ترکیه نگران
درحالی‌که ترکیه اخیرا تدابیر امنیتی در مرزهای خود برای جلوگیری از ورود مهاجران افغانی را به بالاترین سطح خود افزایش داده است، این موضوع همچنان با نگرانی‌هایی در این کشور همراه است. ترکیه در این راستا علاوه بر کشیدن دیوار، احداث خندق، نصب سیم‌های خاردار، سیستم‌های الکترونیک و برج‌های دیده‌بانی، از طریق پهپادها نیز عبور غیرقانونی از مرزها را کنترل می‌کند. با توجه به فاصله ۲هزار کیلومتری بین افغانستان و ترکیه، طی کردن این مسیر با پای پیاده دشوار است و احتمالا مهاجران با خودرو تا مرز ترکیه سفر می‌کنند.
ترکیه که تدابیر لازم در مرزهای خود را به بالاترین سطح رسانده است، در دستگیری مهاجرانی که وارد قلمرو این کشور می‌شوند، حساسیت به خرج می‌دهد. سال گذشته شمار زیادی از قاچاقچیان انسان از بیم دستگیری توسط نیروهای امنیتی ترکیه، قایق حامل مهاجران را در دریاچه وان غرق کرده بودند. از این رو حساسیت‌های انسانی به بالاترین سطح افزایش داده شد. پهپادهای ترکیه قایق‌های حامل مهاجران غیرقانونی در این دریاچه را از هوا تعقیب می‌کنند و تا زمانی که به خشکی نرسیده است، هیچ اقدامی انجام نمی‌شود. اما پس از رسیدن قایق‌ها به خشکی، ژاندارمری و یا نیروهای امنیتی قاچاقچیان و مهاجران را دستگیر می‌کنند.
پناهجویان افغانی ماه‌ها قبل از حاکمیت طالبان در افغانستان از طریق زمینی به ترکیه می‌رفتند. حوادث خشونت‌بار نظیر چاقو کشی بین مهاجران و شهروندان ترک و حوادث اخیر در آنکارا که به خانه پناهجویان سوری حمله شد، تصویر پناهجویان افغان را به‌شدت منفی کرده است. افغان‌ها می‌گویند بازگرداندن مهاجران افغانی از سوی سازمان‌های حقوق بشری و حتی مقامات دولتی از ماه گذشته افزایش یافته است.
ترکیه معتقد است به ظرفیت نهایی خود برای پذیرش مهاجران رسیده است؛ اما مهاجران که در تلاش برای فرار از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان هستند، همچنان به‌دنبال ورود به خاک ترکیه هستند. بنابراین مقامات تصمیم گرفته‌اند که مرزهای ترکیه را ببندند و از اروپا بخواهند که کنترل را در دست بگیرد. ترکیه دیگر مایل نیست از مهاجرانی که قصد فرار از افغانستان را دارند، استقبال کند. افغان‌هایی که موفق شدند سفری چندهفته‌ای برای رسیدن به ترکیه با پای پیاده از طریق ایران داشته باشند، اکنون با یک دیوار سه متری و سیم خاردار روبهرو هستند؛ چرا که مقامات ترکیه اقدامات خود را برای جلوگیری از هجوم مهاجران به این کشور افزایش داده‌اند. ترکیه که در پی بحران مهاجرت قبلی میزبان بیش از چهارمیلیون پناهنده از سوریه بود و به‌عنوان ایستگاهی برای بسیاری از مهاجران مشتاق به اروپا عمل می‌کند، احداث دیوار مرزی را دنبال می‌کند.
بار ناشی از مهاجران سوری و افغانی به یک مساله سیاسی حاد برای اردوغان تبدیل شده است، مخصوصا در حالی‌که وضعیت اقتصادی ترکیه رو به وخامت گذاشته است. اردوغان همواره از پناهجویان به‌عنوان یک اهرم در مذاکرات با اتحادیه اروپا استفاده می‌کند و از کشورهای غربی هم گلایه دارد. اردوغان آشکارا اعلام می‌کند اگر اقدامات لازم در افغانستان و ایران صورت نگیرد، موج جدیدی از مهاجرت اجتناب‌ناپذیر است و ترکیه دیگر نمی‌تواند بار اضافی مهاجرت از افغانستان را تحمل کند. به گفته مقامات ترکیه، حدود ۱۸۲هزار مهاجر افغانستانی به‌طور قانونی در ترکیه هستند و بر اساس برآوردها، حدود ۱۲۰هزار نفر دیگر به‌طور غیرقانونی وارد این کشور شده‌اند.
اردوغان بارها سیاست‌های اروپا در زمینه مهاجرت‌های غیرقانونی را مورد انتقاد قرار داده و مدعی است اروپا وظایف مهمی برای حل وفصل مهاجرت غیرقانونی افغانستان تا قبل از تبدیل شدن به یک بحران، بر دوش دارد. عدم تمایل اتحادیه اروپا برای برآوردن انتظارات واقعی ترکیه مبنی بر به‌روزرسانی توافق‌نامه ۱۸ مارس، بر پتانسیل همکاری‌ها در زمینه مهاجرت تاثیر منفی خواهد داشت.
تحولات افغانستان و افزایش موج مهاجرت به سمت ترکیه، باعث افزایش حساسیت مردم ترکیه شده است. انتظار اتحادیه اروپا از ترکیه، قبل از اجرای کامل مفاد توافق‌نامه ۱۸ مارس، انتظاری بیهوده است. قبل از اینکه مهاجرت غیرقانونی از افغانستان به‌بحران تبدیل شود، همه کشور‌ها به‌ویژه کشورهای اروپایی باید صادقانه مسوولیت خود را برعهده بگیرند و جامعه بین‌المللی باید در این خصوص متحد شود. ترکیه ظرفیت بیشتر از این برای پذیرش مهاجران افغان را ندارد. ترکیه اقدامات متفاوتی را برای تامین امنیت مرزهای خود اجرا کرده؛ یکی از این روش‌ها، دیوارکشی است. این روش اکنون در مرز با ایران هم انجام می‌گیرد و در حال حاضر، ۱۵۷ کیلومتر آن تکمیل شده است.
اردوغان بارها خطاب به کشورهای اروپایی از آنها خواسته است تا مسوولیت هجوم احتمالی مهاجران را بر عهده بگیرند تا ترکیه به «انبار مهاجران اروپا» تبدیل نشود. یونان نیز مانند ترکیه مرز خود را با ایجاد ۴۰کیلومتر موانع و سیستم نظارتی برای جلوگیری از ورود مهاجران که موفق به فرار از کنترل مقامات ترکیه برای ورود به اتحادیه اروپا می‌شوند، تقویت کرده است.
در پی اعلام برنامه دولت آمریکا برای اعطای ویزای این کشور به هزاران شهروند افغانی که برای سازمان‌ها یا شرکت‌های آمریکایی کار کرده‌اند و تشدید سیل مهاجرت از افغانستان به ترکیه، احزاب و بعضی از منابع ترکیه اخیرا ادعا کرده بودند که پس از دیدار اردوغان با بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا طرفین به توافقاتی در زمینه مهاجرت‌ها دست یافته‌اند که با تکذیب آمریکا روبهرو شد.سفارت آمریکا در آنکارا طی انتشار پیامی اعلام کرد: هیچ توافقی بین روسای جمهوری دو کشور در ارتباط با مهاجرت و پناهندگان افغانی صورت نگرفته و ادعاهای مبنی بر«توافق» یا «چانه‌زنی» بین دو طرف درباره مهاجران افغانی، کاملا بی‌اساس است.
