المپیک زمستانی امسال نشانی از تغییر نقش چین در جهان است
پیام شرق به غرب از المپیک زمستانی چین
دست رفاقت پوتین و پینگ
عکس: AP
با این حال، حضور ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، و سران چند کشور دیگر در مراسم روز جمعه قابل‌توجه بود. پکن و مسکو هر دو شاهد افزایش چشمگیر تنش‌‌‌ها در روابط خود با واشنگتن هستند. امیر قطر، ولیعهد امارات متحده عربی به همراه روسای جمهوری مصر، تاجیکستان، ترکمنستان، آرژانتین و همچنین نخست‌وزیران پاکستان و مغولستان از جمله دیگر رهبرانی هستند که برای شرکت در مراسم افتتاحیه این رقابت‌‌‌ها به پکن سفر کردهاند. توماس باخ، رئیس کمیته بین‌المللی المپیک، در آستانه برگزاری مراسم افتتاحیه گفت که این کمیته تحت هیچ شرایطی نمی‌‌‌خواهد درگیر مناقشه سیاسی بر سر وضعیت حقوق بشر در چین شود. رئیس کمیته بین‌المللی المپیک تاکید کرد: «اگر ما موضعی سیاسی بگیریم و در میانه درگیری‌‌‌ها و تقابل‌‌‌های قدرت‌‌‌های سیاسی گرفتار شویم، بازیها را به خطر می‌‌‌اندازیم.» المپیک زمستانی ۲۰۲۲ با حضور دو‌هزار و ۸۶۱ ورزشکار از ۹۱ کشور جهان از ۱۵ بهمن تا یکم اسفند در ورزشگاه «آشیانه پرنده» در پایتخت چین برگزار می‌شود. این ورزشگاه ۱۴ سال پیش نیز میزبان افتتاحیه المپیک تابستانی ۲۰۰۸ پکن بود. المپیک زمستانی ۲۰۲۲ نیز مانند المپیک تابستانی توکیو زیر سایه همه‌گیری ویروس کرونا برگزار می‌شود.
«کریس باکلی» و «استیون لی مایرز» هم در گزارش ۴ فوریه برای نیویورک‌تایمز نوشتند، رهبر چین، روز جمعه در حالی بازیهای المپیک را افتتاح کرد که قصد داشت جایگاه جهانی تضمین‌‌‌شده کشورش را در کنار همتای روس خود، ولادیمیر پوتین، در رقابتی به شدت ایدئولوژیک با ایالات متحده و متحدانش به رخ بکشد. در حالی که رئیس‌جمهور آمریکا و دیگر رهبران دموکرات از حضور در مراسم افتتاحیه به دلیل نقض حقوق بشر از سوی چین اجتناب ورزیدند، اما رهبر چین گروهی از میهمانان حامی خود را دعوت کرد. پوتین، یکی دیگر از رهبران قدرتمندی که در برابر خواسته‌های ایالات متحده مقاومت می‌کند، در نمایشی حساب شده با همتای چینی خود حضور یافت تا همبستگی خود را با یکدیگر و در برابر غرب نشان دهند و این در حالی است که روسیه هم اکنون با غرب بر سر اوکراین سرشاخ شده است و احتمال جنگ هر روز بیشتر از روز قبل می‌شود. دیدار با پوتین، همراه با مراسم افتتاحیه، به منزله نمایشی طراحی شده از تغییر جایگاه چین در جهان بود؛ چین می‌‌‌خواهد قدرت رو به رشد خود را بر کشورهایی که حاضر به قبول آن نیستند یا محتاط رفتار می‌کنند بقبولاند، اما نسبت به انتقاد غربی‌‌‌ها نامتساهل است.
افتتاح المپیک همچنین نشان‌دهنده تاکید روسیه و چین است بر عزم خود برای ارائه چهره‌ای از یک جبهه متحد در برابر غرب به طور اعم و آمریکا به طور اخص. به نوشته «باکلی- مایرز»، این المپیک یادآور تحولات سال ۱۹۷۲ در دوران نیکسون- کیسینجر است که آنها از حضور در افتتاحیه المپیک در آن سال احتراز کردند. در بیانیه‌ای مشترک پس از دیدار شی و پوتین، آنها اعلام کردند که دوستی‌شان «محدودیتی ندارد» و چین در یکی از خواسته‌های امنیتی مهم روسیه در کنار این کشور ایستاده است: پایان دادن به گسترش ناتو به شرق و نزدیکتر شدن به مرزهای روسیه. این دو رهبر از ایالات‌متحده خواستند تا از طرح استقرار موشک‌های میان‌برد در اروپا و آسیا دست بردارد و آنچه را که آنها مداخله آمریکا در امور داخلی خود از طریق دامن زدن به «انقلاب‌های‌رنگی»، قیام‌های عمومی در جمهوری‌های شوروی سابق مانند گرجستان و دموکراسی بیشتر در اوکراین می‌دانند، محکوم کردند.
آنها در بیانیه ۵۳۰۰ کلمه‌ای خود که شکاف عمیق میان دموکراسی‌ها و دیکتاتوری‌ها را نشان می‌داد گفتند: «روسیه و چین در برابر تلاش نیروهای بیرونی برای تضعیف امنیت و ثبات در منطقه پیرامونی‌شان می‌ایستند.» آنها همچنین از غرب خواستند «نگرش ایدئولوژیک دوران جنگ سرد را کنار بگذارد.» در بیانیه مشترکی که پس از پایان مذاکرات روسای جمهور دو کشور منتشر شد روسیه نیز متقابلا از موضع چین در مورد تایوان حمایت و مخالفت خود را با استقلال تایوان در هر شکلی اعلام کرد و از موضع دولت آمریکا به دلیل «تاثیر منفی آن بر صلح و ثبات» در منطقه آسیای شرقی و اقیانوسیه انتقاد کرد. پوتین در نشست خبری خود که مستقیما از تلویزیون دولتی چین پخش می‌شد گفت: «مناسبات روسیه و چین به شکل بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای تحکیم شده و نمونه‌‌‌ای از مناسبات محترمانه و دوستانه است.» این اولین دیدار حضوری ولادیمیر پوتین با رهبر چین از سال ۲۰۱۹ تاکنون است.
در سال‌های اخیر اختلافات چین و روسیه با غرب افزایش یافته است. همچنین در ماه‌های اخیر تنش بر سر اوکراین و امنیت در اروپای شرقی، روسیه و غرب را در برابر یکی از شدیدترین بحران‌های امنیتی از زمان پایان جنگ سرد قرار داده است. از سوی دیگر مناسبات چین و آمریکا به دلیل جنگ تجاری دو کشور، سرنوشت تایوان، توسعه طلبی چین در دریای جنوبی چین و نقض حقوق بشر در هنگکنگ و ایالت مسلمان‌‌‌نشین سین‌کیانگ دچار تنش است. صاحبنظران معتقدند در صورت تشدید تنش بر سر اوکراین احتمال دارد بهره‌‌‌برداری از خط لوله «نورد استریم۲» که گاز روسیه را به آلمان منتقل می‌کند لغو شود و بنابراین افزایش صادرات گاز به چین برای مسکو اهمیت بیشتری خواهد داشت. پوتین اعلام کرد که روسیه طرحی برای صدور ۱۰میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به چین آماده کرده است. «آنا چرنووا» هم در گزارش ۴ فوریه در سی. ان.ان به محور دیگری از تنش این دو قدرت شرق با کشورهای غربی پرداخت و با اشاره به برگزاری بازیهای المپیک نوشت: المپیک امسال گامی بزرگ‌تر در روابط دو کشور برای هر چه بیشتر نزدیکتر شدن به یکدیگر است و این در حالی است که روابط دو کشور با غرب در وضعیت تنش قرار دارد. این گزارشگر نوشت: رهبران روسیه و چین در بیانیه‌ای از گسترش ناتو به شرق انتقاد و خواستار توقف آن شدند. استقرار حجم عظیمی از نیروهای روس در مرز اوکراین این ترس را برانگیخته که به زودی شاهد جنگ در منطقه خواهیم بود. با این حال، کشورهای غرب هشدارهای جدی به روسیه داده‌اند که هرگونه حمله‌ای به اوکراین عواقب سختی برای این کشور خواهد داشت. در گزارش وزارت امور خارجه چین (MOFA) آمده است که رهبران دو کشور «در مورد روابط دوجانبه و یکسری مسائل مهم در مورد امنیت و ثبات استراتژیک بین‌المللی تبادل‌نظر عمیق و کاملی داشتند.» چین پیش‌تر با پیام مسکو به ناتو - که خواستار تضمین‌های امنیتی برای محدود کردن رد پای این سازمان در امتداد مرز روسیه است- همراهی کرده بود.
به نوشته سی. ان. ان، پوتین در زمره معدود رهبران جهان است که در افتتاحیه بازیها حضور یافت. این در حالی است که کشورهای غربی این المپیک را تحریم کردهاند. برخی دیگر از رهبران که حضور نیافتند دلیل خود را پیشگیری و کنترل کووید عنوان کردند. در نسخه انگلیسی این بیانیه که کرملین منتشر کرد، آمده است که این دو کشور «باور دارند که برخی دولت‌ها، ائتلاف‌ها و اتحادهای سیاسی و نظامی به دنبال کسب – مستقیم یا غیرمستقیم- مزیت‌های یکجانبه نظامی به ضرر منافع امنیتی دیگران هستند.» در این بیانیه آمده است که چین و روسیه «مخالف گسترش ناتو به شرق بوده و از پیمان آتلانتیک شمالی می‌خواهند از ایدئولوژیزه کردن رویکردهای جنگ سرد اجتناب کرده و به حاکمیت، امنیت و منافع کشورهای دیگر، تنوع تمدنی و فرهنگی و تاریخی احترام بگذارند.»
در مورد نماد بازیهای امسال گفته شده که مشعل بازیها در میان یک دانه برف عظیم قرار گرفت که از نام کشورهای شرکت‌کننده ساخته شده است. این دانه برف جمع و تبدیل به آتشدانی شدکه شعله بازیها را تا پایان رقابت‌‌‌ها نگه می‌دارد. هفته گذشته، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین نگرانی‌های امنیتی روسیه را «مشروع» خواند. ژان جونگ، سفیر چین در سازمان ملل متحد از این هم فراتر رفت و به صراحت گفت که چین با ادعاهای آمریکا مبنی بر اینکه روسیه صلح بین‌الملل را تهدید می‌کند، مخالف است. روزنامه گلوبال تایمز در مورد روابط میان این دو کشور چنین ادعا می‌کند که این «رابطه از همیشه نزدیکتر و پیوند بین چین و روسیه آخرین دفاع برای حفاظت از نظم جهانی است.» چین سال‌ها بزرگ‌ترین شریک تجاری روسیه بوده است و تجارت دوجانبه آنها در سال گذشته به بالاترین میزان خود یعنی ۱۴۷میلیارد دلار رسیده است. همچنین دو کشور در سال گذشته همزمان با افزایش مانورهای نظامی مشترک، نقشه راه مشترکی برای روابط نظامی نزدیکتر تدارک دیده‌‌‌اند. در سفر رئیسجمهوری روسیه به چین، ۱۶ سند بین دولتی، بین بخشی و تجاری به امضا رسید.
