نقش جدید قطردر ژئوپلیتیک منطقه
دفتر طالبان که در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد ابتدا مورد مجادله بود؛ چراکه از جانب منتقدان نوعی مشروعیت بخشیدن به آنان تلقی می‌شد و به‌خصوص دولت افغانستان از آن ناراضی بود. اما این آمریکایی‌ها بودند که چنین دفتر رابطی را می‌خواستند تا بتوانند با طالبان مذاکره کنند. البته قطر نصب پرچم امارت افغانستان را ممنوع کرده بود. قطر به‌دلیل نقش تسهیل‌کننده‌اش روابط نزدیکی با طالبان داشت و واسطه مذاکرات صلح بی‌حاصل دولت افغانستان و طالبان بود.
قطری‌ها از اینکه کشورهای زیادی اکنون رو به آنها می‌آورند، خرسند هستند. آنها از ابتدای امسال از انزوایی که از سال ۲۰۱۷ به‌دنبال بالا گرفتن اختلافاتشان با امارات، عربستان، بحرین و مصر بودند، بیرون آمده‌اند. این کشورها می‌خواستند قطر ایستگاه تلویزیونی منتقد الجزیره را ساکت کرده و اعضای اخوان‌المسلمین را که تبعیدی دوحه بودند از این کشور اخراج کنند. آنها همچنین از روابط خوب این کشور با ایران ناراضی بودند. این کشور حتی روابطش را با ایران نزدیک‌تر کرد و به میانجی‌گری در افغانستان ادامه داد. دو روز بعد از خروج آمریکایی‌ها، یک هواپیمای قطری در کابل فرود آمد که یک گروه فنی عهده‌دار مذاکره برای «ازسرگیری فعالیت‌های فرودگاه کابل» مسافران آن را تشکیل می‌دادند. هیات فنی قطری گفت‌وگوهای اولیه را بر اساس درخواست طالبان و دیگر گروه‌های افغانی آغاز کرد. قطر نقش مرکزی در مذاکرات و همچنین ارتباطات بین طالبان و جامعه بین‌المللی بازی کرد. هدف این مذاکرات شروع دوباره پروازهای ورودی و خروجی از کابل، ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه و اطمینان از تردد آزاد و امن افراد و ادامه نقل و انتقالات به خارج است. قطر در تماس با طالبان خواستار «باز شدن مسیری امن» برای افراد خروجی شده بود. وزیر خارجه قطر که در این‌باره نقش‌آفرینی‌هایی داشته، امیدوار است تعهدات طالبان به‌زودی محترم شمرده شده و فرودگاه فعالیت‌هایش را به تدریج شروع کند. او مدعی است: «به‌عنوان یک میانجی صادق و بی‌طرف در سال‌های اخیر بین طالبان و آمریکا یا بین طالبان و دیگر گروه‌های افغان، همواره در راه اعتماد‌سازی حرکت کرده‌ایم. این سرمایه‌گذاری ما اعتماد‌ساز بوده است.»
وزیر خارجه قطر در یک کنفرانس رسانه‌ای با همتای آلمانی‌اش گفته بود: «افغانستان دوره سختی را می‌گذراند و ما اهمیت همکاری طالبان و احترام به تعهد آنها را یادآوری کردیم. این نقش ماست که تشکیل دولت فراگیر را مورد تشویق قرار دهیم. در مذاکرات با طالبان پاسخ آنها نه مثبت بوده و نه منفی. دولت قطر به بازکردن کانال‌های ارتباطی با همه گروه‌های افغانی ادامه می‌دهد.» دوحه پس از سه سال تحریم تجاری و مسافرتی توسط همسایگانش، نقش برجسته‌ای را در عرصه جهانی ایفا می‌کند. اکنون کشورهای غربی برای مهار پیامدهای تصرف افغانستان به دست طالبان، به این کشور ثروتمند روی آورده‌اند که روابطی دیرینه با این گروه اسلام‌گرا دارد. قطر سال‌هاست که با اسلام‌گرایان منطقه در ارتباط بوده و به‌دنبال نقش‌آفرینی و میانجی‌گری است. نقش تسهیل‌کننده قطر در مذاکرات میان آمریکا و طالبان، این کشور را قادر ساخته تا نقش جدیدی در ژئوپلیتیک منطقه ایفا کند. نقش قطر در ایجاد پل هوایی برای خروج شهروندان آمریکا و دیگر کشورهای جهان از فرودگاه کابل بر اهمیت این کشور افزوده است. قطر از طالبان خواسته است «مسیری مطمئن» برای کسانی که همچنان خواهان خروج از افغانستان هستند، باز کند.
سفارتخانه‌های قدرت‌های غربی در افغانستان از کابل به دوحه منتقل شدند. ارتباط قطری‌ها با طالبان، اخوان‌المسلمین و تهران باعث خشم برخی از همسایگانش شده است. دوحه به‌دلیل توان مالی زیاد و بازسازی مسیرهای تجاری از طریق کشورهایی مانند ترکیه و ایران که رقبای اصلی عربستان به‌شمار می‌روند، پس از سه سال تحریم تجاری و مسافرتی توسط همسایگانش، نقش برجسته‌ای در عرصه بین‌المللی ایفا می‌کند و به پلی میان غرب و طالبان تبدیل شده است. قطر به دنبال نقش‌آفرینی هرچه بیشتر در افغانستان به‌عنوان یک میانجی بی‌طرف در این بحران و تبدیل خود به حلقه ارتباط جهان با طالبان از یکسو و بهره‌برداری از این رابطه و نفوذ در افغانستان برای منافع سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی بزرگ‌تر و تامین منافع راهبردی خود خواهد بود.
در سفر اخیر وزیران و دفاع آمریکا به قطر، واشنگتن به‌دلیل نقش قطر در روند خروج آمریکاییان از افغانستان و حمایت دوحه از روند صلح، قدردانی جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا را به شیخ تمیم ابلاغ کردند. طرفین درباره سایر مسائل و ابتکارات مهم دوجانبه برای ارتقای امنیت و رفاه منطقه گفت‌وگو کردند. آنتونی بلینکن، وزیرخارجه آمریکا در کنفرانس خبری مشترک در دوحه با عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر گفت: «از قطر که مهم‌ترین نقش را در عملیات تخلیه از افغانستان ایفا کرد، تشکر می‌کنیم. ما هرگز حمایت‌های قطر از افرادی را که از افغانستان منتقل شدند، فراموش نخواهیم کرد. ما فعالیت‌های دیپلماتیک را از افغانستان به دوحه منتقل کردیم و این نخستین‌بار نیست که در این خصوص با قطر همکاری می‌کنیم. از نقش قطر و ترکیه در راه‌اندازی مجدد فرودگاه کابل سپاسگزاریم و به همکاری با قطر در زمینه‌های متعدد ادامه خواهیم داد.»
