ترکیه و اسرائیل با یکدیگر آشتی می‌کنند؟
روابط ترکیه و اسرائیل که پس از حادثه مرمره آبی در سال ۲۰۱۰ قطع شده بود، در ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۶ گام‌هایی برای عادی‌سازی روابط میان دو طرف برداشته شد و دیدارهایی برای همکاری در عرصه انرژی انجام گرفت؛ اما تشدید تنش‌های سیاسی، نه تنها پروژه انتقال گاز مناطق اشغالی به اروپا از طریق ترکیه را از دور خارج کرد، بلکه در کل موجب مسدود شدن مسیر مناسبات طرفین شد. البته در سال‌های اخیر موضوعاتی همچون مساله فلسطین، شهرک‌سازی‌های اسرائیل در مناطق اشغالی و حضور جنبش حماس در ترکیه موجب تنش در روابط دو طرف شد. اسرائیل بر توقف فعالیت‌های حماس در خاک ترکیه تاکید دارد. آزادی دو اسرائیلی که در ماه نوامبر به اتهام جاسوسی در ترکیه دستگیر شده بودند، نشان داد طرفین به‌دنبال رفع موانع موجود برای توسعه روابط هستند. البته در دوران سردی روابط، اردوغان بارها تاکید کرده بود که باوجود اختلاف تل‌آویو و آنکارا درباره مساله فلسطین، روابط دو طرف در موضوعات اقتصادی، تجاری و گردشگری در حال توسعه است. در سال۲۰۱۶ در محافل دیپلماتیک اسرائیل تلاش برای عادی‌سازی روابط با ترکیه، «سیاست واقعی» نام گرفته بود؛ اما مشخص بود که راه رسیدن به این سیاست جدید، هموار نخواهد بود. در این روند نه تنها در اسرائیل بلکه در ترکیه نیز سیاستمداران، سازمان‌های غیردولتی و روزنامه‌نگارانی که از هدف عادی‌سازی روابط مطلع نبودند، تمام تلاش خود را برای بی‌نتیجه ماندن این روند به‌کار گرفتند. در اسرائیل روزنامه‌نگاران مخالف عادی‌سازی روابط با ترکیه، پیام‌های منفی منتشر می‌کردند. گروهی از اسرائیلی‌ها معتقدند «حمایت بی‌قید و شرط اردوغان از آرمان فلسطینی‌ها منجر به ایجاد سوءظن نسبت به تلاش‌های ترکیه برای کسب نظر مساعد اسرائیل برای عادی‌سازی روابط می‌شود. متقابلا ترک‌ها مدعی‌اند روزنامه‌نگارانی که در ایجاد این فضای ضد دیپلماسی فعال بودند عمدتا طیف روزنامه‌های انگلیسی و آمریکایی ضدترکیه بودند که دائما به بی‌نتیجه بودن روند نزدیکی آنکارا با تل‌آویو اصرار دارند. پایان دادن آمریکا به حمایت خود از پروژه EastMed و اعلام آمادگی ترکیه برای مذاکره با اسرائیل درباره پروژه جدید انتقال گاز می‌تواند روند عادی‌سازی میان طرفین را تشویق کند. برای رژیم اسرائیل که می‌خواهد ذخایر گاز طبیعی مدیترانه شرقی را به اروپا منتقل کند، هیچ امکانی جز عادی‌سازی روابط با ترکیه و اضافه کردن مصر به این روند در درازمدت وجود ندارد. از سوی دیگر، اهمیت نفت خزر برای قطع وابستگی انرژی اروپا به روسیه نیز به‌تدریج در حال افزایش است. اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در پی لغو حمایت آمریکا از پروژه خط لوله گاز طبیعی مدیترانه شرقی (EastMed) به اسرائیل چراغ سبز نشان داد با توجه به تغییرات رخ‌داده در سیاست خارجی ترکیه، تعجب‌آور نیست.
اردوغان در پایان سفر اخیرش به آلبانی تاکید دارد که ترکیه و اسرائیل پیش از این درباره این پروژه رایزنی کرده بودند. او در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر اینکه نظرش درباره انصراف آمریکا در حمایت از پروژه خط لوله گاز طبیعی مدیترانه شرقی (EastMed) که توسط یونان همراه با اسرائیل و قبرس یونانی‌نشین در مدیترانه شرقی اجرا می‌شود، چیست؟» مدعی شده بود: «این پروژه قابل اجرا نیست. آنها همه تحلیل‌ها را انجام دادند و دیدند که هیچ جنبه مثبتی در این کار وجود ندارد. به‌عبارت دیگر، محاسبات هزینه مناسب نبود. درواقع آمریکا کشوری است که تمام گام‌های خود را بر اساس سرمایه برمی‌دارد. ازآنجاکه تجزیه و تحلیل هزینه این امر جواب نداد، آمریکا هم با اشاره به اینکه «این کار شدنی نیست» حمایت خود را پس گرفت. همواره گفته می‌شود که این کار بدون ترکیه امکان پذیر نیست. اگر قرار باشد گاز از اینجا به اروپا برود، این کار تنها از طریق ترکیه امکان‌پذیر خواهد بود. حتی در دورانی که برات آلبایراک وزیر انرژی و منابع طبیعی بود، مخاطب اسرائیلی او در آن زمان به‌دلیل این پیشنهاد به ترکیه آمد و در آن دوران کمی مانده بود تا نتایجی حاصل شود.
شاید در آن دوران می‌توانستیم با اسرائیل توافق کنیم. می‌توان درباره شرایط گفت‌وگو کرد. اردوغان همچنین اخیرا اعلام کرده است «با هرتزوگ رئیس اسرائیل گفت‌وگو می‌کنیم. بنت، نخست‌وزیر اسرائیل نیز اخبار را در سطح متفاوتی ارسال می‌کند. همان‌طور که می‌دانید، اخیرا نیز اعضای اتحادیه خاخام‌های کشورهای مسلمان را در مجتمع ریاست‌جمهوری پذیرفتم و با آنها گفت‌وگو کردم. سیاست از طریق دعوا و مشاجره امکان‌پذیر نیست. باید سیاست را در مسیر صلح پیش ببریم. رویکرد صمیمانه و سازنده اسرائیل در چارچوب تلاش‌های صلح بی‌شک به‌روند عادی‌سازی روابط کمک خواهد کرد.» او در این دیدار روابط ترکیه و اسرائیل برای ثبات و امنیت منطقه را حیاتی خوانده بود. ادعای اردوغان برای این دیدار در حالی است که داوداوغلو رهبر حزب «آینده» و وزیر خارجه سابق ترکیه پس از سخنان اردوغان مدعی شده اسرائیل از این برنامه بی‌اطلاع است و مقامات اسرائیلی با موضع تحقیرکننده می‌گویند «در این زمینه تصمیم نهایی اتخاذ نشده است.» منابع اسرائیلی نیز تایید کردند هنوز تاریخ این سفر مشخص نشده است. مولود چاوش‌اوغلو وزیر خارجه ترکیه نیز با «یائیر لاپید» همتای اسرائیلی خود تماس تلفنی برقرار کرده است. این اولین تماس تلفنی میان وزرای خارجه ترکیه و رژیم صهیونیستی طی سیزده سال گذشته است. اگرچه این تماس تلفنی به‌بهانه وضعیت جسمانی وزیر خارجه اسرائیل درپی ابتلا به کرونا بوده، اما گفته می‌شود او از قرنطینه خارج شده بود.
