌رو نیز صادق خواهد بود. بنابراین زمانی که سرما بر اقتصاد چین غالب شود، اقتصاد جهان به سرماخوردگی مبتلا خواهد شد. بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷، چین سهمی بیش از ۳۰ درصدی در رشد مصرف جهانی داشت. بر این اساس برخی شرکت‌ها، آینده کسب‌وکارهای خود را بر مبنای میلیاردها دلار مخارج مصرف‌کنندگان چینی برنامه‌ریزی کرده‌اند. کاهش مخارج مصرف‌کنندگان چینی نه‌تنها منجر به کاهش فروش کسب‌وکارهای آمریکایی و سایر اقتصادهای ثروتمند می‌شود، بلکه شرکت‌های چندملیتی را نیز مجبور به کاهش مخارج سرمایه‌گذاری خود می‌کند. به گزارش «بلومبرگ» عوامل مختلفی وجود دارد که رشد اقتصادی چین را تهدید می‌کند. مهم‌ترین عامل شاید در برهه کنونی جنگ‌تجاری با آمریکا باشد. حملات تعرفه‌ای دولت آمریکا علیه واردات محصولات چینی و ایجاد محدودیت بر صادرات شرکت‌های تکنولوژی، ظاهرا باعث شده است تولیدکنندگان چینی برای سرمایه‌گذاری‌های آینده محتاط‌تر شوند.