غرب پرواز به بلاروس را ممنوع کرد
آدم‌ربایی لوکاشنکو در آسمان
خبرگزاری دلفی لیتوانی به نقل از یک مسافر گزارش داد، زمانی که پروتاسویچ متوجه شد که پرواز به سمت مینسک حرکت می‌کند، سرش را در میان دستانش گرفت و می‌لرزید. مقام‌های اروپا این اقدام را به عنوان هواپیماربایی محکوم کردند. این خبرگزاری همچنین گزارش داد: او گفت که من در اینجا حکم اعدام می‌گیرم. صحت این گزارش هنوز تایید نشده است.
این روزنامه‌نگار ۲۶ ساله برای سرویس خبری آنلاین نکستا (NEXTA) مستقر در لهستان کار می‌کند که سال گذشته در زمان اعتراضات گسترده علیه الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس تصاویری از این تجمع‌ها منتشر می‌کرد. در آن زمان کار برای رسانه‌های خارجی سخت بود و نکستا از طریق اپلیکیشن پیامرسان تلگرام کار می‌کرد.
پروتاسویچ که اکنون برای یک کانال تلگرامی دیگر به نام بلامووا (Belamova) کار می‌کند، در بلاروس به اتهام افراط‌گری تحت پیگرد است و متهم به سازماندهی شورش‌های گسترده و دامن زدن به بحران‌های اجتماعی است؛ اتهاماتی که او نمی‌پذیرد.
اطلاعات وب‌سایت فلایت‌رادار۲۴ نشان می‌دهد که مسیر این هواپیما تنها دو دقیقه مانده به ورود به حریم هوایی لیتوانی تغییر کرد. این هواپیما پس از هفت ساعت توقف نهایتا پرواز کرد و در نهایت در ویلنیوس به زمین نشست. در آنجا اینگریدا سیمونیت، نخست‌وزیر لیتوانی منتظر بود تا مسافران را ببیند.
در شرایطی که مقام‌های اروپایی بلاروس را با اعمال تحریم‌های جدید تهدید کردند، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا این فرود اجباری و بازداشت آن روزنامه‌نگار را «اقدامی شوکه‌کننده» دانست و خواستار آزادی فوری پروتاسویچ شد و گفت دولت بایدن برای گام‌های بعدی با متحدانمان هماهنگ می‌شود. لیتوانی که عضو اتحادیه اروپاست و محل سکونت پروتاسویچ به شمار می‌رود، خواستار واکنش اتحادیه اروپا و ناتو شد.
اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اجرایی اتحادیه اروپا گفت: پروتاسویچ باید فوری آزاد شود و کسانی که مسوول هواپیماربایی رایان ایر هستند باید تحریم شوند. او همچنین گفت رهبران اتحادیه اروپا در یک نشست درباره تدابیر لازم گفت‌وگو می‌کنند. این نشست روز گذشته برگزار شد اما تا لحظه تنظیم گزارش، جزئیاتی از آن منتشر نشد.
در این شرایط ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در پیامی توییتری تاکید کرد که این واقعه جدی و خطرناک بود و نیازمند یک بررسی بین‌المللی است. سیمون کووینی، وزیر خارجه ایرلند که رایان ایر هم برای آنجاست، در پیامی توییتری نوشت: «انفعال یا عدم تصمیم‌گیری اتحادیه اروپا از دید بلاروس یک ضعف خواهد بود.»
گابریلیوس لندزبرگیس، وزیر خارجه لیتوانی گفت، درباره تغییر مسیر هواپیمای رایان ایر با فیلیپ ریکر، معاون وزیر خارجه آمریکا رایزنی کرده و خواستار واکنش قوی از جانب غرب شده است. ایالات متحده در حال حاضر در کنار اتحادیه اروپا، بریتانیا و کانادا حدود ۹۰ مقام بلاروسی را با توقیف دارایی و ممنوعیت مسافرتی محدود کرده است و این شامل لوکاشنکو هم می‌شود و این اقدامات به‌دنبال انتخابات اوت انجام شد که از دید مخالفان و غرب آلوده به تقلب شده بود.
در همین حال باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا با صدور بیانیه‌ای به همراه سران هفت کمیته روابط خارجی پارلمان اروپایی این فرود اجباری را همچون «عمل دزدی دریایی» محکوم کرد. آنها خواستار ممنوعیت تمام پروازهای ورودی و خروجی به بلاروس شدند و از کشورهای ناتو و اتحادیه اروپا خواستند تا تحریم‌هایی اعمال کرده و توانایی بلاروس در استفاده از اینترپل را تعلیق کنند. آنتونی بلینکن خواستار تحقیقات کامل درباره عملی شد که به گفته او جان مسافران آن پرواز به ویژه شهروندان آمریکایی را به خطر انداخت. این پرواز مسافربری ایرلند با هشدار وجود بمب مجبور به فرود شد. بلینکن در بیانیه‌ای گفت: «با توجه به شواهد که بر پایه بهانه‌های دروغین بود، ما از تشکیل فوری نشست شورای سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) برای بررسی این اتفاقات حمایت می‌کنیم.»
از سوی دیگر سوتلانا تیخانوفسکایا، رهبر اپوزیسیون بلاروس که مانند پروتاسویچ اکنون از لیتوانی فعالیت‌های خود را پیش می‌برد، از آژانس هوانوردی سازمان ملل خواست تا بلاروس را اخراج کند. ایکائو با ابراز نگرانی از این اتفاقات گفته است که شاید کنوانسیون شیکاگو که بر هوانوردی مدنی نظارت دارد، نقض شده باشد.
هواپیمایی رایان ایر در بیانیه‌ای گفت که خدمه پرواز از طریق بلاروس متوجه یک تهدید امنیتی بالقوه شدند و به آنها دستور داده شد تا به سمت نزدیک‌ترین فرودگاه در مینسک تغییر مسیر دهند. مقام‌های بلاروسی با سگ، چمدان‌های تمام مسافران را مورد بازرسی قرار دادند اما موردی پیدا نکردند. یکی از مسافران این پرواز درباره عملیات جست‌وجوی بمب گفت: «ظاهرا ساختگی بود.»
پس از آنکه خلبان پرواز اعلام کرد به سمت فرودگاهی در مینسک تغییر مسیر می‌دهد، پروتاسویچ تنها کسی بود که از جایش برخاست، اعتراض کرد و بعد لپ‌تاپ و تلفنش را به زنی که در کنارش بود، تحویل داد. رئیس جمهوری لیتوانی عصر یکشنبه در کنفرانس خبری گفت که زن همراه پروتاسویچ هم دوباره سوار پرواز مینسک به ویلنیوس نشده است. پایگاه خبری بلتای بلاروس گزارش داد که لوکاشنکو شخصا دستور داد تا یک جنگنده هواپیمای رایان‌ایر را تا مینسک اسکورت کند. براساس این گزارش هیچ مواد انفجاری کشف نشد.
دفتر دادستانی کل لیتوانی در بیانیه‌ای گفت، دادستان‌های لیتوانی خواستار یک تحقیقات جنایی درباره فرود اجباری این هواپیما شدند. اتهامات مورد بررسی در این تحقیقات شامل هواپیماربایی به قصد تروریسم و رفتار با مسافران بر خلاف پیمان‌های بین‌المللی می‌شوند.
پاول لاتوشکو، عضو شورای هماهنگی اپوزیسیون بلاروس خواستار بسته شدن حریم هوایی بلاروس حین تحقیقات درباره فرود اجباری هواپیمای رایان ایر شد. از سوی دیگر سفیر بلاروس در ورشو به وزارت خارجه لهستان احضار شده است. نخست وزیر لهستان گفت: به محض اینکه از سرویس‌های ویژه گزارشی درباره هواپیماربایی این هواپیما شنیدم، از وزیر خارجه خواستم تا تدابیر قاطعی درباره این موضوع بیندیشد. سفیر بلاروس در ورشو فورا به وزارت خارجه احضار شد.
آلکساندر لوکاشنکو که یک رئیس‌جمهور اقتدارگرای بیرحم و دمدمی مزاج است، سال گذشته در میان اعتراض‌های فراوان نسبت به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری به قدرت رسید. از همان زمان کشورهای اروپایی از اقدامات لوکاشنکو ابراز ناخشنودی کردند و حالا با هواپیماربایی صورت گرفته، به شدت او را محکوم کرده‌اند.
لوکاشنکو هیچ‌کدام از این اقدامات را بدون تایید پوتین انجام نداده و توانسته است با حمایت او بر سرقدرت بماند.
در گزارش‌هایی که منتشر شده، پروتاسویچ در یکی از پیام‌های تلگرامی خود اذعان کرده است، او متوجه شده بود که یک مرد تاس، در آتن او را تعقیب می‌کند و از او عکس می‌گیرد. پس از بازداشت او نیز یکی از همکاران دسترسی پروتاسویچ را به کانال تلگرامی ممنوع کرد تا اطلاعات ۲۵۶ هزار تعقیب‌کننده به دست دولت لوکاشنکو نیفتد.
بسیاری از مخالفان سیاسی لوکاشنکو به‌دنبال مأوایی برای فعالیت‌های سیاسی خود هستند و برای همین در تبعید خودخواسته در لیتوانی و لهستان به سر می‌برند. اما حوادث روز یکشنبه نشان داد که حتی آنها در آسمان نیز از دست دولت لوکاشنکو در امان نیستند.
