جاده جدید امپراتور
فصل ۵
سرِ پُل، اروپای مرکزی و شرقی
پذیرشگر در هتل «مُسکوا» در بلگراد مودبانه گفت: «فکر می‌کنم، شاید، ترجیح می‌دهید با اتوبوس به بوداپست بروید.» خیلی از مردم چنین می‌کنند. این روش سریع‌تر است و کولرها نیز کار می‌کنند. اما من منتظر قطار بودم؛ مسیری که با رمان آگاتا کریستی در سال ۱۹۳۴ با عنوان «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» به معروفیت رسید و به‌تازگی هم با فشار مناقشه‌انگیز چین برای ساخت یک خط سریع‌تر معروف شد. این پروژه ۳میلیارد دلاری، نخستین خط آهنِ چین در اتحادیه اروپا، به آزمایشگاهی برای چین تبدیل شده است تا قواعد این کشور در اروپای شرقی و مرکزی غالب شود. هیچ‌کس فریاد قتل سر نمی‌دهد؛ اما در سال ۲۰۱۷ «کمیسیون اروپایی» تحقیقی را درباره فرآیند مناقصه در حوالی خط آهن بلگراد - بوداپست آغاز کرد. آنچه مورد پرسش است این است که آیا دولت مجارستان قرارداد را بدون رقابت آزاد که بر اساس قوانین اتحادیه اروپا الزامی است به شرکت‌های چینی داد یا خیر؟ در پاسخ، مجارستان مناقصه جدیدی برای این پروژه برگزار کرد. برنده هم چندان دلگرم‌کننده نبود: برنده مناقصه یک کنسرسیوم مجاری-چینی بود که شامل شرکتی متعلق به «لورینک مزاروس» (دوست دوران بچگی ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان) می‌شد.
مقام‌های کمیسیون اروپایی در بروکسل و در اروپای غربی - به‌ویژه آلمان و فرانسه - نگران بودند که مبادا سرمایه‌گذاری چینی‌ها موجب فرسایش وحدت در اتحادیه اروپا و تضعیف دولت‌ها در بال شرقی اتحادیه شود. «یوهانس هان» کمیسیونر اروپا که ناظر بر فرآیند دسترسی اعضای جدید و روابط با کشورهایی است که هم مرز با اروپا هستند، درباره چین می‌گوید: «آنها [چینی‌ها] می‌کوشند تا روش زندگی خود را تحمیل کنند و این یعنی ترکیبی از سرمایه‌داری و دیکتاتوری سیاسی. این یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اروپا خواهد بود.» دیگران صریح‌تر بوده‌اند. «سیگمار گابریل» وزیر خارجه اسبق آلمان در کنفرانس امنیتی مونیخ در فوریه ۲۰۱۸ گفت: «ابتکار جاده جدید ابریشم...اشاره‌ای احساسی به مارکوپولو نیست، بلکه به معنای تلاشی برای برقراری یک سیستم جامع برای شکل‌دادن به جهان بر اساس منافع چین است.» او در بخش دیگری از سخنانش افزود: «این دیگر فقط مساله اقتصاد نیست. چین در حال بسط و توسعه یک جایگزینِ نظام‌مند جامع برای الگوی غربی است که بر خلاف مدل خودمان، مبتنی بر آزادی، دموکراسی و حقوق بشر فردی نیست.»
آن نگرانی‌ها در حال گسترش است. رهبران اتحادیه اروپا، پس از خودداری از قضاوت، شروع به انتقاد صریح از نگرش «شی» کردند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کرد که BRI نمی‌تواند «یک‌طرفه» باشد. ترزا می، نخست‌وزیر اسبق بریتانیا با وجود ناراحتی میزبانانش، طی سفر به پکن در ژانویه ۲۰۱۸ از امضای تفاهم‌نامه خودداری کرد. در آوریل ۲۰۱۸، روزنامه آلمانی «هندلزبلات» گزارش داد که همه سفرای ملی اتحادیه اروپا در پکن - به جز یکی - گزارشی را امضا کردند که از BRI انتقاد می‌کرد. آنها در این گزارش خاطرنشان ساختند که این طرح «بر خلاف دستور کار اتحادیه اروپا برای آزادسازی تجارت بوده و توازن قدرت را به نفع شرکت‌های یارانه‌بگیر چینی به هم می‌زند.»
